Проблеманың шешімін қолдану

МАТЕМАТИКАЛЫҚ модел:

Цикл параметрі і –типі бүтін сан, сөйлем– типі жолдық, ең ұзын сөз

бастапқы мәліметтерді енгіземіз s, бастапқы мәндерді меншіктейміз m=0,

Қайталау парамтерi i 1-бастап сөйлем ұзындығына дейін өзгереді. Әр қайталау сайын кезекті таңбаны s[i] аралық шамаға жинақтаймыз, әрі оның бос орынға (пробелге) тең емес екенін тексереміз. Бос орын кездессе r –шамасына сөйлемнің бір сөзі жинақталғанын білеміз. Оның әріптер санын алдынғы сөздің әріптер санымен салыстырамыз да, қайсысында таңба көп болса сол сөзді mr және оның таңбалар санын m сақтап қаламыз.

program uzynsoz;

var i,m: integer;

mr,s,r: string;

r:=r+s[i];

Program jup;

Var i: integer;

Begin

For i:=30 downto 10 do

If I mod 2=0 then

Writeln (i);

Шешуі:Program kosindi;

Var I, s:integer;

Begin

For i:=5 downto 1 do

S:=S+I;

Writeln (‘s = ‘, s);

1, ., 0 а, б - символдар

01 рррр мектеп ... – сөздер

Паскалда символдар тізбегін жол /литер/ /строка/ дейді. Сөздермен, символдармен жұмыс істейтін шамаларды жолдық немесе литерлік шамалар д.а. Паскалда жеке таңбаның типі CHAR деп аталды. Ал, жолдың типі STRING д.а.

chr(x) – x коды бойынша таңбаны анықтайды.

Char – айнымалының мәні жеке символ болатынын білдіретін тип,

String - айнымалының мәні сөз/сөйлем екенін білдіретін тип, мәндегі символдар саны 256-дан аспауы керек.

Text - мәтіндік тип, файл аттарын белгілеуде қолданылады.

Компьютердегі барлық таңбаны коды б/шы басып шығаратын программа жазыңыз:	ord(sh) – sh таңбасының ASC кодын анықтайды.
Program kody; Var i:integer; Begin I:=0; Repeat Writeln(I,’ ‘,chr(i)); I:=i+1; Until i>255; End.	program kody2; var tanba:char; label 10,20,30; begin 10:Write(‘таңба енгізіңіз ‘); Read(tanba); If tanba=’0’ then goto 20; Writeln(tanba,’ ‘,ord(tanba)); goto 10; 20:End.

2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын дамытады.

1. 
   Оқушыларды ұйымдастыру (3-минут)
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру(8-минут)
   
3. 
   Жаңа тақырыпы түсіндіру(15-минут)
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау (10-минут)
   
5. 
   Сабақты бекіту (6-минут)
   
6. 
   Оқушыларды бағалау (2-минут)
   
7. 
   Үйге тапсырма беру (1-минут)
   

Type <тип аты>= array[<индекс типі>] of <элемент типі>;

Var <идентификатор, ...> : <тип аты>;

Мұндағы array(жиым), of (-дан,-ден,-тан,-тен)-түйінді сөздер;

[индекс типі]-real,integer базалық типтерінен өзге кез келген стандартты тип,яғни индекстің типі ретінде шектеулі саналатын,логикалық және литерлік типтер пайдаланылады; <элемент типі>-құраушылар типі,яғни Паскаль тілінде пайдалануға болатын жиым элементтерінің типі.

Білемін	Білдім	Білгім келеді

Қолданылатын көрнекіліктер: интерактивті тақта, электронды оқулық, Турбо Паскаль бағдарламасы, үлестірме қағаздар.

1. 
   Оқушыларды ұйымдастыру (3-минут)
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру(8-минут)
   
3. 
   Жаңа тақырыпы түсіндіру(10-минут)
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау (15-минут)
   
5. 
   Сабақты бекіту (6-минут)
   
6. 
   Оқушыларды бағалау (2-минут)
   
7. 
   Үйге тапсырма беру (1-минут)
   

Төртбұрышты кестені екіөлшемді жиым немесе матрица дейді. Оның элементі екі индекспен берілетіні түсінікті. Baga[i,j] екіөлшемді жиымының i-жолы мен j-бағанының қилысында тұрған элементтің белгіленуі.

