Өсімдік шаруашылығы практикумы қайта өңделіп, толықтырылып екінші шығарылуы

жүктеу/скачать 13,01 Mb.

бет	17/76
Дата	01.04.2017
өлшемі	13,01 Mb.
	#13048

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 76

Ерте пісетіндер:

Арна. Қазақ егіншілік ҒЗИ-да шығарылған, 1997 (1,2,3,5,9,12); Асег, 2000 (3); Бәйшешек, 1985 (5,8,13); Сәуле, 1991 (3,8,13).

Орташа мерзімде пісетіндер:

Донецкий 8. Донек МАТС-да шығарылған, түршесі-медикум, жапырылып қалмауға орташа төзімді. Қара күйемен ортадан жоғары және жоғары дәрежеде заладцанады. 1000 тұқымның массасы 41-50 г. 1979 (1,2,4,6,7,9,12,13).

48-кесте Арпа түршелерінің анықтамалығы

Дәннің абық-тылығы	Масақтың тусі	Масақтың тығыздылығы	Қылтықтардың аратістілігі	Түршенің атауы
Көпқатарлы арпа
Қабықты	Сары	Борпылдақ	өн бойына аратісті	РаіШит 5ег. (лаллидум)
Қабықты	Қара	Борпылдақ	Өн бойына аратісті	№ гит ДҮ.еесЗ (ниірум)
Қабықты	Сары	Борпылдақ	Тегіс, жоғары жага аратісті	Кісоіепке К. Ке§ (рикотензе)
Қабықты	Қара	Борпылдақ	Тегіс, жоғары жағы аратісті	Ьеіогһупсһигп когп. (лейоринхум)
Қабықты	Сары	Тығыз	Өн бойына аратісті	РагаЛеішп когп. (параллелум)
Қабықты	Сары	Өте тығыз	Сондай	Ругатісіаіит кога. (пирамидатум)
Қабықты	Сары	Борпылдақ	Қылтықтың орнына 3 қалақты өскін	НогзГогсііапит Щи, (Хорсфордианум)
Жалаңаш	Сары	Борпылдақ	Сондай	СоеіезСе Ь. (Целесте)
Жалаңаш	Сары	Борпылдақ	Қылтықтың орнына 2 қалақты өскін	Тгійдгсаіит 5сЫесһі (трифуркатум)
Қосқатарлы арпа
Қабықты	Сары	Борпылдақ	Өн бойына аратісті	ІЧиіаш ЗсһиЬе {нуганс)
Қабықты	Қара	Борпылдақ	Сондай	Кі§гісап5 5ег. (нигриканс)
Қабықты	Сары	Борпылдақ	өлсіз аратісті	Месһсшп кога. (медикум)
Қабықты	Қара	Борпылдақ	Сондай	Регеісит когп. (персикум)
Қабықты	Сары	Тығыз	Сондай	Егесіит 5сһиЬе (эректум)
Жалаңаш	Сары	Борпыдцақ	Сондай	№сішп (нудум)

Целшшый 5. Қазақ АШҒЗИ-да шығарылған, будандық популяция, өсіп-жетілуінің бастапқы кезеңіңце қуаңшылыққа төзіщілігі жоғары. Жапырылуға төзімді, ірі дәнді, 1000 тұқымның масасы 55-60 г. 1975 (4).

Целинный 30. Қазақ АШҒЗИ-да шығарылған, медикум түршесіне жатады, қуаңшылыққа төзімді, қара күйемен қатты залалданады. 1000 дәннің массасы 45-50 г. 1991 (1).

Кедр. Краснояр АҒЗИ-да шығарылған, түршесі-нутанс. Шашылуға және жапырылуға төзімді, қара күйемен орташа залалданады, 1000 дәннің массасы 46-54 т., 1988 (1,12).

Карабалыкский 150. Қарабалық а.ш. тәжірибе станциясы мен "Костанайское" ҒӨБ-те шығарылған, түршесі-медикум, жапырылып қалмауға, шашылуға, құрғақшылыққа төзімді.

