Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
49 Zeiss фирмасының Elta S сериясының аспаптары DOS, операциялық жүйесі бар қуатты процессорлармен ерекшеленеді, арнайы бағдарламалар пакетімен жабдықталады, мысалы, жол тӛсемесін бӛлу үшін арнайы пакет, деформацияларды бақылау немесе дӛңгелек амалдары ӛңдеу. Фирма бұл сериядағы аспаптарды геодезиялық ӛлшеулерді автоматтау жүйелермен; отражательдермен тез іздеу жүйесімен; 1 км –ге секундтық дәлдік беретін дәл бағыттау жүйесімен; бағытты кӛрсету жүйесімен және т.б. жабдықталған. Бұрыш дәлдігі 1 -3 ,сызықтық дәлдігі - 1мм+ 2 мм/км. 4.3 Жоғары дәлдікті бҧрыштық ӛлшеулер қателіктерінің кӛздері Горизонталь бұрыштарды ӛлшеудің екі принциптік сұлбасы бар: жеке бұрыштардың ӛзін ӛлшеу және бағыттарын ӛлшеу. Бағыттарын ӛлшеу кезінде бір пункттен бақыланатын визирлік нысаналарға дүрбіні кезекпен бағыттау, бекітілген лимб бойынша есептеулер және алғашқы бағыт және басқа бағыттар арасындағы бұрыштар қатарын есептеу жұмыстарын жүргізеді. Жеке бұрыштары ӛлшеу пункттердің әрбір жұбын кезекпен ӛлшеу, лимб бойынша есептеу және ӛлшейтін бұрыш шамасын анықтайтын айырма есептеледі. Ӛлшеу бірлігі ретінде ӛлшенетін бұрыш немесе бағыттың бір мәнін алу үшін белгілі бір тәртіпте орындалатын ӛлшеу операцияларының жиынтығынан тұратын амал алынады. Бұл тәртіпті қателіктердің әртүрлі кӛздерінің әсерін азайтатындай белгілейді. Бұрыштық ӛлшеулердің қателіктерінің негізгі кӛздері аспаптық, жеке және сыртқы орта. Сырқы ортаның әсері бұл ӛлшеулердің дәлдігін шектейді, себебі олар атмосфераның тәулік ішінде үздіксіз ӛзгеріп отыратын жер бетіндегі қабатында жүргізіледі. Атмосфераның жер бетіндегі қабаттары су буымен, шағылысу, сәуленің жұтылуы және таралуынан ӛзгеріске ұшырап отырады. Бұрыштық ӛлшеулердің кең тараған қателігінің бірі – рефракция қателері, ауаның конверциялық ағындары, белгілердің бұрылуы, визирлік цилиндр фаза қателіктері болып табылады. Рефракция – күн сәулесінің атмосфераның әртүрлі тығыздықты қабаттарынан ӛту кезіндегі сыну траекториясы. Бақылаушы А нүктесінен В нүктесін АВ бағыты бойынша емес, АВ 1 жанама түзуі бойынша кӛреді. Рефракция ӛлшемі АВ жанамасы мен АВ хордасы арасындағы бұрышы болып табылады (11 сурет). |