435 имплицитно: ат басындай алтын
жүктеу/скачать 0,54 Mb. Pdf көрінісі
|
Ғылымдағы ғұмыр I том
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ этнолингвистикасының өзіндік ерекшеліктері.
| қазақ диалектологиясы
арасынан да айқын көреміз. Өйткені этнолинг- вистика әдеби тіл ауқымымен ғана шектелмей, жалпыхалықтық тіл фактілерін мүмкін болғанша түгел қамтуды мақсат етеді. Міне, осыған байланысты этно- лингвистика жергілікті (жанды, ауызекі, жаргон т.б.) тіл ерекшеліктерін зерттей- тін диалектологиямен де мүдделес. Бұл – этнолингвист ғалымдар этнос болмы- сын танып-білуге қатысты жарияланған диалектологиялық материалдарды да, өз тұсынан жинаған фактілерді де пайдаланады деген сөз. Этнолингвистиканың диалектологиямен шендесуі ең алдымен біріншісінің түбегейлі мақсатына байланысты: ол этносқа қатысты деректердің бәрін тіл қо- рының қойнау-қойнауларын тінте қарап, тірнектеп жинап, түгел қамтуды көз- дейді. Ал, диалектология болса, әдеби тілдің «сыртында» жатқан, сонау тайпа тілінен бастау алып, жергілікті тұрғындар қолданысында сақталып келе жатқан көне де байырғы сөздерді, көрші халықтар тілінен әркезде қабылдаған ауыс-түй- істерді, жергілікті кәсіпшілікке байланысты ұғым-түсініктерді жинақтап, түсін- діру арқылы этнолингвистиканың бастау алар бұлақтарының бірі болып сана- лады. Этнолингвистика мен диалектологияның ара қатыстығына байланысты, мәселен, академик Н.И.Толстой бастаған ғалымдар тобының көп жылдан бері славян тілдерінің жергілікті ерекшеліктерін зерттеу арқылы бүгінде ұмыт бола бастаған көне дүниелерін жаңғыртуды мақсат ететіндігін айта кеткен жөн. Міне, қазақ этнолингвистикасы осы тәрізді басқа да лингвистикалық пән салаларымен (фразеология, паремиология, ономастика, терминология, социо- лингвистика т.б.) тығыз байланыста дамитынын көреміз. Оны зерттеу өз алдына жеке мәселе. Қазақ этнолингвистикасының өзіндік ерекшеліктері. Сонымен, қазақ этнолингвистикасының қалыптасу, даму үрдісінен кейбір өзіндік ерекшеліктер де байқалады. Ол жалпы этнолингвистикалық идея аясын- 489 да туындап, қазақ этносын оның тілі арқылы танып-білу мақсатымен бұдан 15- 20 жыл бұрын (1985 жылдарда) басталған ізденіс барысында іргетасы қаланып, өзінің бағыт-бағдарын, мақсат-мүддесін айқындай түскен, зерттеу объектілерін саралап, тәсіл-әдістерін күн санап ширата түскен ғылым саласына жатады. Алайда, бұл айтқанымыздан қазақ этнолингвистикасы өзінің шарықтау шегіне жетті деген ұғым тумаса керек. Бірақ ол – ғалымдар тарапынан қолдау тауып жатса, өзінің даму барысында әлі де шыңдала түсері кәміл өміршең ғылым. Қалай болған жағдайда да: қазақ этнолингвистикасының бүгінде өзінше түйген ой-тұжырымы, өзінше бағамдап, бағдарлауы, өзіне тән деп айта алатын ерекшеліктері жоқ емес. Солардың біразын санамалап өтейік. 1. Қазақ этнолингвистикасының өзі үшін (басқалар үшін де!) бір- жолата басын ашып, айқындап алған мәселесі – жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|