И переподготовки кадров

Студенттер өз ойларын, идеяларын, пайымдауларын мазмұндап, оларды негіздеуі қажет. Бұл деңгейде олар өз позицияларын нақтылық, логикалық, жүйелілік, дәйектілікке негіздеуі қажет.

Әр пәннің әр тапсырмасының бірнеше критерийі бар.

Критериалды бағалаудың функциялары:

• 
  бақылау;
  
• 
  дамытушылық;
  
• 
  оқытушылық;
  
• 
  мотивациялық;
  
• 
  тәрбиелік;
  
• 
  диагностикалық.
  

• 
  Сапалы нәтиже алуға бағытталған критерийлер әзірлеуге;
  
• 
  Өзінің іс-әрекетін жоспарлауға және талдауға жедел түрде ақпарат алуға;
  
• 
  Білім беру сапасын арттыруға;
  
• 
  Оқытудың сапасын жақсартуға;
  
• 
  Әр оқушының жеке ерекшеліктері мен қабілеттерін ескере отырып, жеке
  
• 
  оқыту траекториясын құруға;
  
• 
  Бағалаудың түрлі тәсілдері мен құралдарын қолдануға;
  
• 
  Оқу бағдарламасын жетілдіруге ұсыныстар енгізуге мүмкіндік береді
  

Өзінің түсінігі мен қабілетін көрсету үшін оқытудың түрлі стильдерін және ойлау әрекетінің типтерін қолдануға;

Өз нәтижелерін болжау арқылы табысқа жету үшін бағалау критерийлерін білуге және түсінуге;

Өзінің және өз құрдастарының жетістіктерін бағалап, рефлексияға қатысуға;

Шынайы міндеттерді шешу үшін өз білімдерін қолдануға, түрлі көзқарастарды білдіруге, сын тұрғысынан ойлауға мүмкіндік береді.

- Ата-анаға:

• 
  Өз баласының оқытылу деңгейі туралы объективті дәлелдер алуға;
  
• 
  Баланың оқудағы прогресін қадағалауға;
  
• 
  Оқу үдерісінде оқушыға қолдау көрсетуге;
  
• 
  Мектеп әкімшілігімен, мұғалімдермен кері байланыс орнатуға;
  
• 
  Баласының мектепте және сыныпта жайлы сезінуіне сенімді болуына мүмкіндік береді.
  

• 
  Топтық жұмыс әдісімен оқушылардың жетістіктерін қалай бағалауға болады?
  
• 
  Топтық жұмыс әдісін бағалау формативті бағалауға қандай үлесін тигізеді?
  

• 
  ұстаздың әрбір топтың белсенділіктерін бағалауы;
  
• 
  ұстаздың белсенді қатысып отырған оқушыларды бағалауы;
  
• 
  өзін-өзі бағалау - топпен бірге жұмыс кезіндегі оқушылар мен мұғалімнің
  

Топпен бірге жұмыс істеуді ұйымдастырғанда мұғалім төмендегі шарттармен таныстырып өтуі керек.

• 
  Топтық жұмыстың мақсаттарын хабарлау және оның оқытылатын тақырыпты оқыту әдісімен үйлесімділігі;
  
• 
  Тапсырмаларды бағалау кезіндегі сындарды анықтау;
  
• 
  Соңында кім бағалайтыны жайлы хабарлап алу; (мұғалімнің өзі; мұғалім мен оқушылар бірлесе отырып; тек қана оқушылардың өздері; арнайы әділқазылар)
  
• 
  Топтық жұмыстың уақыты мен өткізілу түрін анықтау;
  
• 
  Бағалаудың ұстанымдарын хабарлау;
  

Мұғалім бақылаудың бір түрін құрастырып оны қатысушылармен бірге талқылайды және мақұлдайды. Топтық жұмысты бағалауды қандайда бір уақыт көлемінде, яғни тоқсандықта, жартыжылдықта пайдаланған жөн.

• 
  Әр топтың жұмыстарының қандай жағымды жақтары болды?
  
• 
  Тапсырмаларды орындау барысында қандай кедергілер болды? Оларды қалай жеңуге болады?
  

Ал екінші сұрақ оқушылардың зейінін пайда болған кедергілерге шоғырландырып, бірлесе шешуді қарастырады.

Топтық жұмыс орындағандағы нәтиже мұғалімнің қандайда бір шешім қабылдауына мүмкіншілік береді.

• 
  Егер де оң нәтижелер көрсетсе, онда мұғалім тақырыпты ары қарай жалғастыра береді;
  
• 
  Ал егер нәтижелер жоғары болмаған жағдайда, онда ол оқушыларға қосымша тапсырмалар, жаттығулар беріп, тағы да басқа әдістерді қолдана отырып, тақырыпты тереңірек түсіндіре түсуі қажет.
  

а) топтық жұмыс кезінде мұғалім әр оқушының жетістіктерін жеке бағалауына мүмкіндік алады. Ол үшін ұстаз «Топтық жұмыс істегенде жеке оқушының қабілетін бағалау» үлгісін қолданады (№6 кесте). Мұғалім алдын-ала (сабаққа дейін) кімді бағалайтыны жайлы жоспарлап алады. (2-6 оқушы)

б) Мұғалім оқушылардың бірін-бірі бағалау әдісін қолданып, жұмыстарының нәтижесін және оқушылардың қабілеттерін байқап оларды бағалайды. Ол үшін мұғалім қатысушыларға топтағы әріптестерінің жұмыстарын бағалауын сұрайды. Бұл жұмыстың барысында оқушыларға бағаның межелеріне (критерилеріне) назарын аударту қажет.

Нәтижесiнде қолданылған әр түрлi формадағы топтық жұмыстың бағалауларын мұғалiм оқушыларға үйрете алады:

(1 ) топта жұмыс iстеу процесін бағалау;

(2 ) өзін-өзі бағалау механизмін қолдану арқылы дайын тұрған жұмыстың күштi және әлсiз жақтарын анықтау.

Білім беру процесін ұйымдастыруда іскерлік жол тауып, оқушының функционалдық сауаттылығын дамыту үшін қазақ тілі сабағында жеке тұлғаның құзыреттілігін қалыптастырудағы сауаттылықты жетілдіру қажетті жағдай жасау мақсатында мұғалімдерге көмекші құрал ретінде дайындалған сабақ жоспары, мұғалім, оқушы шығармашылығы. Нәтижеге жету жолдарындағы шығармашылық ізденіс жұмыстары.

Белсенді оқытуда жаңа ақпарат технологиясы бойынша оқушылардың оқылым, тыңдалым, айтылым, жазылым дағдыларын дамытудағы топтық жұмыс қарым-қатынас мәдениетін нығайтады.

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін дұрыс жүргізе білудің маңызы зор. Ұстаздың шеберлігі, шығармашылықпен жауапкершілікті ұштастырып сабақ өткізуі, заман талабынан туындап отыр.

Оқушыны тұлға ретінде өз жолын адаспай табуда көркем әдебиеттің алар орны да ерекше. Қазіргі жастарға тек білім беріп қана қоймай, сонымен бірге әлеуметтік бейімделу үдерісінде алған білімдерін пайдалана білуге үйретіп келеміз.

Осы мақстта «Биопараттандыру және синергетика» технологиясы –сапалы білім берудің кепілі. Оқу сапасын көтеру- техникасы қарыштап дамыған өркениетті заманның өзекті мәселесі.

Мұғалім кәсіби шеберлік деңгейін үздіксіз жетілдіріп, білім сапасын көтеру мақсатындағы жаңалықты меңгеруі отыруы керек. Ғалым Ф.Я.Вассерман көптеген қазақстандық және халықаралық педагогтардың тәжірибесін оқып зерттеп, «Биоақпараттандыру және синергетика» (БиС) білім беру технологиясын тамаша қарастырып, оқыту сапасының нормативтік көрсеткішін құрды. Технологиялық карталар арқылы оқушылардың қабылдауы, есте сақтау қабілеті өседі, ойлау–сөйлеу дағдысы қалыптасады, танымдық көзқарасы жетіледі, ең құнды, пайдалы материалды тауып, өз бетінше ізденіспен еңбек етуге талпындырады. Оқушы уақытты үнемді пайдаланып, шығармашылық ізденіске жол ашады.

(БжС) білім беру технологиясында мұғалім тек басқарушылық рөл атқарады, көп түсіндіре бермейді, қажетті мәліметтерді қайдан табуға болатынын және қалай оқып-үйренетінін айтып отырады.

