Естественные и педагогические науки

1. 
   Ганнушкин П.Б. Клиника психопатии, их статистика, динамика, систематика. - Н.Новгород, 2000. - с.194.
   
2. 
   Боровский А.Б. Парадоксы возраста или воспитания. М.: Просвещение, 1991; Титова Н. И. Гуманистические основы воспитания детей в научном наследии А. В. Запорожца. М.: 2001; Строганов Г.М., Алмазов Б.Н. Психологические основы педагогической реабилитации. М.: 2009; Алмазов Б.Н. Психическая средовая дезадаптация несовершеннолетних. М.: 2005.
   
3. 
   Личко А.Е. Подростковая психотрапия. Л.: 1979. – с.245.
   
4. 
   Личко Психология индивидуальных различий. Тексты / Под ред. Ю.Б.Гиппенрейтер, В.Я. Романова. М.: Изд-во МГУ, 1982. - с. 94.
   
5. 
   Нельсон-Джоунс Ричард. - 3-е изд.,междунар. - СПб.: Питер, 2000. – с.464.
   

«Inter» - «аралық», «act» - «әрекет ету» деген мағына береді, яғни екі жақты белсенді әрекет. Интерактивті – біреумен әңгіме, диалог немес әрекет жүргізуді білдіреді. Басқа сөзбен айтқанда, оқытудың интерактивті әдістері–танымдық және қарым-қатынастық іс-әрекетті ұйымдастырудың арнайы формасы, мұнда студенттер танымдық процеске белсене араласады, өздері білетін және ойлайтын нәрселерді түсінуге мүмкіндік алады.[3]

Дәстүрлі әдіспен сабақ өткізу барысында оқытушы материалды түсіндірумен шектеледі, содан соң материалды бекітеді, қайталайды, жаттатады. Бұл әдістер материалды тек қана жай меңгеруге бағытталған дәстүрлі әдістер болып отыр.

Бірақ қазір заман өзгерді, бұрынғы жаттанды әдіспен сабақ өту мүмкін емес. Қазір сабақ барысында студенттер тек бір-бірін көріп қана қоймай, бір-бірімен еркін пікір таластыра алатын, еркін қозғала аалатын жағдай жасау қажет.

Интерактивті әдістер көріністер мен рөлдік ойындарға, пікірталастарға, мәтіндермен әр түрлі жұмыс жасауға, белсенді тыңдауға және талқылауға негізделген.

Студенттер бір-бірімен пікір алысқанда оқытушыға тақта алдында жауап берген кездегідей психологиялық кедергі туындамайды. Олар өз пікірлерін еркін білдіреді. [1]

Интерактивті әдістер мұғалімнің оқытуды қандай шеберлікпен ұйымдастырғандығынан көрінеді. “Интерактивті әдістер” және “интерактивті оқыту” терминдерінің ортақ түбірі - интер ағылшын тілінің “inter” (между, меж) аралық; “act” (действовать, действие) әрекет ету деген сөздерінен енген. “Интерактивті әдістер” тіркесін оқушылардың өзара әрекет етуіне жағдай жасайтын әдістер, ал “интерактивті оқытуды” өзара әрекеттесуге негізделіп құрылған оқыту деп түсінуге болады. [2] Интерактивті әдістердің мәні - әрбір оқушының оқушылармен өзара белсенді байланыста болып, мұғаліммен бірлесе отырып, компьютермен жұмыс жасап, оқу-танымдық нәтижеге жетуі.

Сабақта интерактивті әдістерді пайдалануда мынадай шарттар орын алулары тиіс:

1. Мақсатты нақты белгілеу. Мұғалім оқушылардың топпен жасалатын жұмыстарының мәнін, ережесін түсініп, топпен жұмыс жасауға дайын екендігіне толық сенімді болуы керек.

2. Мұғалім оқытуды ұжымның өздеріне тән ерекшіліктерімен есептесіп, олардың бірлесіп жұмыс жасауға дайындық деңгейіне сай ұйымдастырылуы қажет.

