Жобалау қызметінің технологиясы. Жобалау қызметі — кез келген білім мазмұнына бағытталған, ізденімпаздық, зерттеушілік, тәжірибелік міндеттердің шешімін табу үшін нақты мақсатқа бағытталған қызмет

Жобалау қызметінің технологиясы. Жобалау қызметі — кез келген білім мазмұнына бағытталған, ізденімпаздық, зерттеушілік, тәжірибелік міндеттердің шешімін табу үшін нақты мақсатқа бағытталған қызмет.

Ақпараттық –коммуникативтік технологиялар бұл – ақпаратты өңдеу алгоритмі, тәсілдері, механизмдері секілді қорытылған ұғым.

Кабинеттерді (сканерлеу, интернет, принтер, слайд−презентация) топтарды, стендтерді көркемдеу үшін үйлестірмелі материалдар сұрыптау. Ата−аналар жиналысын өткізу кезеңінде ата−аналардың педагогикалық құзыреттілігін және балалардың білімдік сабақтарындағы тиімділік нәтижесін арттыру үшін Рower Рoint бағдарамасында слайд−презентациялар жасаудың маңызы зор.

Бұл орайдағы педагогтың міндеті: тәрбиеші үшін жаңа технологиялар әлемінің жолсерігі болу, компьютерлік бағдарламаларды таңдауда жетекшілік көрсету, бала тұлғасының ақпараттық мәдениет негіздерін қалыптастыру, педагогтардың кәсіби деңгейін және ата−аналардың құзыреттілігін арттыру.

Мектепке дейінгі ұйымдарда қолданылатын компьютерлік бағдарламаларға қойылатын талаптар:

• 
  зерттеушілік сипатқа ие болуы;
  
• 
  тәрбиеленушілердің өз бетіндік жұмыстары үшін қарапайымдылық мәнінің болуы;
  
• 
  мектепке дейінгі жастағы тәрбиеленушілердің бойында біліктіліктері мен дағдысын кең көлемде дамыту;
  
• 
  оларды жас ерекшелігіне сәйкестендіру;
  
• 
  қызығушылық тудыруды қамтамасыз ету.
  

Денсаулықты сақтау мен ынталандыру технологиялары.

• 
  ортопедиялық жаттығулар;
  
• 
  көзге арналған жаттығулар;
  
• 
  релаксация;
  
• 
  стретчинг;
  
• 
  дем алу жаттығулары;
  
• 
  саусақтық жаттығулар;
  
• 
  түзетуші жаттығулар;
  
• 
  қимыл−қозғалыс және спорттық ойындар;
  
• 
  динамикалық үзіліс.
  

• 
  денешынықтыру жаттығулары;
  
• 
  коммуникативтік ойындар;
  
• 
  ойын терапиялар мен ойын тренингтер;
  
• 
  нүктелі массаж.
  
• 
  түзетуші технологиялар
  
• 
  әуендік өзара әрекеттесу технологиялары;
  
• 
  ертегі терапия;
  
• 
  логоритмика;
  
• 
  түстер терапиясы;
  
• 
  арттерапия.
  

Зерттеушілік қызмет технологиясы

• 
  әңгімелесу;
  
• 
  бақылау;
  
• 
  жобалау (табиғат құбылыстарын бақылау жобасын құру тәрізді);
  
• 
  нәтижелерді белгілеп алу: бақылауларды, тәжірибелерді, эксперименттерді, еңбек әрекетін;
  
• 
  табиғат бейнесін (ағаштардың, гүлдердің иістерін, құстардың дыбыстарын тағы басқалалары);
  
• 
  көркем сөздерді пайдалану;
  
• 
  дидактикалық ойындарды пайдалану; ойын негізінде білім беру, жағдаятты шығармашылық тұрғыдан дамытушы;
  

Қазіргі білім беру жүйесі жаңа тұрпатты педагогты қажет етеді (шығармашылық тұрғысынан ойлай алатын, білім берудің жаңа технологияларын, психологиялық, педагогикалық диагностика тәсілдерін еркін меңгерген, нақты). Бұндай басымдылыққа педагог портфолиосы негізінде қол жеткізуге болады.

Дидактикалық онлайн-альбом мектепке дейінгі жастағы балалармен жұмыс жасауда тілдік жетіспеушіліктерін дамыту мақсатында ұсынылады. Альбомда лексикалық тақырып бойынша дидактикалық материалдар мен түрлі түзету жаттығулары (ертегілер, ойындар, жұмбақтар) ұсынылады.

Барлық тапсырмалар ойлауды, назар шоғырландыруды дамытуға, заттарды бір−бірімен салыстыру біліктіліктерін дамытуға септігін тигізеді. Тапсырмалар түрлі деңейдегі күрлеліліктерді: мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу тілін дамытуда индивидуалды және сараланған тәсілдің жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді.

Әдетте, дидактикалық онлайн-альбом ата−налардың, тәрбиешілердің, логопедтердің көмегімен жасақталады.

Ойын технологиясы оқу үдерісінің айқын бір бөлігін және жалпы мазмұнды, оқиғаны, персонажды қамтамасыз ететін біртұтас білім беру үдерісі ретінде құрылады. Оның құрамына жүйелі бірізділікте мыналар енгізіледі:

1. Заттардың сипатты, негізгі белгілерін салыстыра алу, белгілеу секілді біліктіліктерін қалыптастырушы ойындар мен жаттығулар.

2. 
   Нақты бір сипаттамасы бойынша заттарды қорытатын, оларды бір−бірінен ерекшелейтін ойындар тобы.
   
3. 
   Мектепке дейінгі тәрбиеленушілердің бойында шынайы құбылыстардан жалған құбылыстарды айыра білу біліктілігін дамытатын ойындар тобы.
   
4. 
   Өзін−өзі меңгеруге, айтылған сөзге тез жауап қайыру біліктілігін тәрбиелейтін ойындар тобы.
   

Ойын технологиясында жоғарыда аталған қандай топтағы ойындардықолдану кезінде болмасын, мынадай қағидаларды есте тұтқан жөн:

1. 
   Ойын балаға да, үлкендерге деқуаныш әкелуі қажет. 
   
2. 
   Баланы ойынмен қызықтырыңыз, бірақ оны ойнауғамұқтаждамаңыз, Ойын кезінде баланы ренжітіп алмаңыз. 
   
3. 
   Баланың қызығушылықтары «толқынды» өтеді. Сондықтан, баланыңойынға деген қызығушылығы басылғанда, ол ойын туралы екі айға, тіпті көпке дейін «ұмытыңыз», сосын оны бала «кездейсоқ» есіне түсірсін.
   
4. 
   Ойын кезінде күштеу жағдайын болдырмау керек. Баланыңбелсенді қимылдарын тоқтатпаңыз. 
   

Инновациялық педагогикалық технологияларды балабақша жұмысына тереңдей енгізу төмендегідей шарттардың жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді:

• 
  білім беру сапасын арттырады;
  
• 
  тәрбиешілердің біліктілігін арттырады;
  
• 
  педагогикалық тәжірибе мен оның жүйелілігін енгізеді;
  
• 
  тәрбиеленушілерге компьютерлік технологияларды қолданады;
  
• 
  тәрбиеленушілердің денсаулығын бекіту мен оны сақтайды;
  
• 
  тәрбие мен білім сапасын арттырады.
  

1. 
   Ахметов А.К. Принципы технологии и содержание образовательной программы.Алматы.1995.
   
2. 
   Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. Оқулық. Тараз. ТарМУ. 2003.
   
3. 
   Белая К.Ю. «Инновационная деятельность в ДОУ» Әдістемелік құралы. М. 2005ж.
   
4. 
   «Справочник педагога психолога. Детский сад» журналы № 1, 2011ж.
   
5. 
   Моргунов Е.Б. Позновательные процессы и способности в обучении. М., 1990. 321 бет.
   
6. 
   Формирование творческих способностей: сущность, условия, эффективность. Сб.науч. тр. Свердловск. СИПИ 1990.
   

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің болашағы жоқ, ХХІ ғасыр-білімділер ғасыры»,-деп атап көрсетті. Ендеше, елімізді өркениетті елдер қатарына қосатын жас жеткіншекті білім нәрімен сусындататын мұғалім болмақ. Ұстаз өз мамандығының шебері болғанда ғана табысқа жететіні белгілі, сонда келешегіміздің жарқын болатыны сөзсіз.

Білім- тоқтаусыз, толассыз үдеріс. Даму да, білім де ешбір адамға қолдан беріле салмайды. Қол жеткізгің келсе әрекет ет, күш сал. Ол- өз бетінше білім алу. Ал өз бетінше білім алу үшін танымдық қажеттіліктер мен қызығушылығың күшті болуы керек. Заманыңа сай мықты білімді болу – тек қана өз қолыңда. Сабақ түрі жаңа заман талаптарына сай өзгеріп, жаңарып отырса, жеткіншектерге оның әсері мен ықпалы ерекше болады. Бүгінгі күні оқу барысында оқушыны, оқыту барысында мұғалімді өзгерту үшін білім берудегі Кембридж тәсілдерінің теориялық негіздері тиімді деп табылды.

Орта білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым танымал оқыту әдістемелері арасында сындарлы (конструктивті) теориялық оқытуға негізделген тәсіл кең тараған (Hattie, 2009)

Сындарлы оқытудың мақсаты – оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту,алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету.

Осыған орай қазіргі кезде ойшыл, зерттеуші өз ісіне шебер, іскер мұғалім қажет екендігі рас. Сондай білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген танымал білім беру әдістемесі сындарлы теориялық оқытуға негізделген тәсілі.

Бағдарламаның басым бөлігі, түрлі тәсілдер қарастырылғанына қарамастан сындарлы оқыту теориясы негіздерін қамтыған. Сындарлы оқыту теориясының жеті модулін басшылыққа ала отырып, Блум таксаномиясының алты сатысы бойынша мақсат қоюдың тиімді жақтары. Оқушылар сабақтың тақырыбын біліп, түсініп, алған білімін өмірде қолданып, талдап, жинақтап, бағалай алатын дәрежеге жетеді.

Мұғалім қызметіндегі маңызды дүние жекелеген оқушылардың тақырыпты қабылдау ерекшеліктерін, оқушылардың түсінігін жетілдіру немесе жақсарту мақсатында олармен жұмыс жүргізуі қажеттігін ұғынуы , сондай –ақ кейбір оқушылардың тақырыпты өзіне оңтайлы бірегей тәсідермен меңгеретіндігін жете түсінуі( МАН , 7 бет)

Мысалы, сабақты бастамас бұрын уәж жасау, (психологиялық ахуал қалыптастыру) жүреді. Уәж оқушылардың оқушылардың сабаққа бетбұрысын қалыптастырады. Мұғалімнің шеберлігіне байланысты шаттық шеңберін құру арқылы бір-біріне жақсы тілектер айту, оқушылардың көңілдерін көтеретін бейнероликтер көрсету т.б. Сындарлы оқыту теориясында өтілетін жаңа сабақтың тақырыбы айтылмайды, тақырыпты оқушылар мұғалімнің ой- тастауы, сұрақ қоюы немесе түрлі тапсырмалар беруі арқылы өздері ашу керек. Мысалы: қандай ұлт-азаттық көтерілістерді білесіңдер, оларды жылдарымен бірге атап шығындар - деген сұрақ қою арқылы бүгінгі сабақтың негізгі тақырыбын ашып алуға болады.

Сабақтың барысында жеті модуль бір- бірімен үйлесіп, көрініс табуы қажет.Осы жеті модуль арқылы ашылған тақырыптың ары қарай қалай жүргізілуі керек екендігіне тоқталамыз. Бағдарламаның бірінші модулі «Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер» деп аталады, осы модульде балаларды «Диалог арқылы оқыту» мен «Қалай оқу керек екендігін үйрету» қарастырылған. Белгілі оқиғаның барысын оқушылардың түсінгендігін, өзіндік пікірдің қалыптасқанын білу үшін диалогтың маңызы зор болып табылады және диалог жүргізу арқылы оқушылардың сөздік қорын арттырып, сөйлеу мәдениеттерін қалыптастыруға болады. Тапсырмаларды орындау барысында оқушылар арасында өзара диалог жүреді, мәселенің шешімін бірлесіп табады. Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер оқушылардың сапалы оқуына көп септігін тигізеді. Олар өздері қалыптастырған білім арқылы үлкен нәтижелерге қол жеткізеді.

Жалпы білім беруде әр мұғалім көздеген мақсатына қол жеткізу үшін оқыту үдерісін жоспарлап қолданысқа енгізгенде оқушыларды бағалауды басты назарда ұстануы керек. Себебі, бағалау сыныптағы оқушылар деңгейі әр түрлі болып келетіндіктен, мұғалімнің сыныпта бірқалыпты атмосфераны құруына және оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру жолдарына елеулі әсер етеді.

Бағалау – одан арғы білім алу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жинақтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин болып табылады. (мұғалімдерге арналған нұсқаулық. 56- бет)

Оқыту үшін бағалау мен оқуды бағалау модулі бағдарламаның басқа модульдерімен тығыз байланысқан. Бұл модульді пайдаланғанда барлық жаңа тәсілдердің мазмұнын дұрыс игеру керек, орынды пайдалану керек. Оқыту үшін бағалау мен оқуды бағалау модулі оқушылардың білім деңгейін анықтауға, алдағы жұмыстарды қалай жоспарлау керектігі, алға қойған мақсатқа жету алгоритмін құру керек. Барлық модульдер бір-бірімен өте тығыз байланысқан. Сабақ беру кезінде бір модульді пайдаланғанда басқа модульдің міндетті түрде кірістіріледі.

