Спирт шығындары және оларды азайту жолдары
Спирт шығындары әрбір кәсіпорында іс жүзінде шығындалған спирт және шығарылған өнім бойынша есептеледі. Салада 13.1, 13.2 кестелерінде келтірілген спирт және қанттың шекті рұқсат етілген нормативтері орнатылған.
Кесте 13.1 – Арақ және ликер-арақ өнімдері өндірісінде спирт пен қант шығындарының нормативтері
Операциялар
|
Өлшем бірліктері
|
Нормативтер
|
Ішкі нарыққа арақ өндіру:
көлем бойынша құйылатын;
деңгей бойынша құйылатын
|
Өндіріске келген спирт мөлшеріне %-бен
|
0,96
2,47
|
Экспортқа жасап шығарылатын арақ өндірісі:
көлем бойынша құйылатын;
деңгей бойынша құйылатын
|
Дәл солай
|
2,1
3,26
|
Ішкі нарыққа көлемі бойынша құйылатын ликер-арақ өнімдерінің өндірісі:
- ащы тұндырмалардың (күштілігі 30%-дан жоғары);
- ащы әлсіз градусты тұндырмалардың;
- тәтті өнімдердің (наливкалар, пунштардың, тәтті, жартылай тәтті тұндырмалардың, десертті сусындардың, коктейльдер, аперитивтердің);
- ликерлер, кремдер, бальзамдардың
|
Дәл солай
|
0,86
0,83
1,57
2,30
|
Қант шығындары
- тәтті өнімдер өндірісінде;
- ликерлер өндірісінде
|
Өндіріске келген қант мөлшеріне %-бен
|
0,93
2,40
|
Кесте 13.2 – Жартылай фабрикаттар өндірісі мен сақталуындағы спирт шығындарының шекті рұқсат етілген нормативтері
Операция
|
Өлшем бірліктері
|
Нормативтер
|
Күштілігі 16-25% шие шырынының өндірісі
|
Спирттеуге алынған спирт көлеміне %-бен
|
2,30
|
Күштілігі 16-25% жеміс-жидекті шикізаттың қалған түрлерінен жасалатын шырындар өндірісі
|
Дәл солай
|
2,4
|
Балғын жеміс-жидекті шикізаттан спирттелген морстар өндірісі:
сыйымдылықтарда тұндыру тәсілі
экстракциялық қондырғыда
|
Шикізатқа құюға алынған спирт көлеміне %-бен
|
5,5
5,0
|
Кептірілген жеміс-жидекті шикізаттан спирттелген морстар өндірісі
|
Дәл солай
|
6,4
|
Спирттелген шырындарды металды, эмальданған сыйымдылықтарда жер үсті типті бөлмелерде сақтау
|
Сақталуда тұрған шырындар мен морстарда бар спирттің орташа айлық мөлшеріне %-бен
|
0,1
|
Өсімдік шикізатынан хош иісті спирттер өндірісі
|
Шикізатқа құюға алынған спирт көлеміне %-бен
|
3,9
|
Буландыру аппаратында пайдаланылған шикізаттан спиртті ала отырып кептірілген өсімдік шикізатынан тұндырмаларды өндіру:
- бір рет тұндырғанда;
- екі рет тұндырғанда
|
Дәл солай
|
4,5
5,9
|
Спирттелген тұндырмалар мен хош иісті спирттерді цехтерде эмальданған сыйымдылықтар мен шыны ыдыста сақтау
|
Тұндырмалар мен хош иісті спирттерде болатын спирттің орташа айлық мөлшеріне %-бен
|
0,08
|
Спирт шығындарының негізгі көздері – жинағыштар, аппаратура, құбыр желілері және жабдықтар ішкі бетінің герметикалық еместігі және оны сулау салдарынан булану; олардан таза ақауды төккеннен кейін бөтелкелердегі қалдық; құю желілерінде және т.б. бөтелкелер ұрылғанда сусындардың төгілуі. Буланудан спирттің шығындары айтарлықтай жоғары: 0,3-0,4%. Сондықтан жинағыштар мен аппараттарда люктердің герметикалығын әрдайым тексеріп, ауыстырып құю мөлшерін азайту қажет. Құбыр желілерінен ығыстырылатын ауа спирт буларымен қаныққан, сол үшін оларды спирт ұстағыштармен ұстауға тура келеді. Стандартты емес бөтелкелерді қолданғанда, оларды нашар жуғанда пайда бола алатын жөнделетін ақау мөлшерін азайту керек.
Жартылай фабрикаттар өндірісі қалдықтарынан (мезга, фуз, тұнба) спиртті толығырақ шығару қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |
