Қазақстан республикасының

Сабақты толық саралаудың мөлшерлік схемасы.

1. Сабақ мақсатының ақиқатттығы және негізділігіне байланысты:

• 
  Бағдарлама талабына сәйкестігі;
  
• 
  Материал мазмүнына сәйкестігі;
  
• 
  Оқушылар білімі мен іскерліктерінің қажетті деңгейі;
  
• 
  Тақырып бойынша сабақ жүйесінің ішіндегі сабақтың орны;
  
• 
  Сыныптың даярлығы;
  
• 
  Мұғалымнің мүмкіндігі;
  
• 
  Оқытудың нәтижесін болжау.
  

3. Мақсатқа жету деңгейі.

1. Сабақ құрылымының оның мақсаты мен типіне сәйкестігі;

2. Сабақ кезеңдерінің қисынды жүйелілігі және өзара байланысы;

3. Сабақ кезеңдеріне байланысты уақытты бөлу;

4.Кабинет жабдықтарын тиімді қолдану;

5. Мұғалім мен оқушылардың ғылыми еңбегін ұйымдастыру;

6.Сабақтың басы мен соңын ұйымдастыру;

7. Сабақты ұйымдастырудың оңтайлы жолы;

8.Жоспар , оның деңгейі, орындалуы.

III. Сабақ мазмұныңн саралау. Саралау сұрақтары:

1. Сабақ мазмұнының мемлекеттік стандарт талабына сәйкестілігі;

2. Баяндаудың қисындылығы;

3.Материалдың ғылымилығы;

4.Материалдың түсініктілігі;

5. Сабақ мазмұнының өмірмен байланысы, материалдың кәсіптік бағытталуы;

6.Тақырып барысында басты идеяларды бөліп алу;

7. Сабақ мазмұнының оқушылардың қажеттілігі, қызығушылығымен байланысы;

8.Сабақ мазмұны негізінде оқушыларда өз бетін ойлауды,белсенді оқу әрекетін және танымдық қызығушылықты қалыптастыру.

IV. Сабақты өткізу әдістемесін саралау(мұғалімнің әрекеті).

1. Оқытудың әдіс, тәсіл, құралдарын таңдау дұрыстығы байланысты:

• 
  Сабақ тақырыбына;
  
• 
  Сынып мүмкіндіктеріне;
  
• 
  Мұғалім мүмкіндігіне;
  
• 
  Оқу – материалдық базаға.
  

3. Оқушыларда жаңа ұғымдардың қалыптасуы (мұғалімнің тақырып бойынша басты жаңа ұғымдарды анықтауы).

4.Таласты тудыратын білімнің өзектілігі (сабақ тақырыбына байланысты мұғалімнің әр түрлі көзқарастармен жұмысы).

5. Жаңа материалды сапалы меңгеру (меңгеру сапасы мұғалім тарапынан қалай анықталады).

6.Оқыту құралдарын қолдану (көрнекілік, техникалық құралдардың оқушылардың жеке бас ерекшеліктеріне байланысты қолдану).

7. Оқушылардың өзбетті жұмыстарын ұйымдастыру (жаттығу сипаты, өзбетті жұмыс түрлері, күрделілік дәрежесі,инструктаж,т.б).

8.Мұғалімнің педагогикалық техникасы: Сөйлеу темпі, дикциясы, эмоционалдығы,арнайы ұғымдарды дәл қолдану, қарым – қатынасы, оқушыларға әсер ету тәсілдері.

V. Сабақтағы оқушылардың жүмысын саралау.

1. Сабақ әрбір кезеңдеріндегі оқушылардың белсенділігі және жұмысқа қабілеттілігі;

2. Тақырыпқа,сабаққа деген қызығушылық;

3. Сабақтағы еңбек мәдениеті;

4.Оқушылардың мұғалім талаптарын орындауы;

5.Өзін – өзі бағалау дағдысының қалыптасуы;

6. Оқушылар білімі мен іскерлік сапалары (тереңдігі, білім қажеттілігін сезінуі басты мәселені бөліп алуы, білімді әр түрлі ситуацияларда қолдана білу).

7.Оқушылардың өзбетті түрде білімді меңгеру іскерлігі; ой тұжырымының өзбетті жүзеге асуы;

8. Жеке бас аралық қарым – қатынас мәдениеті;

9. Мұғалімнің бағалауына оқушылардың реакциясы.

