6. Құран Кәрімдегі насых түрлері Құран Кәрімдегі насыхтың төрт түрі бар. Олар:
1) Аяттың оқылуының да, үкімінің де бірге жойылуы . Насыхтың бұл түрін кейбір ғалымдар ғана рұқсат еткен. Олар Айша анамыздан
жеткен сүт туыстығын бекітуге он емудің жеткілікті екендігін баяндаған аяттың,
бес рет емумен туыстық бекітілетінін білдірген кейінгі аятпен жойылғандығын
дәлел қылады. Имам Муслим жеткізген хадисте Айша анамыз:
«Уахи етілген Құран аяттарында белгілі болған он ему харамдықты тудырды (сүт туыстығын бекіткен аят бар болатын). Кейіннен ол, белгілі бес емумен ауыстырылды (үкімі жойылды). Алла елшісі (с.а.с.) дүние салғанда бұл аяттар Құран аяттарынан болып оқылды» 22
, – дейді.
«Белгілі болған он ему харамдықты тудырды» деген сөздер Құранда жоқ әрі
бұл сөздерден туындаған үкім де қалмаған. Яғни, жоғарыдағы хадистен оның
оқылуы да, үкімі де жойылғандығын түсінеміз.
Хадистің дәрежесі сахих. Айша анамыздың сөзі мауқуф хадис болғанымен
үкімі марфуғ хадис
23
дәрежесінде. Өйткені бұндай сөздерді Айша анамыздың өз
ойынан айтуы мүмкін емес. Кейбір ғалымдар бұл деректің ахад хабар екендігін айта
отырып, насыхтың бұл түрін құптамаған. Оларға қарсы жауап берген ғалымдар
болса, Құран аяттарының түсуін бекіту және насыхтың орын алуы екі бөлек нәрсе
дейді. Әрі ахад хабарға аяттардың түсуіне қатысты емес насыхтың орын алуына
байланысты жүгініп отырғандықтарын айтады
24
.
Сонымен қатар насыхтың бұл түріне бұрынғы шариғаттардың насых
қылынуын да жатқызуға болады. Өйткені олардың кітаптары мен ондағы үкімдері
де мансұхталды
25
.
2) Аят үкімінің ғана жойылуы. Яғни, аяттың үкімі жойылып, оқылуының
сақталуы.
Мысалы, «Мүжәдәлә» сүресінің:
