Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Семей Шәкәрім атындағы мелекеттік университеті
Қазақ филологиясы факультеті
Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасы
Студенттерге арналған оқу - әдістемелік кешені
(силлабус)
Қазақ тілі тарихы пәні бойынша
Қазақ тілі мен әдебиеті мамандығына арналған
Мамандық шифрі – 050205
Курс: 3
Семей - 2017
Құрастырушы: Абикенов Мухит Төкенұлы қазақ тiлi теориясы мен әдiстемесi кафедрасының доцент м.а., филология ғылымдарының кандидаты
Қазақ тiлi теориясы мен әдiстемесi кафедрасының отырысында бекiтiлген. /28.08.2017 ж. № 1 хаттама/
Кафедра меңгерушісi ф.ғ.к., доцент: Қ.Қ. Мұқанова
Қазақ филологиясы факультетінің Оқу-әдістемелік кеңесінде талқыланған.
«_15___»_____09______2017 ж. №_1___хаттама
Қазақ филологиясы факультетінің Ғылыми кеңесінде бекітілді.
«__25__»____09________2017 ж. №__1_хаттама
1.Пәннің оқу бағдарламасы
Оқытушы туралы деректер
Абикенов Мухит Төкенұлы
Пән туралы деректер
Атауы: Қазақ тілінің тарихы
Кредиттер саны: 3 (сағат 135)
Өту орны: №3 ғимарат
Оқу жоспарынан үзінді
Курс
|
Семестр
|
Кредит-тер
| Дәріс | Семинар |
ОСӨЖ
|
СӨЖ
|
Барлығы
|
Бақылау
нысаны
|
3 курс
|
1 семестр
|
3
|
30
|
15
|
22,5
|
67,5
|
135
|
емтихан
|
Осы пәнді игеру үшін қажет білім - пәнді игеру үшін дағды мен білім студентке берілетін ақпаратты меңгеру, байқау, салыстыру, ойлау, теориялық білімді тәжірибесінде қолдана білуі тиіс.
1.4 Пререквизиті
“Тіл біліміне кіріспе”, “Қазіргі қазақ тілі”, «Түркітану негіздері» пәндері оқылды. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі мен фонетикалық заңдылықтары туралы жүйелі мәліметі болу керек.
Постреквизиті
“Қазіргі қазақ тілі», «Қазақ әдеби тілінің тарихы», «Салыстырмалы грамматика» т.б.” Студент қазақ тілінің фонетикалық жүйесін, дыбыстық құрамы мен ерекшеліктері, үндестік заңы, орфоэпия мен орфографияның тілдік даму заңдылықтарын білуі керек.
1.5 Қысқаша сипаттамасы: Пәннің мақсаты – студенттердің қазақ тілі пәнінен алған білімін қайталап еске түсіре отырып, бір ізге салу. Қазақ тілінің төл дыбыс құрамын анықтап оның ішкі құрылыс жүйесін сипаттай отырып дыбыс өзгерістерін талдау. Дыбыстың жасалым, естілім, айтылым сәттерінің әрқайсының өзіне тән ұғымдар мен атауларын жеке-жеке талдауға үйрету. Фонетикалық құбылыстар мен заңдылықтарды меңгерту болып табылады.
2.Оқу - әдістемелік кешеннің тізбесі мен мазмұны :
Курстың тақырыптық жоспары
Барлығы (кредиттер): 3 (135 сағат)
Тақырып атауы
|
Дәріс
|
Тәжірбелік
|
ОСӨЖ
|
СӨЖ
|
1.Қазақ тілі тарихы грамматикасы. Тарихы грамматика пәнінің мақсаты мен міндеті. Басқа пәндермен байланысы
|
2
|
1
|
2
|
5
|
2.Түркі тілдерінің даму кезеңдері. Әр кезеңдегі түрлі тілдерінің бөлінісі, кезеңдерге қатысты тарихи-әдеби мұралар.
|
2
|
1
|
2
|
5
|
3Қазақ тілінің түркі тілдері ішінен алатын орны. Қыпшақ тілдер тобының басқа түркі тілдерінен айырмашылықтары...
|
2
|
1
|
1
|
5
|
4.Тарихи лексикология мәселелері.Лексиканың толығу жолдары,сөз мағыналарының өзгеруі, фразеологизмдердің қалыптасуы
|
2
|
1
|
2
|
5
|
5.Тарихы этимология, оның принциптері, көне сөздердің құпиясы.