Паскалда жазылу түрі:

:array[1..m,1..n] of <элементтер типі>;

ЕСЕП: Оқушылар үш топқа бөлініп, 5 сұрақ бойынша білім сайысына түсті.Топтардың жинаған ұпайларын есептеп, экранға матирца түрінде басып шығаратын программа жазыңыз.

Математикалық моделі

1. Екі өлшемді жиым top[1..5,1..3] элементтер типі нақты сандар;

жиым жолының нөмірі i және бағанның нөмірі j бүтін сандар.

2. Топ ұпайлар саны s1, s2, s3 нақты сандар;

топтың орны n - бүтін.

3. Қалай есептейміз немесе есептеу идеясы:

Кесте тақырыбына топтардың аттарын жазамыз, сұрақ нөмірлерін write операторының көмегімен келтіреміз.

і 1-ден 5-ке дейін, j=1… 3 дейін өзгереді, әр топтың әр сұрақ бойынша алған ұпайларын енгіземіз.

і 1-ден 5-ке дейін, j=1… 3 дейін өзгереді, баған бойынша әр топтың ұпайын есептейміз, s1, s2, s3 анықталады.

s1, s2, s3 өз ара салыстырып топтардың орындарын анықтаймыз.

Программа мәтіні:

program jarys;

uses Crt;

var i,j:integer;

top:array[1..5,1..3] of real;

s1,s2,s3:real;

begin

s1:=0; s2:=0; s3:=0;

for i:=1 to 5 do

for j:=1 to 3 do read(top[i,j]); {кесте енгізу}

for i:=1 to 5 do

begin

begin

if j=2 then s2:=s2+top[i,j];

if j=3 then s3:=s3+top[i,j];

end;

ClrScr;

for i:=1 to 5 do {кестені экранға шығару}

begin

write(i,'-сұрақ');

begin write(top[i,j]:10:2);end;

writeln;

end;

writeln('ЖИНАҒАН Ұ П А Й Л А Р Ы:');

writeln(s1:18:2,' ',s2:8:2,' ',s3:6:2);

end.
Тапсырмалар: Екіөлшемді жиым элементтерінің қосындысын және көбейтіндісін табу.

uses crt;

var i,j,s,k:integer;

A: array [l..3,1..3] of integer;

Begin clrscr;

for i:=1to 3 do

for j:=1to 3 do

begin

readln(a[i,j]);

end;

for i:=1 to 3 do

for j:=1to 3 do

write (a[i,j]:3);

writeln; end;

k:=1; s:=0;

for i:=1to 3 do

for j:=1to 3 do

s:=s+a[i,j];

for i:=1to 3 do

for j:=1to 3 do

k;=k*a[i,j];

writeln(`s=`,s): writeln(`k=`,k);

readln; end.
2 Екіөлшемді жиым элементтерінің түбірлерін табатын программа құру керек.

program esep1;

uses crt;

var i,j:integer;

A:array[1..3,1..3] of integer;

begin

for i:=1to 3 do

for j:=1to 3 do

begin

readln(a[i,j]);

end;

for i:=1 to 3 do

for j:=1to 3 do

write (a[i,j]:3);

writeln;

end;

writeln;

begin

write (sgr(a[i,j]):3):

writeln;

end;

end.
Үйге тапсырма: Екі өлшемді жиым элементтерінің квадраттарын табатын программа құру керек.

uses crt;

var i,j:integer;

A:array[1..3,1..3] of integer;

begin

clrscr;

for j:=1to 3 do

begin

writeln(`engiz a[`,i,`,`,j,`]`);

end;

begin

write (a[i,j]:3);

writeln;

end;

for i:=1 to 3 do

begin

for j:=1to 3 do

writeln;

readln;