Кез келген іс-әрекетте өзінің қиындықтары болады. Жаңа бағдарламамен жұмыс істеген мұғалімдердің де өздеріне лайықты жетістіктері мен кедергілерге кездесетіні болады. Мұғалімдер мектеп іс-тәжірибесінде оқушыларды формативті бағалаудың бір ғана түрін қолданады. Оқушыларды білім алуға ынталандыруда формативті бағалаудың 12 түрін толық қолдануы оң нәтижелерін берері сөзсіз. Сондықтан балалардың өз білімін өзі бағалауы маңызды деп ойлаймын. Әрі қарай өзін қалай дамыту керек екенін, нені үйренгенін және нені үйрену керек екенін оқушылар өздері шешу керек және одан арғы қызметті өздері белгілеулері қажет. Мысалы оқушыларға смайликтер арқылы бағалау кестесін берген кезде оқушылар өзінің білімінің қандай деңгейде тұрғанын бағалай алады және алдағы уақытта білімін дамыту үшін қалай жұмыс жасау керектігін білетін болады. Ал екі жұлдыз, бір ұсыныс жасау арқылы екі жақсы жетістіктерін айтып, ұсыныс жасауға дағдыланады.

Білім беру барысында ақпараттық- коммуникациялық технологияны қолдану , ол мұғалімге арналған көмекші құралдардың бірі екендігін білдім. Сабақтарымда ақпараттық- коммуникациялық технология арқылы ғаламтордан керекті мәліметтерді, тарихқа байланысты терминдік сөздердің мағынасын, мемлекеттер туралы тарихи мәліметтерді сабақ үстінде пайдалана аламыз. Соның негізінде АКТ туралы білім , олардан ақпаратты алу, бағалау, сақтау, өндіру, ұсыну, алмасу үшін қолдану міндетті қажет екендігін түсіндім.

Аталған тәсілдерді сабақта тиімді қолданысқа енгізсеңіз баланың танымдық белсенділігін арттыруға,өз бетінше білім алуға,шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді,оқушылар оқудың қызықты жеңіл өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі, әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды. Яғни, оқушы өз ой – пікірін ашық еркін айтады, бір-бірін тыңдауға үйренеді.

Жалпы қорыта айтқанда, сындарлы оқыту теориясындағы тәсілдерді сабақта тиімді қолданысқа енгізетін болсақ, баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуға,шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді, оқушылар оқудың қызықты жеңіл өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі, әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды. Яғни, оқушы өз ой – пікірін ашық еркін айтады, бір-бірін тыңдауға үйренеді. Сондықтан олар басқа пәндердің де осындай оқыту формасымен оқытылса, тиімді болатындығын айтуға болады.

Алдағы уақытта да бағдарламаның қыр- сырын оқып, теориясын толықтай меңгеріп, жаңа әдістермен жаңа сабақтар өту арқылы сыни тұрғыдан ойлауға машықтанып, өз ойларымыз бен тәжірибелерімізді талдайтын жағдайға жету. «Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында» деген президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың сөзімен аяқтағым келіп отыр.

Әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасы педегог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының бағдарламасы. Мұғалімге арналған нұсқаулық. Үшінші (негізгі) деңгей.

2. Қазақстан тарихы. Әдістемелік журнал. № 8 2013ж

3. Н. Ә. Назарбаевтың мұғалімдердің II сьезінде сөйлеген сөзінен

4. www.45minut.kz

5. К. Нүрпейісов Алаш hам Алашорда. Алматы. Санат. 1995ж

Дәстүрлі оқытудың кемшілік тұстары: бағалауда нақтылық, әділдік, арнайы бағалау талаптарының жоқтығы. Бағаны оқушыларға салыстырмалы түрде қою дағдыға айналған. Мүлде тапсырма орындамайтын оқушыға да тоқсан соңында «үштік» бағасы амал жоқ қойылады. Қазіргі таңдағы оқушылардың білімін бағалаудағы кеңпейілділік, орынсыз жомарттық, бағаны ретсіз көтеріңкі қою білім сапасына кері ықпалын тигізуде. Еріксіз көтеріңкі баға шәкіртті қуантады, қанаттандырады, сонымен бірге оның жұмысқа деген немқұрайлылығын да туғызады. Әсіресе, әділетсіз қойылған баға-ол баланың оқуға деген ықыласын арттыруы да не тіпті оқудан бас тартуға да ықпалын жасауы мүмкін. Оқушыларды бағалаудағы «жомарттықтың» шектен асқан, бүгінгі күнде мектеп тәжірибесінен арылуы қиындық тудырып отырған формасы-процент қуу.

Ал білім сапасын арттыру, болашақ ұрпаққа мемелекеттік стандарт деңгейінде білім беру-ұстаздардың негізгі міндеттерінің бірі. Білім берудің сапалы болуы оқушылардың мүмкіндігінің деңгейіне ғана емес, олардың білім алуға деген қызығушылығын қалыптастыруға да байланысты. Сондықтан оқушының білімге деген қызығушылын жоғарылату-оның жеке тұлғалық қажеттілігі мен қызығушылығын білу және осы ерекшеліктерге сай жағдай мен мүмкіндік туғыза білуде. Осы мақсатта Ж.А.Қараевтың «деңгейлеп саралап оқыту» әдісін математика сабағында қолданып отырамын. Деңгейлік тапсырмалар дегеніміз-балаға шамадан тыс жүктеме беру емес, керісінше, оқушылардың біліміне, мүмкіндігіне, сұранысы мен қабілетіне сәйкес дайындалған жұмыстар беру арқылы дамыту. Деңгейлік тапсырмалар бойынша оқушылар өзі-өзі таниды, сезінеді, оқушылардың қабілеті, ақылы, біліктілігі, сөздік қоры жетіледі. Сондықтан оқушылар өз бетімен жұмыс істеп, білімін тереңдету үшін оларды іздендіру керек. 1-деңлейлік тапсырмалар білімнің ең төменгі шегі, мемлекеттік стандарт талабына сәйкес, бағдарлама мөлшерінен аспайтын, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай болады. 2-деңгейлік тапсырмалар түрленіп, күрделене түседі. Оқушының ойлау қабілетін жетілдіруге тапсырмалар беріледі. 3-деңгейлік тапсырмалар оқушылардың логикалық ойлау дәрежесінің жоғары болуымен ерекшеленеді. 4-деңгейлік тапсырмалар дарынды, ізденімпаз, қабілеті жоғары, талапты балаларға арналады. Деңгейлік тапсырмалар сабақтың мазмұны мен сапасы артады, оқушы өз қызметін талдау жасайды, қорытынды шығарады, өз-өзіне баға береді, жаңалыққа ұмтылады.

Психологтардың айтуынша «бала жұмыстың көптігінен емес, көңілсіздігінен шаршайды». Ал көңілсіздік бірсарынды қайталаудан шығады. Сондықтан сабақты түрлендіре отырып, деңгейлік тапсырмалар берілсе, зерігу мен өз күшіне сенбеушілік жоғалады.