3. Мұғалім бұл әдістің мақсаты мен міндеттерінің маңызды көңіл аударарлық ролін естен шығармай, әдісті қандай мақсатта таңдағанын көз алдына анық елестете білуі керек.

4. Мұғалім пайдаланатын әдістердің нәтижесін болжай отырып, біртіндеп кезең-кезең бойынша қолданылуын алдын-ала көре білуге тиіс.

1

Интерактивті әдістерді қолдануда мұғалім кейбір ережелерді естен шығармауы абзал:

Екінші ереже: Оқушыларды осы әдіспен жұмыс жасауға психологиялық жағынан дайындау. Қатысушылар өздерін еркін сезінуі үшін түрлі жаттығулар жасатып, сабақтағы қандай да болсын жетістіктерін жиі мадақтап, қолпаштап отырғаны дұрыс.

Үшінші ереже: Оқушылардың саны көп болмай, жоғары сыныпта 30 адамнан аспағаны жөн. Өйткені әрбір қатысушы өз пікірін, көзқарасын білдіріп, дәлелдеп беруге мүмкіндік жасалуы қажет.

Төртінше ереже: Жұмыс жасайтын (сабақ өтетін бөлменің) орынның талапқа сай болуы. Яғни, оқушылар топ, жұп құру үшін орындарын ауыстырғанда еркін жүріп-тұруға жағдай жасалу қарастырылады. Қатысушылар бір-бірін таңдау, тақта, компьютер, көрнекілікпен жұмыс жасау үшін еркін, ыңғайлы қозғала алатындай жағдайды алдын-ала қарастыру.

Бесінші ереже: Оқушыларды проблема шешу барысында топқа бөлуге мұқият қарау. Алғашқы кезеңде қатысушылардың өз еріктерінше бөлінуге жол беру.

Дистанциялық оқыту үрдісіне: дистанциялық педагог, техникалық нұсқаушы, үйлестіруші, жергілікті үйлестіруші оқу материалын жасаушы, авторлар қатысады. Кейде көрсетілген қызметті бір адам орындайды. [7]

Дистанциялық оқыту оқушыдан жоғары мотивация мен танымдық біліктілікті талап етеді. Сонымен қатар тәртіптілік, мәселені шешуге бағыттылық, өзіндік қабілеттерін телебайланысты көрсете алуын талап етеді.

Дистанциялық сабақтар синхронды және асинхронды болады. Синхронды-бір мезгілде бағдарламаны оқыту, асинхронды-оқушының бағдарламаны әртүрлі уақытта, бос уақыттарында, т.б.оқуы.Мұндай мүмкіндіктер оқушылардың танымдық іс-әрекетіндегі қызметін жетілдіруде өте маңызды.

Дистанциялық сабақтар элементтері мыналар: оқу материалы, диагностикалық материал, көрнекілік сұрақтар қою, педагогтың түсіндіруі, пікір-талас, тұжырым айту, бағалау. [6]

Оқытудың диалогтық бөлімі басталғанша педагог студенттерді қажетті оқу материалдарымен қамтамасыз ету мүмкіндігіне ие. Қажетті материалдар оқушыларға мынадай тәсілдер арқылы беріледі.

-белгілі бір жинақ түрінде пошта арқылы жіберіледі (CD ROM немесе дискета, аудио кассета, видео кассета, т.б.);

-архивтен файлды электрондық пошта арқылы жіберу;

-интернет желісіне қажетті материал ретінде веб-квест түрінде көркемдеу;

-оқушыға бір немесе бірнеше электрондық кітапханаға кіруге мүмкіндік беру;

