§ 13. АСЫРМАЛЫ ШЫРАЙ
Заттыґ сынын не асыра кµтерiп, не асыра тµмендетiп
кµрсететiн сын есiм тїрiн
асырмалы шырай
деймiз.
Асырмалы шырай сын есiмдерге
аса, µте, тым,
тiптi, наІыз, еґ, орасан, к±дiмгi
сия³ты сµздердiґ
тiркесiп келуi ар³ылы жасалады. Мысалы:
аса їлкен,
тым кiшкене, µте ауыр, тiптi аласа, еґ жа³сы,
орасан зор, к±дiмгi жаман
т.б.
51-жатты²у.
Тµмендегi сын есiмдерден асырмалы шырай
жасаґдар.
Ї л г i : ³атал –
µте ³атал, тым ³атал, тiптi
³атал, ...
Јатал, суык, келте, алыс, жа³ын, тїзу, кµк, с¾лу,
±демi, жарасымды, ашы³, т¾йы³, жары³, жуас, ³атты,
тар, кеґ, бос, т¾щы, кiшi т.б.
52-жатты²у.
М±тiндi о³ып шыІып, жай шырайдыґ астын
тїзу, салыстырмалы шырайдыґ астын ирек, кїшейтпелi
шырайдыґ астын їзiк, асырмалы шырайды нїктелi сызы³пен
кµшiрiґдер.
А³бµкендер ен даланы мекендейдi. Олар топ-тобымен
жайылады. Ј¾ды³тан немесе суаттан су iшедi. К±рi
а³бµкендер ³арауыл ³арап, ³ауiп тµнсе, пыс³ырып дыбыс
бередi. Сол кезде олар жел ³уІан ³аґба³тай 浴ки жµне-
ледi де, лезде кµзден Іайып болады. А³бµкендер сырттай
³араІанда ³ойІа ¾³сайды. Бµлекшелiгi т¾м сы Іы жалпа³тау,
басы їлкен. Арт³ы ая³тарынан ал дыґІы ая³тары ³ыс³а-
лау. Јашанда еґкiштеу, ома³аса ³¾лайтындай кµрiнедi. ...
Кµздерi мµп-мµлдiр, ³айнар суындай т¾п-т¾ны³, кiршiксiз.
(
«ТабиІат тамашалары» кiтабынан
)
39
53-жатты²у.
Сµйлемдердегi ³арамен жазылІан сын
есiмдердiґ жасалу жолын тїсiндiрiґдер.
1. Јалуен – к±дiмгi арам шµп. Ол топыраІы бор-
пылда³, ³орегi кµп ба³шаларда µседi. Оныґ жемiсiнiґ
а³ тїстi тїктерден т¾ратын кiшкене айдаршасы бола-
ды, оларды оп-оґай шашып таратады. (
О³улы³тан
)
2. Бiз а³ ³айыґды Абай аллеясымен келе жатырмыз.
Аллея жаІалауларына ±р тїрлi пластмассалы аспалы
орынды³тар iлiнген. (
С. ўаб
.) 3. Барабан – жер бетiне
Достарыңызбен бөлісу: |