Мысалы, 5-сыныпта «Санды және әріпті өрнектер» тақырыбын өткенде ұйымдастыру кезеңінде оқушылар зейінін шоғырландыру мақсатында «Кестеде не қалып кетті?», «Ойлан, тап» деген сипатта ұжымдық не топтық тапсырмалар беруге болады. Үй тапсырмасын барлық оқушыдан тексеріп үлгеру-әр оқушының жауапкершілігін арттыратын міндет. Сондықтан өзара тексеру, арнайы бекітілген оқушылар арқылы тексеру нәтижесінде қанша оқушының тапсырманы орындамаай келгенін ғана емес, неліктен орындамаай келгенін де білуге болады. Түсінбеген ортақ кемшіліктер тақтада не ауызша талданады. Осы уақыт арасында оқушылар бос отырып қалмас үшін тақтаға жаңа тақырыптан бірнеше өрнек жазып қойып, айырмашылығын тауып отыруға тапсырма беріледі. Үй тапсырмасын жылдам тексеру үшін сәйкестік тесті т.б. тәсілдерді қолдануға болады. Сонан соң «Топқа қалай бөлдің? Неге сүйендің? Әр топты қалай атар едің?» деген сұрақтар арқылы жаңа сабақтың мазмұнын ашуға болады. Білімді бекіту, пысықтау мақсатында оқулықтан деңгейлік тапсырмалар орындалады. Ал шығармашылық кезеңінде мәтіндік есеп құрастыру бағытында бәріне ортақ деңгейлік тапсырмалар беріледі. Есепті дұрыс шығарып, мазмұнды есеп құрастырғандар, жалпы сынып еңбегі бағаланады. Үйге тапсырма беруде барлық оқушыға оқулықтан ортақ тапсырма беріледі, екінші жеке оқушыларға қабілеттеріне қарай деңгейлік тапсырмалар беріледі, үшінші құрастыру бағытында деңгейлік тапсырмалар беріледі және танымдық қабілеттері мен логикалық ойлауын дамытуға арналған тапсырмалар оқулықтан не қосымша кітапшалардан оқушылардың қалауына орай тапсырылады.

Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелілік байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашады. Математикаға арналған электрондық оқулықтар оқушылардың қызығушылығын туғызып, оларды білім олқылықтарына үнемі зерттеу жасап, түзету жұмысын жүргізуге үлкен пайдасын тигізіп отыр. Онда әр жаңа тақырып түсіндірілген соң, есепті шығару үлгісі, тапсырмалар, тест нұсқалары беріліп отырады.Ал тест жұмысын әрбір оқушы жеке орындап, дұрыс, дұрыс еместігіне «тексеру» тетігі арқылы көз жеткізе алады және интерактивті тақтада тор көзде есеп шығару төменгі сыныптың қызығушылығын оятып, сабаққа белсене қатысуына ықпалын тигізеді. Сонымен бірге әлем кітапханаларымен байланыс жасауға зор мүмкіндік жасалған.

Оқушыларды зерттеу, бақылау барысында оқушылардың математика сабағына қызығушылығын туғызу үшін және бұл ғылымды меңгерту үшін үш шарт орындалу қажеттігін ұғындым:

1.Оқушы бұл ғылымның қажеттілігін түсіну керек. Ол үшін пәнді өмірмен байланыстыра отырып жүргізу қажет, яғни тұрмыстық мәтіндік есептер құрастыру, оны практикамен ұштастырып отыру керек.

2.Оқушының бұл ғылым жайлы фундаменті қаланбаса, оқушының қызығушылығы жойылып, пәнге немқұрайлылықпен қарайды. Мұндай жағдайда деңгейлік тапсырмаларды ойын ретінде бере отырып, олардың өзіне деген сенімін туғызу қажет, яғни «сен де жасай аласың немесе сенің де қолыңнан келеді» дей отырып, оны сабаққа тарту керек.

3.Негізгі сынып оқушылары білімнің қажеттілігін сезініп емес, бір-бірімен бәсеке ретінде не үздік оқушы болу үшін, ал сирек жағдайда қызығушылықпен оқиды. Сондықтан бұл сыныптарда математика пәнін өту барысында ойын элементтерін пайдалану арқылы, логикалық сұрақтарды енгізу арқылы, жарыс сабақтар ұйымдастыру барысында оқушылардың жүйелі ойлай алу негіздерін дамытуға болады. ҰБТ-де де қазір логикалық сұрақтар көптеп қамтылуда.

Оқу арқылы ақпараттың 10%-і, тыңдау арқылы 20%-і, егер тыңдау көрнекі құралмен ұштастырылса 40-50%-і, оқыту прцесінде оқушы белсенділігін арттыратын мүмкіндіктер жасалса, білімнің 70%-і есте сақталады. Нағыз өмір шындығымен ұштастырылған ақпараттың бала ойында қалу дәрежесі 90%. «Маған айтсаң ұмытып қаламын, көрсетсең есімде қалар, ал істеуін көрсетіп берші, үйреніп аламын» деген шығыс даналығы. Сонымен бірге көпшілігіміз мойындай бермейтін мынадай да ақиқат бар «Егер мұғалім өз пәніне шын ықыласымен берілсе, онда бүкіл сыныпта бұл пәнге ынтасымен берілетін болады. Егер де пән сізді қызықтырмаса және оны терең білмесеңіз, онда сабақ беруден бас тарту керек. Себебі, сіз ешқашанда сабақты жақсы бере алмайтын боласыз» (Д.Пойа).

Қорыта келгенде, қазақта «жылжымаған су сасиды, ойланбаған ми сасиды» деген мақал бар. Оған қоса ұстаз туралы бір қанатты сөз «шәкіртін ойлауға үйреткені-жарқырап, жайнауға үйреткені» десе, атақты орыс педагогі В.А.Сухомлинский «баланы алдымен ойлауға, сосын оқуға, тек содан соң ғана басқасына үйрету керек» деген. Брехт айтқандай «өркениеттің негізгі мақсаты-ойлауға үйрету» дегендей әрбір пән, әрбір сабақты барлық оқушы беймәлім дүниеге тереңдей еніп, тапсырма, құбылысты салыстыра, талдай отырып, жорамал, тұжырым жасау арқылы ортақ ережені, негізді өз бетімен байқап, ойлап табуы тиіс. Тек сонда ғана сапалы білім алу мүмкін болып, жан-жақты даму жүзеге асады. Фарабидің сөзімен айтсақ, «білімді болу-белгісіз нәрсені ашуға қабілетті болу» деген сөз. Ендеше, жай ұстаз шындықты тек қайталап, ал жақсы ұстаз оны іздеп табуға үйрететіндігін ұмытпайық. «Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер-бүгінгі мектеп оқушылары. Мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін міндет ауыр» (Н.Ә.Назарбаев)

Барлық үйдің мектеп неге сұлуы,

Барлығынан неліктен ол жылуы.

Бөбектерді мәпелейді ол неге,

Қадірлейді халық не үшін бұл үйді,-деп жырлауға лайық мектеп тұрғыза алсақ, ұрпақ алдындағы заман талабына сай міндеттерімізді атқарғанымыз.