Оқушылар белсенді болып, тапсырмаларды орындайды. Өз білетінін басқаға үйретеді. Бағалаудың түрлі формаларын пайдаланады. Оқушылардың еске сақтау қабілетін, зейінін, ойлау қабілетін, жылдамдығын дамытуға септігін тигізеді.

«БжС» технологиясы бойынша өткізілген сабақ жоспарымды көмекші құрал ретінде ұстаздарға ұсынып отырмын. «БжС» технологиясы бойынша өткізілген сабақтың дәстүрлі сабақтардан айырмашылықтары: Сабақ сергіту жаттығуларымен басталады. Жаңа сабақ оқу әрекетінің жалпыланған әдісі (ОӘЖӘ) арқылы түсіндіріледі. Тапсырма деңгейлеп беріледі. Тапсырманы орындауға уақытты шектеп көрсетеді. Сыныптағы 5 оқушы тапсырманы орындап болғаннан кейін, қалған оқушыларға тапсырманы орындап бітіруіне 30 секунд уақыт беріледі.

Ғалым-практик Ф.Я.Вассерман жүргізген зерттеу тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарының нәтижиесінде оқыту сапасының нормативтік көрсеткішін құрды. Ол көрсеткіш 63% төмен емес. Әр сабақтағы оқушылардың білім сапасын есептеп, 63% салыстырып отыру керек. «БжС»технологиясындағы технологиялық карталардың мақсаттары: «Ауызша сабақ» – 1,2,3, және «Әмбебап» картасы – гуманитарлық пәндер саласында оқу материалдарын меңгеруге арналған.

Қорыта айтқанда, материалды жоғары деңгейде меңгертуде, жылдамдықты, есте сақтауды, зейінді жаттықтыруда, оқылатын материалға, жалпы оқу үрдісіне деген қызығушылықты қалыптастыруда, ұжымдық шығармашылықты тұрақтандыруда «БжС» технологиясының ықпалы бар.

Сабақтың тақырыбы: Зат есімнен өткенді қайталау

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: зат есімнен алған білімдерін жинақтау, зат есімнің құрамын,жасалу жолын қайталау, оқушылардың білімдерін бекіту, жаттығу жұмыстары арқылы алған білімдерін бекіту,

2. Тәрбиелік: оқушылардың қазақ тіліне деген қызығушылықтарын арттыру, ана тілінің қадір – қасиетін жете түсінуге, ойларын еркін жеткізе білуге тәрбиелеу.

3. Дамытушылық: өтілген тақырыпты жүйелі түрде, ғылыми негізде меңгере білу дағдыларын жетілдіру, тапсырмалар арқылы оқушылардың білімдерін практикалық дағдымен ұштастыру.

Сабақтың типі: өтілген тақырыптарды пысықтау.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, ой қозғау, топпен жұмыс, т.б.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, карточкалар,тест парағы, слайдтар.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, математика, тіл дамыту т.б.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен сәлемдесу, сабаққа қатысын тексеру, зейіндерін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: «Берекелі күз» мәтін құрау.

ІІІ. Өткен тақырыптар бойынша «Кері байланыс кезеңі»

І топ. Сөз таптарын топтастырып, ережесін айту

ІІ топ. Зат есімді топтастырып, ережесін айтып, мысал келтіру.

ІІІ топ. Зат есімнің құрамын топтастырып, мысал келтіру.

ІҮ топ. Зат есімнің мағыналық ерекшелігін топтастырып, мысал келтіру.

Топпен жұмыс.

І топ. Мамандыққа, кәсіпке байланысты қолданылатын сөздер қатарын анықтап, сәйкес бағанға жаз.

Ине, қайшы, балға, төс, айыр, күрек, жүген, құрық, бор, тақта, дәптер, тырма, орақ, қайрақ, қалып, жіп, шылбыр, ер, мата, мектеп, пышақ, ұстаз, таспа, шеге,оқушы, білім, тарамыс, үзеңгі, дәріс, сабақ , оймақ, тыс, жаға, мақта, астар, тарамыс, біз, қоңырау, үзіліс, кетпен, шот, шалғы, соқа, тартпа, таға.

Егін шаруашылығы	Ұста кәсібіне	Тігінші кәсібіне	Жылқы кәсібіне	Ұстаз мамандығы

ІІ топ.