1. Үйтапсырмасын тексеру әдістері,тәсілдері.

2. Үй тапсырмасын берудегі мақсат,себептер.

3.Үй тапсырмасының көлемі(қалай анықталады).

4.Үй тапсырмасының сипаты (жаттығу, шығармашылық жұмыс, бекіту, дамыту, саралау).

5. Оқушылардың үй тапсырмасын орындау мүмкіндігі.

6.Сабақ барысында үй тапсырмасын орындауға дайындық.

7. Үй тапсырмасын орындау әдістемесі,инструктаж.

8. Үй тапсырмасының неліктен берілгендігін білу.Үй тапсырмасының нәтижесі.

VII. Сабақтың санитарлық – гигиеналық жағдайын бағалау.

1. Сынып тақтасы (формасы, түрі, тазалығы, бормен жүмыс жасау және көрнекіліктерді бекіту жағдайы).

2. Жиғаздың оқушылар жасына сәйкестігі.

3. Жарық түсу, бөлменің тазалығы.

4.Оқу аудиториясында оқушылардың денсаулық ерекшеліктерін ескере отырып жайғастыру.

5. Оқушылардың дене келбеті бойынша жүмыс тәсілдері,әдістері.

6.Ауаны тазарту,дене шынықтыру минуты, релаксация фрагменттері, аутотренинг элементтері.

7. Нормаға сәйкес көрнекіліктерді қолдану( әріп көлемі, түрі, жазу нақтылығы).

8. Назар аударуды қажет ететін келеңсіз жағдайлапды шешу.

9. Еңбекті қорғау ережелері мен қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтау.

Сабақты талдаудың психологиялық негіздері.Сабақ ғана мұғалімнің барлық іс-әрекетін координациялау мен интеграциялау жүзеге асады, тек сабақта ғана мұғалім білім беру мен тәрбиелеудің талаптарын тұтастай дерлік оқушыға жеткізеді.

Сабақты психологиялық талдау негізінде оқушылардың психологиялық дамуын нақты түрде болжауға болады. Сабақты психологиялық талдау сабақтағы психологиялық аспектілерге назар аудару немесе негативті сипатты байқау емес, сәтсіздіктерін белгілеу, кездейсоқ және алдын – ала болжамданған, даярланған жетістіктерді талдау.

Мұндай жетістік мұғалімнің оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық заңдылықтарын меңгеруіне, өз білімін сабақ өткізуде шеберлікпен қолдануына байланысты.

• 
  Сыртқы жағдайлар
  

• 
  Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі;
  
• 
  Оқу бағдарламасын, оқулықтарды , оқу құралдарын тиімді қолдану;
  
• 
  Оқыту әдістері;
  
• 
  Оқытудың техникалық құралдармен жабдықталуы және т.ю.
  

• 
  Ішкі жағдай
  

• 
  Оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру;
  
• 
  Оқу материалын еркін меңгеру;
  
• 
  Мұғалімнің жұмысқа деген шығармашылық көңіл-күйі.
  

• 
  Оқушының ерекшеліктері
  

• 
  Ақыл – ойының даму деңгейі;
  
• 
  Сабаққа (оқуға) қатынасы;
  
• 
  Ақыл – ой әрекетін өз бетімен ұйымдастыру;
  

1.Оқушылардың сабақ барысындағы психологиялық жағдайы (даярлығы, жинақылығы, көңіл – күйі, себептері, эмоциясы).

2. Зейіннің дамуы, тұрақтылығы, зейінді аудару мен тұрақтылығын қамтамасыз ететін тәсілдер,ерікті және еріксіз зейіннің байланысы.

3.Есте сақтауды дамыту мен жаттықтыру,есте сақтау түрі (механикалық, мәндік, ырықты, ырықсыз,қысқа көру есі), есте сақтаудың негізгі принциптерін белсендіру, қабылдау,есте қалдыру,есте сақтау,қайта жаңғырту.

4.Оқушылардың ойлау процесін дамыту: проблемалық ситуация тудыру, ойлау операцияларының параметрін қалыптастырушы

тапсырманы қолдану: салыстыру, анализ, синтез, жинақтау, нақтылау, жүйелеу, абстракция, шығармашылық ойлауды дамытушы жағдай.