Этнонимика, топонимика, ономастика материалдары.
|
2
|
1
|
2
|
5
|
6. Тарихи фонетика. Дауысты дыбыстар жүйесінің дамуы.
|
2
|
1
|
1
|
5
|
7.Дауыссыз дыбыстардың дамуы..
|
2
|
1
|
2
|
4
|
8.Буын үндестігі мен дыбыс үндестігінің қалыптасу тарихы, фузиялық өзгешеліктер.
|
2
|
1
|
2
|
4
|
9. Тарихы морфологияның зерттеу нысаны, мақсаты.Түбірдің сипаты.
Түбірлердің синкрктизмі
|
2
|
1
|
1
|
4
|
10.Есім сөз таптарының даму тарихы. Есім сөздерінің түрлену жүйесі.Қосымшалардың қалыптасу тарихы.
|
2
|
1
|
2
|
4
|
11.Етістіктің даму тарихы. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік түрлерінің дамуындағы өзгерістер.
|
2
|
1
|
2
|
4
|
12.Етістіктің категориялары.Шақ, жақ, етіс, рай категорияларының қалыптасу тарихы.
|
2
|
1
|
1
|
5
|
13.Тарихы синтаксис мәселелері. Сөз тіркестерінің даму тарихы, көне және орта түркі жазбарарындағы байланысу тәсілдері мен байланысу түрлері.
|
|
|
|
|
14.Сөйлемнің даму тарихы. Жай сөйлем түрлері. Сөйлем мүшелерінің көне, орта түркі және жаңа дәуір жазбаларындағы қалыптасуы
|
2
|
1
|
1
|
5
|
15.Құрмалас сөйлемдердің даму тарихы. Құрмалас сөйлемдердің көне, орта түркі және жаңа дәуір жазбаларындағы қалыптасуы.
|
2
|
1
|
1,5
|
7,5
|
Барлығы
|
15
|
15
|
22,5
|
67,5
|
2.1 Әдебиеттер тізімі :
1.Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка. А,1997.
2. Томанов М. Тарихи грамматикасы. А,1988.
3. Қазақ тілі тарихы лексикологиясының мәселелері. А,1988.
4. Қордабаев Т. Тарихи синтаксис мәселелері.А. 1965.
5. Ағыманов Е. Қазақ тілінің тарихи синтаксисі.А,1986.
6. Мусаев К.М. Лексикология тюркских языков. М,1984.
7. А. Салқынбай. Тарихи сөзжасам. А, 1999.
8. Мусаев К.М. Қазақ тілі мен грамматикасы тарихынан. А,1966.
9. Проблемы этимологии тюркских языков. А,1990.
10. Қордабаев Т. Томанов Тарихи грамматика мәселелері. А,1975.
11. Баскаков Н.А. Введение в изучение тюркских языков. М,1975.
12. М. Қашкари. Түрік сөздігі. А,1998.
2.2«Тарихи грамматика» пәнінің тақырыптық жоспары:
1 тақырып: Қазақ тілі тарихы грамматикасы.
1.Тарихы грамматика пәнінің мақсаты мен міндеті.
2. Тарихи грамматиканың басқа пәндермен байланысы
2 тақырып: Түркі тілдерінің даму кезеңдері.
1.Әр кезеңдегі түрлі тілдерінің бөлінісі, кезеңдерге қатысты тарихи-әдеби мұралар.
3 тақырыпҚазақ тілінің түркі тілдері ішінен алатын орны.
1.Қыпшақ тілдер тобының басқа түркі тілдерінен айырмашылықтары...
2. Қазақ тілінің ерекшелігі.
4 тақырып: Тарихи лексикология мәселелері.
1. Лексиканың толығу жолдары
2.Сөз мағыналарының өзгеруі, фразеологизмдердің қалыптасуы
5 тақырып: .Тарихы этимология
1. Тарихи этимологияның принциптері, көне сөздердің құпиясы.
2. Этнонимика, топонимика, ономастика материалдары
6 тақырып: Тарихи фонетика.
1.Тарихи фонетиканың зерттелуі.
2.Дауысты дыбыстар жүйесінің дамуы
7 тақырып: Дауыссыз дыбыстардың дамуы.