Ақбілек, аспан, нағашы, күзет, бақташы, демалыс, үй, бала, өнерпаз, некен-саяқ, ұрыншақ, ой, тәлім –тәрбие, астан-кестен, Жезқазған, ашудас, Абай театры, сөз таптары, жаздыгүні, жетіқарақшы, биыл, әлдекім, құлагер, Айғыз,қала, ел, қант қызылшасы, апасы, Ертіс өзені, көксай.

Оқулықпен жұмыс.

Туынды зат есімдерді қатыстырып, сөйлем құрап, тақтаға жаз, синтаксистік талдау жаса.

• 
  Сөздерге сатылай кешенді математикалық талдау жасау. азамат, елім, атамекен.
  
• 
  Сөздерге марфологиялық талдау жаса. Дәріхана, білім, күйші, Көкшетау.
  
• 
  Адасқан сөздерді жинау.
  
• 
  Ребус шешу.
  
• 
  Сурет бойынша әңгіме құрау.
  
• 
  Тест тапсырмасын орындау.
  

І - 6; Ә - 6

ДД -3 т.қ.қ жуан (а ³ )

жіңішке Ø

ДД- 3 ж.қ.қ ашық ( а ³ )

қысаң Ø

ДД-3 е.е.қ.қ . еріндік ( а ³ )

ІІ. Д/сыз -5 қатаң ( т ¹)

Ұяң (з ¹) + үнді (м ¹)

ІІІ. Буын. А ^а.б - за ^а.б -мат ^б.б

ІҮ. Тасымал. 1 жағдайда тасымалданады. аза–мат

Ү. Екпін. азама/т (сөз екпіні- бір сөздің ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы)

ҮІ.Үндестік заңы.

1. Буын үдестігі бар. азамат+ тың.

2. Дыбыс үндестігі бар. Ілгерінді ықпал. Сөздің соңғы дыбысы (т) қатаң дауыссыз дыбыс қосымша қатаң дауыссыз дыбыстан басталады.

Берілгені: Елім

Ә - 4

ДД -3 т.қ.қ жуан Ø

жіңішке(е¹+ і¹)

ДД- 3 ж.қ.қ ашық (е¹)

қысаң( і¹ )

ДД-3 е.е.қ.қ . еріндік ( е¹ )

езулік ( і¹ )

ІІ. Д/сыз -5 қатаң Ø

Ұяң Ø үнді (л ¹+м ¹)

ІІІ. Буын. Е ^а.б - лім ^б.б

ІҮ. Тасымал. 1 жағдайда тасымалданады. ел–ім,

Ү. Екпін. елі/м (сөз екпіні-бір сөздің ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы)

ҮІ.Үндестік заңы.

1. Буын үдестігі бар. елім+ нің.

2. Дыбыс үндестігі бар. Ілгерінді ықпал. Сөздің соңғы дыбысы дауысты, не үнді дауыссыз дыбыс болса, қосымша ұяң не үнді дауыссыз дыбыстан басталады.

Морфологиялық талдау.

1. 
   2 құрамды сөз: дәрі-хана
   
2. 
   Тұлғасына қарай – туынды сөз
   
3. 
   Құрамына қарай – дара сөз
   
4. 
   Мағынасына қарай – жалпы, деректі
   

1. 
   2 құрамды сөз: күй-ші
   
2. 
   Тұлғасына қарай – туынды сөз
   
3. 
   Құрамына қарай –дара сөз
   
4. 
   Мағынасына қарай – жалпы, деректі
   

1. 
   2 құрамды сөз: көкше-тау
   
2. 
   Тұлғасына қарай – біріккен сөз
   
3. 
   Құрамына қарай – күрделі сөз
   
4. 
   Мағынасына қарай – жалқы, деректі
   

V. Үй тапсырмасын беру: Шығармашылық жұмыс. «Білім- таусылмас байлық»

VI. Оқушылардың жауаптарын бағалау.

VII. Сабақтың аяқталуы.

А Б

Джек Лондон «Ақ азу» повесі. Джек Лондон «Мексика ұлы»

О. Сүлейменов «Бөлтіріктер» өлеңі. О. Сүлейменов «Махамбетке»

Ой қозғау. Қай жазушының шығармасын алып қарасақ табиғат назардан тыс қалған емес.

«Табиғат - күллі тіршілік атаулының құтты қоныс мекені, алтын ұя, тал бесігі.»