Дистанциялық педагогпен оқушы электрондық пошта арқылы тест, бақылау тапсырмалары, бағалау парақтарымен алмаса алады, үй тапсырмаларын береді және оның орындалуын қадағалайды. Телебайланыс уақытында слайдтар, сурет, сызбалар т.б. көрсетіледі. Сондай-ақ оқушылар көрнекі материалдарды бір-бірімен алмастыра алады. Оқушы өз жұмыстарын мұғалімдер мен басқа оқушыларға ұсынады. Бұл үрдісті педагог басқарып отырады, электрондық конференция түрінде, сондай-ақ IQO чат немесе видеоконференция арқылы сұрақтар береді, ол бір оқушыға, сондай-ақ барлық топқа бірден сұрақ қоя алады. [4] Оқушы тақырып бойынша пікірталасты бастап, оқу міндеттеріне сәйкес түрлі телеконференциялар арқылы пікірталасты басқарып отырады. Пікірталас веб-формула, e-mail-конференция, чат-пікірталас түрінде өтуі мүмкін.

Оқушы жеке не электрондық хат арқылы сұрақтар қоя алады, басқа оқушымен байланысқа түсіп, сұрақтар бере алады. Педагог (дистанттық) бұл үрдісті реттеп, өзінің түсіндірмелерін енгізе алады. Видеоконференциялар арқылы оқушының берілген сұраққа немесе мәселеге реакциясын көреді. Электрондық телебайланыста эмоциялық жағдайды

білдіретін клавиштер бар, мысалы, :-) - белгісі күлкіні, :- - ренішті білдіреді. Кейбір телебайланыста қосымша эмоциялық жағдайларды көрсететін құралдар бар.

Дистанттық оқытушы сабақ барысында оқушы жұмысын бағалайды, сондай-ақ үй тапсырмалары ретінде берілген тест, шығармашылық жобаларды және т.б. тексереді. Чат-конференция режимінде оқушының рефлексивті сипаттағы сұрақтарға жауап беру реакциясына қарап, оның материалды игеру дәрежесін бағалайды.

Қашықтықтан оқыту қажеттігі қазіргі техникалық антропогендік ортаның даму қажеттігінен туып отырған маңызды мәселелердің бірі. Бұл - техникалық антропогендік ортаны қалыптастырған адамның ақыл-ойы. Ол орта өз кезегінде адамның интеллектуалдық–техникалық деңгейіне күннен күнге талапты күшейтіп отырады. [7]

Ақпараттық ағындар заманында қысқа мерзімде жаңа материалды үйрену, өз білімін үнемі жетілдіріп отыру, басқа білім саласын, басқа мамандықтарды игеру, басқа тілдер үйрену және т.с.с. қажеттіліктер туады. Себебі нарықтық экономика қоғамының талабы осындай. Ғұмыр бойы оқу-білімдену (lifelonqlearrninq) тұжырымдамасын экономикалық жағынан жоғары дамыған елдердің барлық дерлік университеттері табысты жүзеге асыруда. Осы айтылғандардың және айтылмай қалғандардың бәріне қашықтықтан оқыту (ҚО) толық мүмкіндік береді.

Мәселен, Австралиядағы Мельбурн университетінің президенті Алан Гильберттің айтуынша, “ХХІ ғасырдың ортасына қарай орта мектепті тамамдағандардың көпшілігі одан әрі қарай білімдерін Internet арқылы алатын болады”. Дәстүрлі дипломмен қатар қашықтықтан оқу арқылы диплом не сертификат алу мүмкіндігі туады.

Қазіргі кезде оқытудың виртуалды әдісін пайдалана отырып, қазақ тілін үйренуге де мүмкіндік бар. Дүниежүзілік өрмек (Web) арқылы қазақ тілін оқыту – бұл оқытудың жаңа виртуалды жолы. [5]

Интерактивті мультимедиалық құралдар жеделдете оқытудың аксиомасын одан әрі нығарлай түседі: оқытуды шапшаңдату үшін сезіммен ой сананы белсендіру керек, ал ол қазақ тілін оқыту ісінде тілдік қатысым мен тілдік қатынассыз мүмкін емес.

Дүниежүзілік өрмек мүмкіндіктері шексіз екенін ескере отырып, жоғары дамыған елдердің оқу орындары үшін қашықтықтан оқыту әлдеқашан жаңалық емес, оқыту мен білім алудың оңтайлы жолдарының бірі.

