сөздер жа – уап
қ – уып
тә - уір
са – уыр
жа - уын
Тілімізде үш дауыссыз дыбыс қатар келетін сөздер бар.
Мысалы: жұмыртқа, кесіртке, құмырсқа. Оқушылар осындай сөздердің жазылуынан жиі қателеседі. Мұны да жоғарыдағыдай тәсілмен ұйымдастыру қажет.
Магнитафоннан: түбір сөзде үш дауыссыз қатар келген жағдайда, алдыңғы екі дауыссыз дыбыс алғашқы буын қатарына кіріеді де, үшінші дауыссыз дыбыстан келесі буын басталады (екі рет қайталанады).
6 – кесте.
Үш дауыссыз дыбыстың қатар келуі
жұ – мырт – қа, ке – сірт – ке, құ – мырс – қа,шы – бырт – қы, сы – пырт – қы болып тасымалданады.
7 – кесте.
Мына сөздерді тасымалдауға болмайды:
ас, ар, ант, жент, сүт, қант, сең, шөп, өрт, жұрт.
Кодоскоптан қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің қойылатын орындары жөніндегі схема, кестелерді көрсету тиімді. Төмендегі схеманы мұғалім полиэтилен пленкасына сызып көрсетуіне болады. Мысалы, лексиканы оқытуға байланысты мына сабақ көрнекілігін кодоскоп арқылы көрсетуге болады:
Сағила – Жақыпбектің оқушыларға үлгі ететін адамдарының бірі еді. (М.И.)
Мен оны не алтыншы, не жетінші сыныпта оқитын шәкірт бала ма деп жобаладым. (З.Ш.)
Кешке қарай аспанды бүркеп алатын күздің сұр бұлты ол түні жоқ еді. (С.М.) Көктегі күн жер үстін қарық қылып тұр. (С.С.)
Әуе кемесі дегеніміз – аспанға ұшатын аэроплан. (С.С.)