1.к,к,н,ң,р,л дыбыстарының дамуы. .
2.ш,т,д,ж,з,м дыбыстарының дамуы
8 тақырып: Буын үндестігі мен дыбыс үндестігі
1. Буын үндестігі мен дыбыс үндестігінің қалыптасу тарихы,
2. Фузиялық өзгешеліктер
9 тақырып: Тарихы морфология.
1. Тарихы морфологияның зерттеу нысаны, мақсаты.
2. Түбірдің сипаты.
3. Түбірлердің синкрктизмі
10 тақырып: .Есім сөз таптарының даму тарихы.
1.Есім сөздерінің түрлену жүйесі.
2. Қосымшалардың қалыптасу тарихы.
11 тақырып: . Етістіктің даму тарихы.
1.Етістіктің есімше дамуындағы өзгерістер.
2. Көсемшенің дамуындағы өзгерістер.
3.Тұйық етістіктің дамуындағы өзгерістер.
тақырып: Етістіктің категориялары.
1. Шақ, жақ категорияларының қалыптасу тарихы..
2. Етіс, рай категорияларының қалыптасу тарихы..
:
13 тақырып: Тарихы синтаксис мәселелері.
1. Сөз тіркестерінің даму тарихы,
2.Көне және орта түркі жазбарарындағы байланысу тәсілдері мен байланысу түрлері.
14 тақырып: Сөйлемнің даму тарихы.
Жай сөйлем түрлері.
Сөйлем мүшелерінің көне, орта түркі және жаңа дәуір жазбаларындағы қалыптасуы
15 тақырып Құрмалас сөйлемдердің даму тарихы.
1.Құрмалас сөйлемдердің көне, орта түркі және жаңа дәуір жазбаларындағы қалыптасуы
2.3. “Тарихи грамматика” пәні бойынша тапсырмалардың орындалу және өткізілу кестесі (ОЖСОЖ).
№
|
Сабақтың мақсаты мен мазмұны
|
Ұсынылатын әдебиеттер
|
Орындалу уақыты
|
Тексеру түрі
|
Өткізу мерзімі
|
Жұмыс түрі
|
1.
|
Қазақ тілінің тарихи грамматикасы пінінің мақсаты мен міндеті, мазмұны қарастыратын мәселелері.
|
1,8,9,11
|
12 күн.
|
ауызша
|
2 апта.
|
Сұрақ-жауап, әңгіме
|
|
2.
|
Түркі тілдерінің даму кезеңдері. Әр кезеңдегі түркітілдерінің бөлінісі, кезеңдерге қатысты тарихи-әдеби мұралар
|
8,9,10
|
12 күн
|
ауызша
|
4 апта
|
Ой алмасу, дөңгелек үстел
|
3.
|
Қазақ тілінің түркі тілдері ішінен алатын орны. Қыпшақ тілдер тобының басқа түркі тілдерінен айырмашылығы
|
4,8,11
|
12 күн
|
ауызша
|
6 апта
|
Пікір-талас
|
4.
|
Тарихи лексикология мәселелері. Лексиканың толығу жолдары, сөз мағыналарының өзгеруі, фразеологизмдердің қалыптасуы
|
8,9,10,11
|
7 күн
|
жазбаша
|
5 апта
|
Жаттығу тапсырмалары, сөздікпен жұмыс
|
5.
|
Тарихи этимология, оның принциптері, көне сөздердің құпиясы
|
8,9,10,
|
12 күн
|
жазбаша
|
7 апта
|
Этимологиялық талдау
|
6.
|
Дауысты, дауыссыз дыбыстардың дамуындағы тарихи өзгерістер.
|
5,6,7
|
7 күн
|
жазбаша
|
8 апта
|
Жаттығу
|
7.
|
Тарихи морфология мәселелер. Түбірлердің синкретизмі.
|
8,10,12
|
7 күн
|
Ауызша жазбаша
жұмыс
|
9 апта
|
Мәтінмен жұмыс
|
8.
|
Есім сөз таптарының даму тарихы. Есім сөздерінің түрлену жүйесі. Қосымшалардың қалыптасу тарихы.
|
5,6,7,8,10
|
7 күн
|
жазбаша
|
10 апта
|
Жаттығу
тапсырмалары
|
9.
|
Етістіктің даму тарихы. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік түрлереінің дамуындағы өзгерістер.