Дүние жүзі ғалымдарының пікірі мен болжауы бойынша адам баласы электрондық оқулықтарға көшіп, оқулық жасау деңгейі жаңа технологиялық сатыға көтерілді. Сондықтан интернетпен білікті деңгейде жұмыс істей алу - өмір қажеттілігі. [1]

Біріншіден, жоғарыда аталған кәсіптік сала өкілдері үшін көптеген еуропалық, жапондық, америкалық, аустралиялық, және т.б. өркениетті елдердің ғылыми қоғамдары мамандандырылған жүйелер жасаған. Осы жүйелер арқылы бүкіл ақпаратты табуға арналған іздеу жүйелер торабы құрылған.

Екіншіден, мысалы, қағазға басылған белгілі бір ақпаратқа қол жеткізу мүмкін болмайды. Мәселен, 18 еуропалық конференцияның ұйымдастыру комитеті буклет не басқа да қағазға басылған өнімді шығармай, бүкіл ақпаратты тек Web серверге орналастыратыны туралы жариялады. Онда ақпарат жедел түрде жаңартылып тұрады, конференцияға қатысушылармен ақпарат алмасу e-mail арқылы жүзеге асады.

Үшіншіден, бұрынғы КСРО кеңістігіндегі ақпарат жетіспеушілігін толықтыруға үлкен себін тигізеді.

Төртіншіден, дүние жүзі университеттерімен ғылыми қатынас орнатуға, тіпті “корпоративті” ғылымдарымен байланыс жасауға ықпалы орасан зор.

Сонымен, жалпы айтқанда, оқушы тұлғасының дамуына ықпал жасайтын сабақтар үлгісінің бәріне жүктелетін міндеттер жүйесі төмендегідей:

-оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын (білім беру стандарты бойынша игеру жүйесін) жетілдіру;

-оқыту үрдісінде оқушының теориялық және өнімділік ой құрастыру әрекеттері мен танымдық қабілеттерін белсендіру;

-оқушылардың танымдық қызығуларын, оқуға деген мотивациясын дамыту;

-белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін ұйымдастыру;

-көбіне оқу жұмысының топтық түрлерін қолдану;

-оқушылардың өзіндік жұмыстарының ізденісті-зерттеу түрлерін ұйымдастыру;

-оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану;

-оқыту барысында әр түрлі шапшаңдықпен және әр түрлі көлемді (стандартқа сәйкес) оқу материалын игерудің мүмкіншілігін ашу;

-дамытушы оқытуға арналған ойындарды қолдану;

-жаттығу сабақтарын сапалы ұйымдастыру (коммуникациялық жаттығулар, зейін, ес, ойлау және т.б. дамыту жаттығулары).

Осы міндеттерге жүгіне отырып, дәстүрлі білім беру жүйесінде де оқушы дамуына жәрдемдесетін кейбір қажетті қасиеттер бар.Олар:

-мектепте және әрбір сыныпта, оқу тобында мұғалімдер мен оқушылардың күш жігерлерін біріктіретін оңтайлы жағдай тудыратын тілектестік жұмыс жағдайын қалыптастыру;

-оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы (өзара сыйласу, түсінісу) әркеттестік ұстанымымен жеке тұлғалық түсінушілік негізінде іске асырылуы;

-оқыту үрдісінде репродуктивтік және шығармашылық іс-әрекеттер оқушыларды жеке бас ерекшіліктерімен, уақытша жағдаймен, оқыту материалының деңгейімен анықталуы;

-оқыту деңгейінің анықталған бірізділікті болуы (оқыту жылдарына байланысты, нәтижелеріне байланысты, білім беру стандартына сәйкес т.б.)

-оқу материалының бөлек-бөлек пәндерге бөлінуі және соған қоса кіріктелген курстардың да болуы ( табиғаттану, әлеуметтік ғылымдар, қоршаған орта және т.б.)