1. М.В.Кларин «Оқу процесіндегі педагогикалық технология», Мәскеу

2. М.М.Жанпейісова «Модульдік оқыту технологиясы», Алматы

3. Ж.А.Қараев «Деңгейлеп, саралап оқыту», Алматы

4. А.Мүбараков «Оқу мазмұнындағы сабақтастық»

5. Р.Ж.Коэй «Балалар ойыны теориясының қазіргі жағдайы».

Вхождение в единое экономическое пространство невозможно без вхождения в пространство образовательное и культурное. Жан Моне, духовный отец европейской экономической интеграции, на излете своего 30-летнего труда по экономическому объединению стран Европы заметил: «Если бы мне пришлось начинать эту титаническую работу сначала, я бы начал с интеграции культуры и образования».

Владение иностранными языками и освоение культурных особенностей других стран является непременным условием интеграции в общемировые процессы. Поэтому изучение второго, а также иностранного языков вызвано социальной необходимостью преодолеть языковой барьер, мешающий научному, экономическому и культурному обмену между народами, говорящими на разных языках.

Именно образование закладывает основы культуры мира. Об этом говорит и Президент Республики Казахстана Н.А.Назарбаев в Послании «Новый Казахстан в новом мире»: «Актуальность поликультурного и полилингвального обучения определяется всеобщей мировой тенденцией к интеграции в экономической, культурной и политической сферах. Полилингвальное обучение мы понимаем как целенаправленный процесс приобщения к мировой культуре средствами нескольких языков, когда изучаемые языки выступают в качестве способа постижения сферы специальных знаний, усвоения культурно-исторического и социального опыта различных стран и народов» [1].

Таким образом, полиязычие – основа формирования поликультурной личности. Цель поликультурного и полиязычного образования может заключаться в формировании человека, способного к активной жизнедеятельности в многонациональной и поликультурной среде, обладающего развитым чувством понимания и уважения других культур, умением жить в мире и согласии с людьми разных национальностей, рас и верований. При соответствующих принципах гуманизма полиязычие может стимулировать гуманизацию в национальной образовательной системе. Обоснование необходимости приоритета родного языка культуры в целом, который, активно адаптируя языки других народов, укрепляется в своем богатстве и уникальности, - это тот методологический принцип, который выдвигается в качестве концептуального решения социально-философических проблем гуманизацииполиязыкового образовательного пространства современного мира.

Вне языка не может сохраняться и развиваться культура, общение в мире, поэтому познать мир во всем его многообразии можно только через освоение языков и культур, причем язык играет важнейшую роль в плане интернационализации культур, глобализации межкультурной коммуникации и диалога культур. Образование должно знакомить как детей, так и взрослых с основами культуры, которые позволят им понять происходящие изменения. Это означает умение отбирать и интерпретировать факты, включая их в исторический контекст.

Политика в области образования должна быть достаточно дифференцированной и построенной таким образом, чтобы она не стала дополнительным фактором, способствующим социально-культурному отторжению. Полный охват школьным образованием и развитие личности не должны противоречить друг другу. Поэтому необходимо стремиться создать такую систему, в которой сочетались бы плюсы интеграции и уважение прав отдельной личности.

Для роста качества и конкурентоспособности среднего образования необходимо продолжить работу по внедрению полиязычия.

Понимание роли языков в современном мире с особой остротой ставит перед обществом вопрос о результативности обучения языкам и повышении уровня языковой подготовки учащихся.

В своей программной статье, посвященной идее формирования Общества Всеобщего Труда, Глава государства выдвинул ряд важных поручений для сферы образования. В соответствии с задачами, поставленными Президентом, к 2020 году 100% казахстанцев должны овладеть казахским, 95% – русским и 25% – английским языками [1].

Сегодня переход казахстанских вузов на полиязычие уже начат на пилотной основе. В стране уже функционируют 33 школы с обучением на трех языках. На английском языке изучают математику, физику, информатику, химию, биологию, географию. А с 2013-2014 учебного года начнется обучение английскому языку с первого класса [2].

Формирование полиязычного специалиста, а именно то, как казахстанские ВУЗы должны готовить новое поколение педагогов - полиязычных учителей средних школ, в данном контексте становится одним из важных направлений в содержании подготовки современных педагогов.

В то же время, огромный опыт Казахстанской просветительской и педагогической мысли, включая идеи видных казахских просветителей Абая Кунанбаева, Ибрая Алтынсарина и других мыслителей, а также лучшие педагогические воззрения советского периода позволяют нам говорить о ценном духовном наследии в области воспитания подрастающего поколения. Поэтому важнейшей стратегической задачей современного образования является, с одной стороны сохранение лучших казахстанских образовательных традиций, с другой стороны, обеспечение выпускников школ международными квалификационными качествами, развитие их лингвистического сознания, в основе которого – овладение государственным, родным, и иностранными языками.

В этой связи необходимо пересмотреть не только содержание подготовки в высших и средних учебных заведениях, но и саму организацию развития педагогических компетенций и у учителей и у учащихся.

В контексте полиязычияразработан ГОСО педагогических специальностей, предусматривающий специализацию по подготовке учителя-предметника со знанием иностранного языка. В перечень базовых дисциплин типовых учебных планов включены дисциплины «Профессиональный казахский/русский», «Профессионально-ориентированный иностранный язык».

«На первом этапе это будут определенные специальности в отдельных вузах, а по мере наработки опыта и кадрового резерва данная практика будет расширяться. Здесь не должно быть никакого формализма – такие вузы должны стать настоящими «лоцманами» для продвижения всей высшей школы к полиязычию» [3]

Обучение иностранному языку возможно двумя способами: способом помещения индивидуума непосредственно в иноязычную среду, т.е. создание условий естественного билингвизма или же путем создания искусственных условий, обеспечивающих усвоение иностранного языка.

Таким образом, естественный билингвизм имеет место там, где изучение второго языка происходит в результате непосредственного контакта с носителями иного языка в процессе совместной практической деятельности.

Общепризнанным является мнение о том, что в условиях естественного билингвизма второй язык изучается быстрее и легче.

Искусственный билингвизм возникает в условиях преднамеренного изучения второго языка в специально созданной для этой цели обстановке (школа, институт, курсы по изучению иностранных языков и т. п.), где язык изучается опосредованно, через учителя, с использованием программ, учебных пособий и технических средств. Сюда же необходимо отнести и случаи самостоятельного изучения иностранных языков, хотя они отмечаются в домашних условиях, но без непосредственного контакта с носителями второго языка и с использованием учебников, учебных пособий, а иногда и технических средств [4, с.213].

Приобщение ко второму языку при искусственном билингвизме происходит в условиях учебного заведения при наличии специальных программ, учебных пособий и руководящей роли учителя, который выступает в качестве посредника между носителем второго языка в естественных условиях и учащимся. Данная ситуация может быть наглядно представлена следующей схемой:

Билингв - Учитель - Носитель второго языка

Таким образом, между билингвом и носителем второго языка стоит третье лицо, учитель, который сам, как правило, является билингвом. При этом под учителем мы понимаем не только человека, непосредственно ведущего аудиторные занятия, но и всех тех, кто так или иначе связан с организацией учебного процесса в условиях искусственного билингвизма. Сюда входят и методисты, авторы программ, учебников и учебных пособий по иностранным языкам, а также сами учебники и пособия.

Организационная роль последних особо четко проявляется в условиях самостоятельного индивидуального изучения второго языка.

В связи с этим учитель в понимаемом нами широком смысле приобретает при искусственном билингвизме решающее значение. Его теоретическая и педагогическая подготовка, его владение языком, принципы отбора учебного материала, сама организация учебного процесса при обретают особое значение, так как он не только репрезентирует перед учащимися идеального монолингва, говорящего на ином языке, но и является носителем сознательного начала, позволяющего контролировать и управлять процессом усвоения второго языка в условиях искусственного билингвизма.

Именно это обстоятельство (возможность сознательного управления учебным процессом) составляет одно из основных отличий и преимуществ искусственного билингвизма по отношению к естественному [4, с.217].

Специфика иностранного языка как предмета школьного обучения представляет наибольшие возможности для слияния элементов обучения и контроля в один комплекс.

Следовательно, именно перед учителем иностранного языка может быть поставлена задача так организовать учебный процесс, чтобы большинство времени на уроке отводилось приобретению знаний и выработке навыков, чтобы все учащиеся класса выполняли на уроке как можно большее количество самых разнообразных письменных и устных упражнений, а учитель оценивал бы знания, умения и навыки каждого ученика в процессе этой работы. Здесь перед учителем открываются поистине неисчерпаемые возможности совершенствования методики урока, ибо где лучше учитель может проверить и оценить знания и умения учеников, самостоятельность их действий, степень усвоения и формирования навыков по отдельным видам языковой работы, как не в процессе практических занятий непосредственно в классе [4, с.187].

Изучение языка не есть чисто технический процесс, а широкое овладение культурой других стран, это наведение живых мостов между народами, формирование новой личности, способной к адекватному восприятию многовариантной картины мира. Язык, по словам Д.С.Лихачева, «выступает неким концентратом культуры нации, воплощенной в различных группах данного культурно-языкового общества». Язык - это фактор культуры, во-первых, потому что он является ее составной частью, которую мы наследуем от наших предков; во–вторых, это – основной инструмент, посредством которого мы усваиваем культуру; и в – третьих, это важнейшее из всех явлений культурного порядка. Являясь составной частью культуры и его орудием, он выражает в обнаженном виде специфические черты национальной ментальности, открывает механизмы области сознания [5]

В связи с этим особого внимания заслуживают успехи теории билингвизма и особенно ее лингвистической части - теории языковых контактов. Путем изучения речевого поведения билингва в естественных условиях были вскрыты закономерности взаимодействия языков при двуязычии. Оказалось, что большинство ошибок в речи билингва можно предсказать на основе лингвистического и психолингвистического анализа контактирующих языков. Знание теории языковых контактов и связанных с нею законов лингвистической интерференции открывает перед учителем большие перспективы, так как ориентирует учебный процесс не на борьбу с ошибками в речи на иностранном языке, а на их предупреждение.

Знание законов взаимодействия языков при билингвизме, умение осуществить научно обоснованный отбор и распределение учебного материала, владение психологическими и общедидактическими принципами обучения должны, в конечном счете, обеспечить более высокую эффективность (в количественном и качественном отношении) процесса обучения в условиях искусственного билингвизма, чем при естественном двуязычии. И если мы пока еще этого не достигли, то это можно объяснить только незнанием или недостаточным знанием перечисленных выше факторов, мешающим обеспечить оптимальную организацию и управление учебным процессом в аудиторных условиях

Учебная деятельность преподавателя в классе носит творческий характер, т.е. допускает большую вариативность и большое разнообразие используемых упражнений, хотя она и базируется на объективных законах (онтологических и прагматических принципах) и имеет свои содержательные и временные рамки. Это все равно, что исполнение одной и той же роли в драматическом произведении или исполнение одного и того же музыкального произведения различными музыкантами. Помимо знания всех трех аспектов процесса обучения неродному языку в их диалектической.связи, учитель должен уметь создать в классе положительный психологический климат и тем самим способствовать развитию автономной стратегии усвоения учебного материала для каждого учащегося [4, с.265].

1. Назарбаев Н.А. Новый Казахстан в новом мире. Послание народу Казахстана

2. Н. Аршабеков. Ставка на педагога. Казахстанская правда № 42-43 (27316-27317) от 5.02.2013

3. Жумагулов Б.Т. Выступление министра образования и науки РК на августовской конференции работников образования «Модернизация системы образования – главный вектор качественного роста человеческого капитала» г. Астана, 24 августа 2012г.

4. Карлинский А.Е. Избранные труды по теории языка и лингводидактике. Алматы, 2007. – 308 с.

5. Рябов Г.П. Межкультурная коммуникация. Учебное пособие. М., Высшая школа, 1995.

12 жылдық оқытуға көшуге байланысты білім беру жүйесінде «құзырет», «құзыреттілік», «құзырлылық» деген сөз жаңадан қолданысқа енді. «Құзыреттілік» білім беру саласында тұлғаның субъектілік тәжірбиесіне ерекше көңіл аудару нәтижесінде енгізіліп отырған ұғым. «Құзыреттілік» латынның «компете» -лайықтымын, «компетекс»-қабілеті деген сөзінен алынған. Педагогикалық ғылымда құзыреттілік-адамның өз білім дағдысын нақты жағдаята тиімді пайдалануының саналы қабілеті деп түсіндіріледі.

Латын тіліндегі «competens» сөзін ғалым К.С.Құдайбергенова: «Құзырлылықты білімін, біліктілігін, дағдысын, тұлға мінез-құлқын, ең бастысы тұлға мүмкіндігін бағалаудың критерийі мақсатында қарастыру құзырлылық маңызын толық аша алады.Олай болса, құзырлылық нәтижеге бағдарланған жаңа білім беру жүйесінің сапалық критерийі ретінде әлеуметтік және өмірлік көзқарастарды есепке алуы қажет»,-деп жазса (К.С.Құдайбергенова. «Құзырлылық табиғаты – тұлғаның өздік дамуында. А., «Принт-АСС», 7-бет), психология ғылымының кандидаты Б.К.Жұмағалиева құзыреттілікті тұлға бойындағы белгілі бір пән бойынша алған нәтижелі білімнің білім,білік, дағдыларынан көрінуі, ал құзырлылық, осы құзыреттілікті тұлғаның пән бойынша алған білімін өз қажеттігіне сәйкес қолдана, пайдалана білуі деп көрсетеді (Б.К.Жұмағалиева. «Компентностии компетенции: Основные направления концепции12 летнего образования Республики Казахстан» «12 жылдық білім» журналы №2, 2006, 19-бет).

Оқушының құзырлылығын қалыптастыру – бүгінгі білім беру саласының өзекті мәселелерінің бірі. Құзырлылық тәсілді білім сапасын арттыруды дәстүрлі тәсілмен білім мазмұнын ұлғайту арқылы шешудің арасындағы қарама-қайшылықтан туындаған дағдарысты жағдайдан шығудың бір жолы деп қарастыруға болады. Құзыреттіліктің өзін білім беру нәтижелері ретінде былайша ажыратуға болады:

(1-кескін)

Қазіргі мектепте маңызға ие болған құзыреттілік ұстанымы осы білімді кез-келген өмір жағдаятында қолдана алатын адамдарды дайындаудағы қоғам қажеттілігінің көрінісі,демек жалпы орта білім беретін мектеп жағдайында биология пәнінен оқушыға нәтижеге бағытталған білім беруде күтілетін тұлға құзыреттілігін төмендегіше сипаттауға болады:

• 
  өзінің даралығын сезініп, өзін-өзі дамыта білуі;
  
• 
  өзінің қызметін бағалай білуі;
  
• 
  түйткіл мәселені шешудің ең тиімді жолдарын таба білуі;
  
• 
  өз алдына мақсат қоя білуі және оны жүзеге асыра білуі;
  
• 
  өз әрекетінің нәтижелерін бағалай білуі;
  
• 
  өз бетінше алған ақпаратты талдай, таңдай білуі;
  
• 
  түрлі өмірлік жағдайларда пайдалы, тиімді шешім қабылдай білуі.
  

Бүгінгі таңдағы нәжижеге бағытталған білім берудегі проблемалар

• 
  мұғалімнің шыдамсыздығынан оқушыға ойлануға уақыттың аз берілетіндігі, нәтижесінде мұғалімнің жауапты өзі айтып жайына кету.
  
• 
  оқушыға ізденуді қажет етпейтін дайын материалдардың берілуі немесе нақты мақсаттың қойылмауынан дайын интернет ресурстардан материалдардың көшіріле салуы
  
• 
  әртүрлі жағдаяттардан шығуды үйрететін логикалық тарсырмалардың аз беріліуі
  
• 
  оқушыны бағалау кезіндегі кемшіліктер
  
• 
  өзіндік жұмыстардың жүргізілуінің өз дәрежесінде болмауы оқушының пәнге деген қызығушылығының біртіндеп сөнуіне әкеп соғуы
  

Нәтижеге бағытталған білім беруде байқағанымыздай оқушының өзіндік жұмыс жүгізуінің орны ерекше. Тек сабырмен нәтижені күтіңіз,бәлкім шәкіртіңіз сіз ойламаған тың қорытынды жасап сізді таңқалдыратын шығар. Ол үшін оқушының танымдық белсенділігін қалыптастырыңыз. Белсенділіктің ең жоғарғы көрінісі оқушылардың алған білімдерін өмірде пайдалана білу болып табылады. Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру – оқу үрдісін жетілдірудің негізгі шарты болып табылады. Оқушының танымдық белсенділігі өз кезегінде қабылдау, есте сақтау, ойлау, қиялдау үрдістері мен зейінің тұрақты күйін қажет етеді. Оқу барысында оқушының таным белсенділігін арттыруды олардың өз бетінше танымдық ықылас-ынтасын, шығармашылық әрекетін дамытатындай етіп ұйымдастыру керек. Қазіргі кезде оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруда төмендегідей оқыту формаларын аққпараттылық құзыреттілікті дамыту мақсатында ұйымдастыруға болады: жеке оқыту, ұжымдық оқыту (шығармашылық сабақтар семинарлар, конференциялар, олимпиада, экскурссия, іскерлік ойын т.б.) жеке ұжымдық жұмыстар (шығармашылық ой, пәндік апталықтар, ғылыми апталық, жобалар т.б.) арқылы.

Қорыта айтқанда Я.А.Коменскийдің –оқытудың ғылымилығы, тәрбиелігі, көрнекілігі, оқытудағы саналылық пен белсенділік, жүйелілік пен сабақтастық, оқытудың түсініктілігі ұстанымдарын іске асыру арқылы әрбір шәкіртті жеке тұлға деп санап, оның жан-жақты дамуына мүмкіндік жасауымыз керек.

Әдебиеттер

1. Құдайбергенева К.С. Құзырлылық амалының негізгі ұгымдары. Алматы-2007.

2. «Нәтижеге бағытталған білім беруде жеке тұлға қалыптастырудағы мұғалім ролі» тақырыбындағы педагогикалық оқу материалдары. Өскемен, 2006.

3. Е.К.Хеннер, А.П.Шестаков. Инфармационно-коммуникационная компетентность учителя. структура, требования и система измерения. Информатика и образование; 2004; №12.

4. Д.Ш.Матрос, Д.М. Полев, Н.Н.Мельникова. Управление качеством образования на основе новых информационных технологий; М.;2001.

5. М.В Лебедева, О.Н.Шилова. Что такое ИКТ-компетентность студентов педагогического университета и как ее формировать. Информатика и образование; 2004; №3; 96-100 бб.

Проблемы образования решаются в современной педагогике на основе философских концепций человека, социально-психологических и психофизиологических исследований.

Однако современные условия жизни общества диктуют педагогической общественности такое стратегическое направление развития системы образования, которое ориентировано на личность, а именно - на решение про­блемы личностно-ориентированного образования, в котором личность учащегося находится в центре внимания педагога, психолога, а учение - как познавательная деятельность, а не просто пре­подавание, была бы ведущей в тандеме учитель-ученик. основополагающей парадигмой образования при этом не традиционная - учитель-учебник-ученик, а новая - ученик - учебник - учитель [1, c.272].

Главный, коммуникативный принцип обучения неродному языку обусловлен тем, что основной функцией языка как орудия человеческого общения изначально была и остается коммуникативная функция. Речь человека может быть монологической (односторонний дискурс) и диалогической (двусторонний дискурс).

Односторонний дискурс - это индивидуальный акт речи "погруженный в жизнь", это спонтанная, связная речь индивида в совокупности с экстралингвистическими факторами: кинесика (жест и мимика), социокультурные (лингвострановедческие) факторы в определенной ситуации общения. Совокупность актов речи со сменой ролей "говорящий - слушающий" в определенной жизненной ситуации представляет собой двусторонний дискурс, реальный процесс обмена информацией в условиях совместной деятельности. Диалогическая речь (двусторонний дискурс) и есть процесс реальной коммуникации при помощи языка как.

Двусторонний дискурс является первичным и основным фактором становления человека и языка, монологическая речь - вторична, она отражает новый этап развития первобытного человека, наличие социальной дифференциации в ситуации "говорящий -слушающий", но уже без трансформации ролей. Из данных рассуждений следует, что монологическая речь не представляет собой процесс коммуникации, процесс обмена мыслями, а только акт передачи информации другим. Отсюда чтение лекции, слушание радио или телепередачи (односторонний дискурс) нелъзя считать актом коммуникации. Еще в меньшей степени сюда отнсится заучивание наизусть стихотворений, разыгрывание диалогов, ибо здесь отсутствует реальный обмен мыслями.