5.Материалды бейнелі беру арқылы қиялды дамыту;

6.Материалды саналы қабылдауды ұйымдастыру тәсілдері.

7.Оқыту процесіндегі оқушылар эмоциясы.

8. Сабақтың ұжымның қатысуына, дамуына әсері.

9. Мұғалімнің жас ерекшелігі психологясы және сыныппен психологиялық қатынас туралы білімі. Мұғалімнің оқушылардың ой қозғалысы мен әрбір оқушының сезімін бақылауы, педагогикалық такт.Осылайша, қазіргі уақытта да сабақ оқушылардың мектепте білім алуын ұйымдастыру формасының ең негізгісі болып қала береді. Сабақтың нәтижелігі мұғалімнің дайындық деңгейіне, оқушылардың оқу-танымдық әрекетін ұйымдастыра алуына және ол оқу әрекетінің нәтижесін болжай алуына байланысты.

Мектептегі психологиялық қызметтің негізгі функциялары мен жұмыс бағыттары.

Психологиялық қызмет – мамандандырылған деңгейде психологиялық көмек көрсету үшін мекемелер мен ұйымдарда құрылған арнайы қызмет жүйесі. Қазіргі мектепте оқу-тәрбие процесін тиімді жүзеге асыру үшін жеке түлғаның, ұжымның, танымдық процестердің даму заңдылықтарының қалыртасуының теориялық негіздерін біліп қана қоймай,сондай-ақ осы процестердің нақты оқу орны жағдайында,нақты ұжымға және нақты баланың жеке тұлғасына қатысты шарттары мен ерекшеліктерін анықтау педагог – психологтардан талап етіледі.

Осы міндеттерді шешуде мектептегі психологиялық қызмет оқу – тәрбие процесіне көмек көрсетуі тиіс.

Мектептегі психологиялық қызмет – экспертиза,кеңес беру және диагностиканың кешенді міндеттерін шешуде психологияны іс-тәжірибеде қолдану жүйесі болып табылады.

• 
  Психодиагностика (психологиялық мәліметті қабылдап алу);
  
• 
  Психокоррекция (психологиялық мәліметті енгізу);
  
• 
  Психологиялық ағарту (психологиялық білімдермен таныстыру).
  

• 
  Мектептегі психологиялық қызметтің бағыттары:
  

• 
  Оқушылардың тұлғалық ерекшеліктерін зерттеу;
  
• 
  Сынып жетекшісіне сынып ұжымын қалыптастыруға көмектесу;
  
• 
  Балаларды тәрбиелеу мен оқыту ісінде отбасына психологиялық көмек көрсету;
  
• 
  Кәсіби бағыттылық бойынша іс – шараларды жүзеге асыру;
  
• 
  Мінез – құлқында ауытқуы бар оқушылармен коррекциялық іс – шаралар ұйымдастыру;
  
• 
  Психикалық ауытқуды диагностикалау, сақтандыру, коррекциялау (түзету).
  

1. 
   Сабаққа қойылатын дидактикалық, тәрбиелеуші, дамытушы, психологиялық және гигиеналық талаптар қандай?
   
2. 
   Сабақты талдау этаптары қандай?
   

1. 
   Кукушин В.С. Дидактика. Учебное пособие.М.,2003
   
2. 
   Столяренко Л.Д.Педагогическая психология для студентов вузов. Ростов-на-Дону, 2004
   
3. 
   Айсмантас Б.Б. Педагогическая психология. Схемы и тесты. Москва, ВЛАДОС, 2002
   

1. 
   Құзырлық, кәсіби құзырлық ұғымына психологиялық түсінік
   
2. 
   Кәсіби құзырлықтың компоненттілік мазмұны
   

Сонымен кәсіби компетенттілік – ерекше міндетіне және оны жүзеге асыруда қолданылатын барлық білім мен дағдының жиынтығын құрайтын нәтижелі кәсіби іс-әрекетке деген қатынас.

Жалпы түрде кәсіби компетенттілік – белгілі еңбек фукцияларын өз бетті, жауапкершілікпен және сапалы орындау қабілеттілігі.

