388-бап. Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру
Қылмыстың нақты объектісі – ҚК 387-бабымен қарастырылған қылмыстың құрамындағыдай.
Бұл қылмыстың объективтік жағы – ҚК 387-бабының 2-бөлігінде берілгенге тепе-тең болып келеді.
ҚК 388-бабымен және ҚК 387-бабының 2-бөлігімен қарастырылған қылмыстар тек кінә нысанымен ғана ерекшеленеді. Бірінші – тек абайсыздықтан менмендікпен немесе қылмысты немқұрайлықпен жасалады.
389-бап. Әскери мүлікті жоғалту
Нақты объект – әскери мүлікті сақтаудың белгіленген тәртібі. Қылмыстың заты – әскери қызметшіге қызметте пайдалануына сеніп берілген қару-жарақ, оқ-дәрілер немесе әскери техника заттары.
Қылмыстың объективтік жағы – олардың жоғалуына әкеліп соқтырған сеніп берілген қару-жарақ, оқ-дәрілер немесе әскери техника заттарын сақтау тәртібін бұзу. Қару-жарақ, оқ-дәрілер немесе әскери техника заттарын сақтау, күту, ұстаудың ережелері мен тәртібі Жарғылармен, нұсқаулармен, уағыздармен, бұйрықтармен анықталады [3].
Қылмыс әрекет және әрекетсіздік жолымен де жасалынуы мүмкін.
Қылмыстың құрамы – материалды. Қылмыс әскери қызметшіге сеніп берілген қару-жарақ немесе өзге әскери мүлікті ұстау тәртіптерін бұзу салдарынан қоғамдық қауіпті салдар туындаған, мүлік жоғалған жоғалтылып алынған, жанып кеткен, толығынан жарамсыз болған және с.с. сәттен бастап аяқталған болып есептеледі. Әскери мүліктің жоғалуы мен және оны күтіп ұстау ережелерін бұзу араларындағы себепті байланыс анықталуы тиіс.
Субъективтік жақ – менмендік немесе қылмысты немқұрайлық түріндегі абайсыз кінәмен сипатталады.
Қылмыстың субъектісі арнайы – оған қызметке пайдалануы үшін қару немесе өзге әскери мүлік тапсырылған қандай да болсын әскери қызметші.
390-бап. Айналадағыларға қауіп туғызатын қару-жарақты, сондай-ақ заттар мен нәрселерді ұстау ережелерін бұзу
ҚК сай бұл қылмыстың мәнісі – айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақты, оқ-дәрілерді, радиоактивті материалдарды, жарылғыш және өзге де заттар мен нәрселерді ұстау ережелерін бұзу болады, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы залал келтірсе, әскери мүліктің жойылуына не өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса.
Қылмыстың нақты объектісі – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріндегі қару-жарақты, оқ-дәрілерді, айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын жарылғыш және өзге де заттар мен нәрселерді ұстау ережелері. Қосымша объект – жәбірленушінің денсаулығы немесе әскери техниканың сақтығы.
ҚК 390-бабының диспозициясында айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын заттардың нақты тізімі келтірілмейді. Оларға тағы да неше түрлі уландыратын заттарды, жарылуға қауіпті газдар мен парларды, көтеріңкі күші бар электр аккумуляторларды, жоғарғы қуат электр-өткізгіш линияларды және с.с.қосу керек.
Объективтік жақ – айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақты және заттарды ұстау ережелерін бұзуда болып келеді. Аталған ережелерді бұзу – айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақты, заттар мен нәрселерді қолдану, пайдалану, сақтау, тасымалдаудың белгіленген әдістерін, тәсілдерін, амалдарын орындамау немесе тиісті жолмен орындамауда болып келеді.
Құрамның қажетті шарты болып адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы залал келтіру әлде әскери мүліктің жойылуына не өзге ауыр зардаптар түріндегі салдар келеді. Өзге ауыр зардаптар ретінде қатардан жауынгершілік техниканы шығаруды, маңызды әскери немесе азаматтық объектілерді құрту немесе едәуір бұзуды, улы заттармен жердің үлкен бөлшектерін су қоймаларын және ауаны уландыруды және с.с. түсіну қажет.
Субъективтік жақ – пайда болған нәтижелерге қарай кінәнің абайсыз нысанымен сипатталады, белгіленген ережелерді бұзуға байланысты ол қасақана да болып келуі мүмкін.
Қылмыстың субъектісі – оған айналасындағыларға үлкен қауіп туғызатын қару-жарақ, оқ-дәрілер немесе өзге де заттар мен нәрселер сеніп тапсырылған қандай да болсын әскери қызметші.
ҚК 390-баптың 2-бөлігінде дәрежеленген сипаты қарастырылған: көрсетілген бұзушылық салдарынан абайсыздан адамның өліміне әкеліп соқтыру.
ҚК 390-баптың 3-бөлігі қару-жарақ пен айналасындарға үлкен қауіп туғызатын нәрселерді ұстау ережелерін бұзу нәтижесінде абайсыздан өмірден екі және одан көп адамды айыру үшін жауапкершілікті белгілейді.
Достарыңызбен бөлісу: |