|
2,3,4,6,7,8,9.
|
7 күн
|
жазбаша
|
11 апта
|
Жаттығу
тапсырмалары
|
10.
|
Етістіктің категориялары.Шақ, жақ, етіс, рай категориялары
|
2,3,4,6,7,8,9.
|
7 күн
|
жазбаша
|
12 апта
|
Жаттығу
тапсырмалары
|
11.
|
Тарихы синтаксис мәселелері. Сөз тіркестерінің даму тарихы
|
2,3,4,6,7,8,9.
|
7 күн
|
жазбаша
|
13 апта
|
Жаттығу
тапсырмалары
|
12.
|
Сөйлемнің даму тарихы. Жай сөйлемнің түрлері.
|
2,3,4,6,7,8,9.
|
7 күн
|
жазбаша
|
14 апта
|
Жаттығу
тапсырм
|
13.
|
Құрмалас сөйлемдердің даму тарихы.
|
2,3,4,6,7,8,9.
|
7 күн
|
жазбаша
|
15 апта
|
Жаттығу
тапсырмалары
|
2.4.“ Тарихи грамматика ” пәні бойынша тапсырмалардың орындалу және өткізілу кестесі (СӨЖ).
№
|
Сабақтың мақсаты мен мазмұны
|
Ұсынылатын әдебиеттер
|
Орындалу уақыты
|
Тексеру түрі
|
Өткізу мерзімі
|
Жұмыс түрі
|
1.
|
Қазақ тілінің шығу тегін түркі тілдерін жіктеп топтастырған ғалымдардың еңбектері
|
5,8,9,11
|
12 күн.
|
жазбаша
|
2 апта
|
баяндама
|
|
2.
|
Орхон-енисей, Селенге, талас ескерткіштері, олардың тілі ондағы көне формалар
|
8,9,10,11
|
12 күн
|
жазбаша
|
4 апта
|
Мысалдар теру
|
3.
|
Құтадғу біліг, Дивани..,Кодекс Куманикус тарихи ерекшеліктері, олардың тілі.
|
8,9,10,11
|
7 күн
|
ауызша
|
5 апта
|
Реферат
|
4.
|
Түркі тілдеріне ортақ лексика
|
8,9,10,11
|
12 күн
|
жазбаша
|
7 апта
|
Сөздіктермн жұмыс, мысалдар теру
|
5.
|
Қ.т. этимологиялық сөздік, сөздер сөйлейді, 505 сөз
|
5,7,8,11
|
7 күн
|
жазбаша
|
8 апта
|
Мысалдар теру
|
6.
|
Фузиялық өзгешеліктер арқылы қалыптасқан сөздер
|
5,7,6,10
|
7 күн
|
жазбаша
|
9 апта
|
реферат
|
7.
|
Қ. Жұбанов және қазақ тілітарихынан мәселелері
|
6,8,12
|
8 күн
|
Ауызша жазбаша
жұмыс
|
10 апта
|
баяндама
|
8.
|
М.Қашқаридың үш томдық сөздігіндегі лексиканың семантикалық топтары, грамматикалық тұлғалары
|
8,9,10,12
|
12 күн
|
ауызша
|
12 апта
|
реферат
|
9.
|
Қазақ және орыс тілдеріндегі ортақ түбірлер.
|
9,10,12,13
|
7 күн
|
жазбаша
|
13 апта
|
Мысалдар теру
|
10.
|
Қ.Т. тарихындағы фузиялық өзгешеліктер
|
6,7,8,9
|
7 күн
|
Ауызша
жазбаша
|
14 апта
|
Мысалдар теру
|
11.
|
Қазақ және молнғол тілдеріне ортақ сөздер
|
8,9,10,11
|
7 күн
|
ауызша
|
15 апта
|
Мысалдар теру
|
Студенттердің түрлі сипаттағы тапсырмаларды
орындауының рейтингтік бағасы
№
|
Көрсеткіштері
|
Студенттің балл бойынша рейтинг
|
1
|
Тапсырма орындалған жоқ
|
0
|
2
|
Тапсырма үлгі бойынша орындалған
|
1
|
3
|
Тапсырмалар қайта құрылды
|
2
|
4
|
Тапсырма шығармашылықпен орындалды, жұмыстың жаңа амалы ұсынылды.
|
3
|
Достарыңызбен бөлісу: |