• 
  Арнайы
  

• 
  Тұлғалық
  

• 
  Әлеуметтік
  

• 
  Даралық (индивидуалдық)
  

• 
  Әлеуметтік контексте таңдап алған мамандығының рөлін, орнын, спецификасын түсіну;
  
• 
  Таңдап алынған кәсіби әрекеттің шегі туралы білім және басқа мамандықтармен өзара байланысы;
  
• 
  Кәсіби сана (кәсіби әрекеттік белгілерін сезіну – пәнін, құралын, еңбек нәтижесін);
  
• 
  Кәсіби ойлау (кәсіби міндеттерді қоя және шеше білу қабілеттілігі), кәсіби интуиция;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің нормасы мен амал-тәсілдерін игеру;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің түрі мен тәсілдерінің оның нәтижесімен байланыстыру қабілеттілігі;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекетін бағалай білу іскерлігі, оны әріптестер әрекеті және көрсеткіштері мен салыстыра білу;
  
• 
  Кәсіби өсу, кәсіби шеберлік;
  
• 
  Кәсіби әрекетті үнемдеу (еңбек нәтижесіне жетуде күш-жігер мен шығынды минимумға жеткізі);
  
• 
  Кәсіби еңбек мәдениетін игеру;
  

• 
  Өзін кәсіби қауымға енгізу;
  
• 
  Кәсіби қарым-қатынас, этикалық норманы игеру;
  
• 
  Кәсіби әрекет нәтижесінің адамзаттың игілігіне бағытталуы;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекеті салдарына әлеуметтік жауапкершілік;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекеті нәтижесін көрсете білу іскерлігі;
  
• 
  Мәселені шешуде өз көзқарасының ақиқаттылығын дәлелдей алу іскерлігі;
  
• 
  Кешенді кәсіби міндеттерді шешуде әріптестерге кәсіби көмек беру және қабылдау, өзара байланыс жасау іскерлігі («горизонтальды» өзара байланыс);
  
• 
  Басшылар және қармағындағылармен іскерлік қатынас орнату, оларды қолдау іскерлігі («вертикальды» өзара байланыс);
  
• 
  Басқара алу және басқара білу іскерлігі;
  
• 
  Ұжымдажқмыс істей білу іскерлігі (топ айналсып жатқан жалпы міндетті сақтай отырып өзіне берілген тапсырманы орындай білу қабілеттілігі);
  
• 
  Басқа адам позициясын көше білу іскерлігі (децентрация, эмпатия);
  
• 
  Социумда өзінің кәсіби іс- әрекетіне және оның нәтижесіне деген қызығушылықты тудыра білу іскерлігі;
  
• 
  Өзгеріске даяр болу, өзара қарым-қтынас процесінде әрекеттесу іскерлігі;
  
• 
  Өзара бәсекелестікке қабілеттілік.
  

• 
  Кәсіби мотивацияның тұрақтылығы;
  
• 
  Позитивті «Мен – концепциясының» болуы;
  
• 
  Кәсіби міндеттерді қоя және шеше білудегі өзбетілік;
  
• 
  Мінез-құлық еріктілігі, кәсіби әрекет процесінде сыртқы және ішкі кедергілерді жеңе білу қабілеттілігі;
  
• 
  Саналы кәсіби шығармашылық;
  
• 
  Өз мамандығын саналы түрде байыту;
  
• 
  Өзін мамандыққа, мамандықты өзіне бейімдеу;
  
• 
  Икемді бейімділік;
  
• 
  Кәсіби әрекетті орындау барысындағы жағымды эмоционалды көңіл күйдің басымдылығы;
  
• 
  Кәсіби еңбекке қанағаттану;
  
• 
  Кәсіби білім мен іскерлікті дербес жітілдіру қабілеттілігі,
  
• 
  Өзінің кәсіби іс-әрекетін жоспардау, бақылау, реттеу және түзету қабілеттілігі.
  