-оқушылардың шығармашылық мүмкіншілігін тудырып, қабілеттерінің жан-жақты дамуына ынталандыруды көздеген әртүрлі әдіс-тәсілдердің кең қолданылуы (диалог-сабақтар, ғылыми жоба қорғау сабақтары, пікірталас, іскерлік ойын сабақтары, т.б)

-оқушылар әжептеуір уақыт аралығында мысалы, (бір не бірнеше) белгіленген бір тұрақты топтарда сабақтасуы. Бұл топтардың ішінде аз санды топтар қалыптасып уақытша (бір не бірнеше сабаққа) қызметтесуінің мүмкіндігі және жұппен жұмыс, жеке оқушымен жұмыс жүргізілуі; [2]

Интерактивті оқыту сабақтарын ұйымдастыру тәжірибесі көрсеткендей, әрбір сабақ, әдетте, үш компоненттен тұрады:

1.Оқу ақпаратына негізделген шығармашылық тапсырма

2.Шағын топтармен жұмыс жасау немесе әдістеме негізіндегі оқыту ойыны

3. Пікірталас, талқылау және міндетті түрде жалпылама пікірталас пен қорытынды жасау ( тәрбие және оқытудың қорытындысының синтезі ретіндегі әдістеме).

Оқыту жетістігі партисипаторлық бағыттың басты компоненттері болып табылады. Олар:

1. Тәжірибе

• 
  Тәжірибе арқылы үйрену.
  

• 
  Дұрыс кері байланыс жағымды әсер қалдырып, оқудың сәтті шығуына маңызды қадам жасайды.
  
• 
  Нәтижелі оқытуға конструктивті кері байланыс керек. Конструктивті кері байланыс білім алу және әрекет ету жауапкершілігін бөлуге ықпалдасады.
  

• 
  Нағыз нәтижелі оқыту негізінен тәжірибе алмасу арқылы жүзеге асады.
  
• 
  Оқушылар бір-бірін, сондай-ақ оқушылар мен мұғалімдер бірін-бірі үйретеді.
  

• 
  Өзінің білім алудағы жауапкершілігі және өзінің іс-әрекеті оқушыларды оқу мақсатына сәтті жетуіне көмектеседі.
  

1. 
   3. Байғазиева Г. “Жаңа Педтехнология”. // Қазақстан мектебі. № 8. 2005 ж. 53-54 б.
   
2. 
   Бұзаубақова К. “Жаңа педагогикалық технологиялар”. // Қазақстан мектебі. № 4. 2005 ж. 5-8 б.
   
3. 
   Тұрғынбаева Б. Дамыта оқыту технологиясы. А. 2004ж.
   
4. 
   Кобдикова Ж.У. Оқытудың жаңа технологиясы. //Бастауыш мектеп №3, 2000, 25-30 б.
   
5. 
   Кобдикова Ж.У.Оқыту процесін технологияландыру. Алматы, 2000, 11-15б.
   
6. 
   Арысбаева З. “Инновациялық әдіс-тәсілдерді қолдану ерекшеліктері”. // Қазақстан мектебі. № 1. 2007 ж. 69-70 б.
   
7. 
   Әмір Шарапат. “Педагогикалық инновацияны іске асырудың жолдары” // Қазақстан мектебі. № 6. 2001 ж. 32-34 б.
   

Основной задачей физического воспитания детей дошкольного возраста является улучшение состояния здоровья и физического развития, повышение работоспособности, расширение функциональных возможностей развивающегося организма, формирование двигательных навыков и качества (ходьба, бег, быстрота, сила и др.). Средствами физического воспитания является физические упражнения, закаливающие факторы. Важная роль отводится рациональному общему режиму жизни и, в частности, двигательному режиму детей.

Вместе с тем в процессе занятий физической культурой необходимо постоянно заботиться о единстве всех сторон воспитания, о приобретении детьми определенного круга знании, их эмоциональном развитии, формировании коллективизма. В физическом воспитании детей дошкольного возраста как основные используют следующие методы: метод упражнении с четко заданной программой действий, порядком их повторения, точной дозировкой нагрузки и установленными интервалами отдыха; игровой метод; соревновательный метод. Игровой метод характеризуется организацией двигательной деятельности детей в соответствии с игровым сюжетом, относительно большой их свободой и самостоятельностью, педагогическим руководством взаимоотношениями детей, высокой эмоциональностью детской деятельности. Соревновательный метод используется в играх с правилами и состязаниях для сопоставления сил участников, борющихся за возможно более высокие качественные и количественные показатели.