Следовательно, те задачи, которые фигурировали в старых программах по практике иностранных языков, а именно "обучение студентов устной речи", фактически игнорировали коммуникативный принцип обучения. Именно оттуда идут такие упражнения, как заучивание стихотворений и диалогов, пересказ содержания текста и т.п. Конечно, обучение коммуникации, "погружение в естественную жизнь" двустороннего дискурса в искусственных условиях учебного заведения связано со значительными трудностями. Использование деловых игр, дискуссии, обмена мнениями, проектных заданий, парной и групповой беседы в наибольшей степени способны реализовать коммуникативный принцип. Вместе с тем игнорирование личности учащегося как участника процесса - коммуникации значительно уменьшает пользу коммуникативных упражнений. Наряду с требованием максимального приближения речевой деятельности учащихся к реальной жизни сейчас выдвигается требование автономной учебы.

История методики как науки свидетельствует о пренебрежении к личности учащегося. Основное внимание концентрируется на учебном материале, приемах обучения и контроле. Сейчас человеческий фактор выдвигается на первый план, а развитие речевой деятельности на неродном языке рассматривается как часть развития личности.

Принцип коммуникативного обучения требует от учащихся инициативы, самостоятельности, контактности и межличностной солидарности, а также самоанализа (эволюции) и метакогнитивных знаний, когда учащийся не только при обретает знания, умения и навыки, но и анализирует, как протекают эти процессы: что дается ему легко, что трудно, что нужно сделать, чтобы преодолеть эти трудности.

Знание учащимся этих проблем и составляет его индивидуальную (автономную) стратегию учебы. В этой ситуации изменяется роль преподавателя: не быть ментором, воспитателем несвободы и несамостоятельности, научить студентов учиться, быть стимулятором автономной учебы, воспитывать критический подход к себе и товарищам. Преподавателю необходимо для этого четко осознать, как спланировать свою работу, обсуждать совместно с группой успехи и недостатки, постепенно уменьшать количество внешнего контроля, усиливая внутренний контроль (эволюцию) учащихся и их ответственность за результат обучения и т.д.

Уровень самостоятельности учащихся зависит от многих факторов внешних и внутренних: качество учебных материалов, личностные и профессиональные свойства преподавателя, ведущие методические идеи учебного заведения, с одной стороны, и психические свойства учащегося (экстраверт - интраверт), с другой.

Воспитывая самостоятельность учащихся, сам преподаватель должен быть инициативным и самостоятельным [2].

В работе с учащимися по развитию речи большое значение должно отводится именно развитию коммуникативных навыков при работе с текстом - литературным произведением.

Одна из важнейших задач начальной школы – формирование у детей навыка чтения, являющегося фундаментом всего последующего образования. Сформированный навык чтения включает в себя как минимум два основных компонента:

а) технику чтения (правильное и быстрое восприятие и озвучивание слов, основанное на связи между их зрительными образами, с одной стороны, и акустическими и речедвигательными, с другой),

б) понимание текста (извлечение его смысла, содержания).

Хорошо известно, что оба эти компонента тесно взаимосвязаны и опираются друг на друга: так, усовершенствование техники чтения облегчает понимание читаемого, а легкий для понимания текст лучше и точнее воспринимается. При этом на первых этапах формирования навыка чтения большое значение придается его технике, на последующих – пониманию текста.

Все мы знаем по собственному опыту, что иногда при чтении нами овладевают какие либо воспоминания, посторонние мысли, хотя глаза продолжают скользить по строчкам и фиксировать прочитанное. Часто после этого, прочитав несколько страниц, мы не в состоянии пересказать прочитанное.

Младшие школьники сталкиваются с аналогичными трудностями при усвоении элементарного навыка чтения. В общем-то, умея читать (артикулировать написанное) дети проделывают это чрезвычайно медленно, с многочисленными ошибками и часто без понимания прочитанного. Упорные многомесячные тренировки в чтении и систематические дополнительные занятия, которые проводят с ними и учителя, и родители, как правило, дают более чем скромный результат.

Обычно формирование этого навыка затягивается на долгие годы. Программа начальной школы предусматривает его постепенное усовершенствование от класса к классу, и на каждом этапе его сформированность оценивается по таким показателям, как объем прочитанного, скорость (беглость) чтения, его правильность, осмысленность и др.

В педагогической практике в последнее время часто стали озвучивать и такой термин, как «рингофобия» – стойкое нежелание чтения, вызванное чаще всего детской психологической травмой (наказаниями, запретами, ущемлениями желаний). Психологи называют такое состояние «школьный» невроз. Причиной его могут быть разные обстоятельства, и чем раньше определится причина, тем лучше, поскольку следствием его будет происходить ослабление отдельных участков головного мозга.

Поэтому в целях устранения такого нежелательного эффекта учителя языковых и гуманитарных дисциплин должны скоординировать работу так, чтобы всячески поощрялись грамотно построенный ответ, обязательно давались письменные задания (пусть небольшие по объему), за которые должны выставляться оценки. То есть необходимо создать мотивацию для применения грамотной речи.

Однако опыта самообучения дошкольников чтению в семье показывает, что понимание текста, как правило, предшествует самостоятельному открытию детьми звукобуквенной перекодировки. Дети «читают» заученные, хорошо понятные, много раз выразительно рассказанные тексты и только после этого сами постигают сущность перекодировки: слова, состоящие из звуков, обозначаются буквами, и прочитать написанное буквами слово значит «озвучить» его.

Начинающий читать ребенок поставлен перед необходимостью не просто дешифровать буквенный код, а воссоздать во всей полноте систему коммуникативных значений, скрытых за письменно-речевым высказыванием. Дело в том, что в акте устно-речевого общения говорящие-слушающие взаимно задают и удерживают акцентуацию, мелодику, тон и паузативность речи, т.е. все то, что делает ее осмысленной и модально окрашенной, не прилагая специальных усилий для различения участников разговора и воспроизведения речи другого говорящего. В письменном тексте отношения включенности в коммуникацию скрыты и завуалированы. Поэтому наиболее трудная задача для ребенка, овладевающего чтением, заключается в отождествлении другого говорящего и текста. Строго говоря, буква для овладевающего грамотой ребенка не является полновесным коммуникативно-ценным знаком, она «молчит» до тех пор, пока в круге общения читающих не реконструируется актуализирующийся в звучащей речи, обращенный к слушающему смысл написанного.

При самообучении эта проблема, хотя и спонтанно, а не благодаря целенаправленному обучению, находит свое частичное решение, поэтому навык чтения формируется лучше [3].

Вместе с тем, знание различий между языками еще не обеспечивает того, как следует вводить и закреплять данное иноязычное явление, нейтрализуя интерферирующее влияние родного языка учащихся. Рассматриваемые идеи войдут в педагогическую практику непосредственно в аудитории только тогда, когда будет разработана методическая (психолингвистическая) типология учебного материала по степени трудности его усвоения данным носителем определенного родного языка. 3нание законов взаимодействия языков и методики развития коммуникативных навыков предупреждать ошибки в (иноязычной) речи учащихся.