• 
  Тұтастай кәсіби өзіндік сана;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің дара стилін құру;
  
• 
  Кәсіби қабілеттілігін өздігінен дамыту;
  
• 
  Өзін кәсіби деңгейі жоғары маман ретінде қабылдау;
  
• 
  Өз бойындағы жетістігі мен кемшілігінің туындау сабептерін іздеу;
  
• 
  Кәсіби өзін-өзі анықтау процесінің үнемі тереңдеуі;
  
• 
  Өзіндік мотивация, кедергіге тұрақтылық;
  
• 
  Өзіндік кәсіби жетілу стратегиясын құру мен жүзеге асыру;
  
• 
  Кәсіби деңгейдің жетілуіне сәйкес дараланудың артуы;
  
• 
  Кәсіби іс-әрекеттің мотивациялық және әрекеттік аймағындағы келісімділіктің болуы;
  
• 
  Кәсіби сауатттылық;
  
• 
  Кәсіби тәжірибелерді тірек ету;
  
• 
  Қиын жағдаяттарда өзін-өзі қолдау мүмкіндігі, өзін-өзі реттеуінің жоғары деңгйлігі.
  

• 
  Психологиялық-педагогикалық компитенттіліктің негізгі компоненттері үш блокта қарастырылады:
  

• 
  Психологиялық-педагогикалық білімділік – жалпы кәсіби деп аталатын білім.
  

• 
  Дифференциалды-психологиялық, демек оқу материалын балалардың жас және дербес ерекшеліктері сипатына қарай меңгерту ерекшеліктері туралы білім;
  
• 
  Әлеуметтік психологиялық – топтық және оның жеке мүшесінің оқу-танымдық және комуникативтік әрекеті ерекшелігі туралы және мұғалімнің білім алушылармен өзара қарым-қатынасы, қарым-қатынас заңдылығы туралы білім;
  
• 
  Аутопсихологиялық – ол өз іс-әрекетінің жетістігі мен емшілігі және өз жеке басына тән сапалардың жиынтығы туралы білім.
  

1. 
   Кәсіби құзырлық дегеніміз не?
   
2. 
   Кәсіби құзырлыққа сйкестілік дегеніміз не?
   
3. 
   Кәсіби құзырлықтың компоненттілік мазмұнына талдау жасаңыз.
   

1. 
   Столяренко Л.Д.Педагогическая психология для студентов вузов. Ростов-на-Дону, 2004
   
2. 
   Айсмантас Б.Б. Педагогическая психология. Схемы и тесты. Москва, ВЛАДОС, 2002
   
3. 
   Маркова А.К. Психология профессионализма. М.,1996.
   
4. 
   Маркова А.К.Психология труда учителя. М.,1993.
   
5. 
   Митина Л.М. Учитель как личность и профессионал. М.,1994.
   

1. 
   Педагогикалық психология ғылым саласы ретінде.
   
2. 
   Педагогикалық психологяның құрылымы
   
3. 
   Педагогикалық психологияның арнайы зерттеу әдістері.
   

1. 
   Столяренко Л.Д.Педагогическая психология для студентов вузов. Ростов-на-Дону, 2004
   
2. 
   Айсмантас Б.Б. Педагогическая психология. Схемы и тесты. Москва, ВЛАДОС, 2002
   
3. 
   Крутецкий В.А.Основы педагогической психологии.М.,1972
   
4. 
   Курс общей, возрастной и педагогической психологии.Вып.3/Под ред.М.В.Гамезо.М.1982.Гл.ХХ
   
5. 
   Талызина Н.Ф. Педагогическая психология.М.,1998.
   
6. 
   Выготский Л.С. Педагогическая психология.
   
7. 
   Сламбекова Т.С. Педагогикалық психология. Оқу құралы. Семей, 2008
   

1. 
   Білім беру көп аспектілі,әлеуметтік институт ретінде.
   
2. 
   Білім берудің функционалды дамуы. Білім беру мен мәдениеттің байланысы.
   
3. 
   Оқытудың дәстүрлі және гуманистік парадигмасы принциптері.
   

1. 
   Столяренко Л.Д.Педагогическая психология для студентов вузов. Ростов-на-Дону, 2004
   
2. 
   Айсмантас Б.Б. Педагогическая психология. Схемы и тесты. Москва, ВЛАДОС, 2002
   
3. 
   Крутецкий В.А.Основы педагогической психологии.М.,1972
   
4. 
   Курс общей, возрастной и педагогической психологии.Вып.3/Под ред.М.В.Гамезо.М.1982.Гл.ХХ
   
5. 
   Талызина Н.Ф. Педагогическая психология.М.,1998.
   
6. 
   Выготский Л.С. Педагогическая психология.
   
7. 
   Сламбекова Т.С. Педагогикалық психология. Оқу құралы. Семей, 2008