• 
  Қалай түсінесіздер? Табиғат дегеніміз не? Топтастыру.
  
• 
  Ал табиғатқа шабуыл жасап, тыныштығын бұзуға қалай қарайсыздар?
  
• 
  Балалар, біз М.Әуезовтің «Көксерек» әңгімесінің мазмұнымен танысып, талдағанбыз. Сабағымызда тақырыпты қорытындылаймыз. Әңгіме мазмұнын қаншалықты меңгеріп, түсінгендеріңді байқайық.
  

1. Оқиғаның басталуы - Қасқырлар мекені.

2. Байланысы - Бөлтіріктерге жасалған қиянат.

3. Дамуы - Көксерек және оның басынан кешкендері.

4. Шарықтау шегі – Көксерек және Құрмаштың мейірімі

5. Шиеленісуі - Ұяластарымен табысу.

1. Шешімі – Құрмаштың қазасы. Көксерек және Аққасқа

ІҮ. Ой шақыру. «Ойлы болсаң, озып көр» интерактивті тақтаның қаламымен түртіп, таңдаған ұяшықтағы сұраққа жауап береді.

Сол жақтағы 20

- М.Әуезовтің “Көксерек” әңгімесінің тақырыбын таңдап алуын Валентина Әуезова қалай деп еске алады?

Оң жақтағы 20

- 1-бөлімде Қараадыр сайы суреттеледі. Қарағанның ортасында терең құз жар бар. Соның бас жағында, итмұрынды қалың жыныстың арасында қасқыр іні бар. Ол қандай ін? 

Сол жақтағы 30

Ертеңінде түсте жат иіс шықты. Алыста дабырлаған дауыстар естілді. Ін үстіне дүбірлетіп келді, айқай молайды. Көргіш көздер ін түбіне қадалды. Бұл дүбір кімдердікі, олар не істеді? 

Оң жақтағы 30

- Күздің қара суығында Көксерек тағы да жоқ болып кетті. Бұл жолғысы шын болды. Енді қайтып оралмады. Не себепті оралмады? Ол алғаш өзінің түз тағысы екенін қайдан сезді?

Сол жақтағы 40

- Бір күні Көксерек қара ала төбетке майдан берді. Қара ала төбеттің иесі кім ед? Ол жаз бойы Құрмаштың не деп мазасын алды? 

Оң жақтағы 40

- Қасеннің Аққасқа иті бар. Оны баптап қасқырға, түлкіге қоспақ ниеті бар болатын. Сол Аққасқаның дене бітімі қалай суреттелген? 

Ү.Топтастыру стратегиясы. Дәптермен жұмыс. «Қасқыр» сөзінің ерекшелігін (жыртқыш, қомағай, ашқарақ, ызақор, долы) оқушылар  интертақтада жазып, морфологиялық талдау жасайды.

«Қасқыр»

Сөз табы- зат есім

Сұрағы – не?

Тұлғасы - негізгі, дара

Мағынасы – деректі, жалпы

Синоним - бөрі, көкжал, түз тағысы

«Кубизм» оқушылар кубик қырындағы тапсырманы таңдап орындайды.

1) М.Әуезовтің туған күні

А) 20 қазан В) 14 наурыз С) 28 қыркүйек Д) 19 тамыз Е) 30 қаңтар

2) Абай дүниеден өткенде Мұхтар неше жаста болды?

А) он үште В) жетіде С) сегізде Д) алтыда Е) тоғызда

3) «Көксерек» қандай жанр?

А) әңгіме В) драма С) роман Д) комедия  Е) жыр

4) «Көксерек» әңгімесі нешінші жылы жазылған?

А) 1925 В) 1928 С) 1926 Д) 1929 Е) 1927

5) "Тұкымын сезген екен жүзіқара, қой балам, бұны өлтіріп терісін алу керек" кімнің сөзі?

А) Әжесінің В) досының С) ауыл адамдарының Д) ешкімнің Е) Қасеннің

6) Мұхтардың Қазақстанға еңбек сіңірген қайраткер ұлы кім?

А) Оспан В) Тұрар С) Әбіш Д) Абай Е) Мұрат

7. Құрмаш Көксерекпен ең соңғы рет қай жерде кездесті?

А) ауылда В) қой бағып жүргенде С) серуендегенде Д) далада Е) ауыл маңында