Тексерген: пән оқытушысы Алтай Ә. А. Есік-2022 мазмұНЫ
-бап. Билікті теріс пайдалану, билікті асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі
жүктеу/скачать 396 Kb.
|
курстік жұмыс — копия
| 380-бап. Билікті теріс пайдалану, билікті асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі
ҚК осы бабында жауапкершілік үш бөлек қылмыс үшін қарастырылады: 1) билікті немесе қызмет жағдайын теріс пайдалану үшін; 2) билікті немесе қызмет өкілеттіктерін асыра қолдану; 3) биліктің әрекетсіздігі. Бұл қылмыстың нақты объектісі болып – әскери басқару органдарының әдеттегі қызметі және Қарулы Күштердің мәртебесі келеді. Қосымша объект ретінде– жеке, қоғамдық немесе мемлекеттік мүдделер болады. Қылмыстың объективтік жағы келесілерде көрінуі мүмкін: 1. Бастық немесе лауазымды адамның билігін немесе қызмет жағдайын теріс пайдалануында. Теріс пайдалану ретінде аталған адамдармен олардың иемденетін қызмет жағдайының арқасында және қызмет мүдделеріне қайшы жасалатын құқыққа қайшы әрекеттерін түсіну керек. 2. Билікті немесе қызмет өкілеттерін асыра қолдануда. Ол ретінде бастықпен немесе лауазымды адаммен оларға заң бойынша, жарғылармен, бұйрықтармен берілген құқықтармен өкілеттіктерден айқын асатын әрекеттерді жасау танылады. 3. Биліктің әрекетсіздігі. Бастық немесе лауазымды адамның әрекетсіздігі болып оның өзінің қызмет бойынша міндеттерін орындамауы танылады. Мысалы, 1994 жылы 10.08. Ішкі істер министрінің № 238 Бұйрығымен бекітілген Ішкі істер органдарының ішкі қызмет Жарғысының 4-бабына сай (аталмыш жарғы ішкі әскерлерінің әскери қызметшілеріне тарайды), бастық Қазақстан Республикасы заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін берік және бір ізді жүзеге асыруы міндетті, бағыныштылары арасындағы жоғары тәртіпті ұстап отыруы, бағыныштыларынан олардың міндеттерін, бұйрықты және нұсқаулықтарды тура және дер уақытылы орындауды талап етуі, бағыныштының бір де бір теріс әрекетін әсерсіз қалдырмауы тиіс. Тәртіпті қалпына келтіру үшін әсер ету шараларын қолданбаған бастық – бұл үшін жауаптылыққа тартылады. Құрамының құрылымы бойынша қаралатын қылмыс – материалды болып келеді. Сондықтан көрсетілген құқыққа қайшы әрекеттерден басқа елеулі зиян келтіру түріндегі қоғамға қауіпті салдардың туындауы және туындаған салдар мен іс-әрекет араларындағы себепті байланыстың болуы қажет. Елеулі зиян келтіру болып – бөлім немесе мекеме мүдделеріне, сол сияқты әскери қызметті атқаратын азаматтардың құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян тигізу болып танылады. Зиян бөлім, бөлімшеден жарғы, жоғары туратын басшылықтың уағыздарына сай жүргізілетін маңызды әскери шаралар сәтсіздікке ұшырағанда елеулі болып танылады. Қылмыстың субъективтік жағы – қасақана кінәмен сипатталады. Қасақаналық – тікелей немесе жанама да болуы мүмкін. Адам өз жүріс-тұрысын қоғамдық қауіптігін сезінеді, осының нәтижесінде құқықпен қорғалатын мүдделерге елеулі зиян келтірілуі мүмкін екенін алдын ала біледі және оның келтірілуін қалайды (тікелей қасақаналықта) немесе оның келтірілуіне сезіне тұра жол береді (жанама қасақаналықта). Қаралатын қылмыстың міндетті субъективті сипаттары ретінде заң пайда табуға бағытталған немесе өзге жеке мүдделікті таниды. Билікті немесе қызмет жағдайын теріс пайдалану, билікті немесе қызмет өкілеттіктерді асыра қолдану, биліктің әрекетсіздігіне қатысты арам мүдделілікті кінәліні өзі немесе басқа адамдар үшін материалдық пайданы мемлекеттік немесе өзге бөтен мүлікті заңсыз алып қоюсыз және өзінің немесе өзге адамдардың меншігіне тегін аударусыз (мысалы, әскери көлікті заңсыз қолдану, құрылыс материалдарын алу және с.с.) алуға бағытталу ретінде бағалауға болады. Егер бастық немесе лауазымды адамның қиянат жасаушылықтары бөтен біреудің мүлкін ұрлаудың тәсілі болып келсе, онда жасалынған ҚК 176-бабымен қарастырылған қылмыс құрамын құрайды. Өзге жеке мүдделілік материалдық сипаттағы пайда алумен сипатталады (мысалы, қызмет бойынша заңсыз жылжу, сыйлықты соған жеткіліксіз негіздер болмай алу және с.с.). Қылмыстың субъектісі арнайы – ұдайы, уақытша немесе арнайы өкілеттік бойынша билік өкілінің міндеттерін жүзеге асыратын немесе Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа әскерлерде және Қазақстан Республикасының әскери бөлімшелерінде ұйымдастырушы-өкімдік немесе әкімшілік шаруашылық функцияларды атқаратын бастық немесе өзге лауазымды адам (ҚК 307-бабына ескерту). ҚК 380-бабының 2-бөлігі жауапкершілікті ауыр зардапқа әкеліп соқтырған дәл сол әрекеттері үшін қарастырады. Ауыр зардап ретінде – адамдардың өлуін (бір адам болса да) әскери мүлікті ірі немесе аса ірі мөлшерде құрту немесе бүлдіру, бөлім, бөлімшенің өткізіліп жатқан немесе өткізуге жоспарланып жатқан шараның сәтсіздікке ұшырауы және с.с. түсінілуі тиіс. жүктеу/скачать 396 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|