Бастауыш сыныпты ќазаќ тілі сабаќтарында

жүктеу/скачать 314,5 Kb.

бет	6/16
Дата	20.01.2023
өлшемі	314,5 Kb.
	#165976

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 16

Байланысты:
Ана тілі сабақтарында көрнекі құралдарды пайдаланудың тиімділігі

Үш дыбысты екі буын Төрт дыбысты екі буын

Екі дыбысты бір буын	Үш дыбысты бір буын
Төрт дыбысты бір буын
ән, ес, аң, от, су, ет.	өрт, жаз, кет, кел, бар.		жұрт, бұлт, құрт, қант, жент.
Үш дыбысты екі буын		Төрт дыбысты екі буын
а - на, а – па, а - та.		ба - ла, жа - ға, ө - зен.

Қазақ тіліндегі сөздерді буынға бөлудің мынадай ерекшеліктерін магнитафон әрі эпидиаскопты пайдалану арқылы түсіндіру тиімді.

Магнитафоннан мына ереже тыңдатылады:
Бір дауыссыз дыбыс екі дауыстының арасында келсе, дауыссыз дыбыс, екніші буынға ауысады (екі рет қайталанды). Осы ережеге байланысты мына схема эпидиаскоптан көрсетіледі.
а – на, а – па, а – та, а – ға.
Магнитафоннан екі дауыссыз дыбыс қатар келсе, екеуі екі буынға бөлінеді (екі рет қайталанады)
Эпидиаскоптан: мына схема көрсетіледі: жақ – сы, жал – пақ; соқ – пақ.
Магнитафоннан екі дауысты дыбыстар қатар келсе, екуі екі буын құрап, екіге бөлінеді (екі рет қайталанады).
Эпидиаскоптан: а-уа, ай-ыр, ай-ық.
Бұдан соң мұғалім сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болатынын айтып, эпидиаскоптан мына схема көрсетіледі:
2 – кесте.

Сөздер	Сөздердегі буындар	Буын саны
ал алма арыстан мемлекет	ал ал - ма ар – ыс – тан мем – ле – кет	1 2 3 3

Бұдан соң буын мен тасымалдың бір – бірімен байланысы болатыны айтылады. Тасымалдың буыннан айырмашылығын, яғни буынға бөлінетін сөздердің бәрі де тасымалдана бермейтінін айтып, буын жігі дегеннің не екенін, әрбір сөздің буынға бөлінетін жері буын дігі деп аталатынын магнитафоннан тыңдатып, эпидиаскоптан мына кесте көрсетіледі:

3 – кесте.

Сөздер	Буынға бөлу	Буын саны	Буын жігі
апа кітап еңбекші	а – па кі – тап ең – бек – ші	2 2 3	1 1 2

Енді магнитафон мен эпидиаскопты қоса пайдаланып, тасымалдауға болмайтын сөздерді түсіндіру қажет.

Магнитафоннан: 1. Жалғыз буынды сөзді немесе жалғыз дауысты дыбыстан болған буынды бөліп тасымалдауға болмайды (екі рет қайталанады).
2. Бас әріптерден немесе бастапқы буын мен бас әріптен қысқарған сөздерді бөліп тасымалдауға болмайды (екі рет қайталанады).
3. Кісі атының қысқартылып алынған әріптерін кейінгі қысқарған сөздерді және цифрдан кейінгі қосымшаны айырып тасымалдауға болмайды (екі рет қайталанады).
4. Сан емісдерден кейінгі қысқарған сөздерді және цифрдан кейінгі қосымшаны айырып тасымалдауға болмайды (екі рет қайталанады).
5. Тыныс белгілері тасымалданбайды (екі рет қайталанады).
Осылай ереже магнитафоннан тыңдалған соң мына кесте эпидиаскоптан көрсетіледі:
4- кесте.
Тасымалдауға болмайтын сөздер

Жалғыз буынды сөздер – аң, ат, ес, біл, көр, жүр, жаз, ас.
Қысқарған сөздер.
Кісі аттарының қысқартылып алынған әріптерін фамилиядан айыруға болмайды – А.Асқаров.
Сан есімнен кейінгі қысқарған сөзді, цифрдан кейінгі қосымшаны – 5кг, 5 – ке.
Тыныс белгілерін - ?, !, ., , -:, ;

5 – кесте.

“й” әрпінен басталатын	“у” әрпінен басталатын

жүктеу/скачать 314,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 16