Широко применяются в физическом воспитании дошкольников словесный метод (рассказ, беседа, объяснение, указание, команда, распоряжение, оценка, и др.) и наглядный (имитация, поддержка и помощь, использование ориентиров и др.).

Средства, методы и приемы обучения, упражнения, воспитания, а также способы организации детей на занятиях (индивидуальный, групповой, фронтальный) опираются на ведущую для каждого возрастного периода развития детей деятельность (ориентировочно-познавательную, предметную, игровую и др.).

Особенности методики физического воспитания детей младшего, среднего и старшего дошкольного возраста обусловлены степенью самостоятельности ребенка, его сознательным отношением к занятиям, к повторению усвоенного.

В системе физического воспитания в детском саду используется следующие организованные формы двигательной деятельности детей:

- Утренняя гимнастика;

Особенности методики физического воспитания детей младшего, среднего и старшего дошкольного возраста обусловлены степенью самостоятельности ребенка, его сознательным отношением к занятиям, к повторению усвоенного.

В системе физического воспитания в детском саду используется следующие организованные формы двигательной деятельности детей:

- Утренняя гимнастика;

- Физкультурные занятия;

- Подвижные игры и физические упражнения на прогулке;

- Спортивные упражнения;

- Физкультурные минутки.

Посредством утренней гимнастики решаются совершенно особенные задачи, а именно: «разбудить» организм ребенка, настроить его на действенный лад, разносторонне, но умеренно влиять на мышечную систему, активизировать деятельность сердечной, дыхательной и других систем организма, стимулировать работу внутренних органов и органов чувств, способствовать формированию правильной осанки, хорошей походки, предупреждать возникновение плоскостопия.

Утренняя гимнастика ценна и тем, что у детей вырабатывается привычка и потребность каждый день по утрам проделывать физические упражнения. Кроме того, она обеспечивает организованное начало дня в детском саду, дает возможность переключить внимание воспитанников на совместные формы деятельности.

Игровая форма гимнастики вызывает у детей желание участвовать в ней. Она проходит весело, содействует развитию самостоятельности; координированности и ритмичности движений. Чтобы у детей не снижался интерес к утренней гимнастике, воспитатель проявляет изобретательность, творчество, вводит в сюжет комплекса новые образы («Птички», «Бабочки» и т. д.). Воспитатель заблаговременно готовится к занятию: составляет план-конспект, подбирает необходимые пособия и игрушки, продумывает возможные варианты перемещения детей в комнате, определяет наиболее рациональное место для себя во время различных упражнений, игр и перестроений.

Основная цель упражнений в прокатывании, бросании – научить детей энергично отталкивать от себя мяч (обруч, шарик) в определенном направлении. При прокативании мячей, шариков в ворота дети становятся к ним лицом, держа мяч одной или двумя руками; наклоняются вперед, немного сгибают колени, кладут мяч на пол и отталкивают его от себя кистями рук, затем выпрямляются и бегут за мячом, догоняют и задерживают его.

Очень важно с самого начало приучить детей подниматься на пособие, сходить с него, проходить по нему смело и уверенно. При первых попытках ходить по бревну, доске и даже узкой дорожке детям бывает трудно идти переменным шагом – они осторожно приставляют одну ногу к другой. Это допустимо. Переходить к переменному шагу следует по мере его усвоения. Дети ходят по линии, между шнурами, по доске и т. п.,свободно балансируя руками. Чтобы эти упражнения не были скучны и утомительны, надо проводить их эмоционально, прибегать к игровой форме. Например, детям предлагают пройти по мостику, перейти через ручеек, дойти до лежащей на скамейке игрушки, взять ее и принести воспитателю.