Целинный 91. А.И.Бараев атындағы Қазақ АШҒЗИ-да шығарылған, түршесі-медикум, жапырылуға және шашылуға төзімді, 1999 (1,4,11).

Медикум 85. Қостанай АШҒЗИ-ды шығарылған, түршесі-медикум, 1985 (1,9,11,12); Гранал, 1991 (9); Жүлдыз, 1993 (3,8); Карагандинский 5, 2000 (7); Одесский 100, 1985 (3,4,5,13); Север 1, 2001 (3).

Ортадан кеш пісетіндер:

Омский 87, 1993 (1,4,12).

СҰЛЫ - ОВЕС -ТАПСЫРМА

сүлы

Сұлының морфологиялық белгілерін оқып-үйрену.
Маңызды сұлы түрлерін оқып-үйрену.
Егістік сұлының түршелерін анықтау.
Қарастырылып отырған аймаққа аудандастырылған сорттарын оқып-үйрену.

Сұлының гүл шоғыры-сіпсебас (шашақ), бұтақтары-5-7 жартылай күлте-басқа (мутовка) жиналған, өрбір бұтақша масақшамен аяқталады, оның екі жарғақты масақ қабықшаларының арасында гүддер (дәндер) орналасқан. Масақша білігінде төменгі гүл барынша жақсы дамыған жөне оны бірінші деп атайды. Жемісі-дән, өн бойына түкті, гүл қауыздарымен дән жабыспайды жөне әртүрлі пішівде болып келеді (21-сурет).

Ауепа туыстығы мөдени және жабайы да түрлерін біріктіреді. Ауылшаруашылық өндірісінде маңыздысы егістік сүлы-Ауепа 8аііуа Ь. (12 хромосомды), аз тараған түрлеріне византия сұлысы - Аұепа Ъугапііпа (42 хромосомды), құмдық сұлы - Ауепа 5ігі§оза ЗсһгеЬ (14 хромосомдық). Жабайы түрлері, өсіресе қара сұлы - Аұепа &Ша (42 хромосомдық) жөне Оңтүстік қара сұлысы - Аүепа Іисістсіапе Риг (42 хромосомдық) астық жөне басқа екпе дақылдар егістігін ластайды.

Сұлы түрлерінің негізгі айырмашылық белгілері мыналар: дөннің негізінде "тағаның" барлығы, сыртқы гүл қауызының үшындағы ерекшеліктер, піскенде дөндердің ажырау сипаты (50-кесте).

Егістік сүлының түршелері сіпсебастың (шашақтың) пішіні, қылтықтылығы, дәннің қабықтылығы, гүл қауыздарының түсі бойынша ажыратылады (49,51-кестелер).

49-кесте Дәні қабықты сұлы түршелерінің анықтамалығы

Дәннің түсі	Қомақты	сіпсебас	Қысылған немесе біржадды сіпсебас
	қылтықты		қылтықты	қьштықсыз
Ақ	Aristata (аристата)	mutіса (мугика)	tatагіса (татарика)	obtusata(обтузата)
Сары	Кгаusea (краузеа)	аuгеа (ауреа)	ligulata (лигулята)	flavа (флява)
Сұр	сіnегеа (цинереа)	grisea (гризеа)	агmatа (армата)	borealis (бореалис)
Қоңыр	montаnа (монтана)	brunеа (брунеа)	pugnах (пугнакс)	tristis (тристис)

50 кесте Сұлы түрлерінің анықтамалығы

Белгілері	Түрлер
	Егістік сұлы	Византиялық сұлысы Құмдық сұлы
А) Дән негізіңде "таға" жоқ - мәдени түрлер
Бірінші дөннің сыну алаңы	Тік, дәннің ұзын білігіне перпендикуляр	Шалыс (қиғаш), жиі түрде айтарлйіқтай ірі.		Әлсіз білінген
Бастырғанда (піскенде) дәннің (масақшаның) ажырау сипаты	Екінші гүддің білікшесі (аяғы) бірінші дәнде қалады	Білікке екінші дәнде қалады, немесс сынып бір бөлігі бірінші дәнде қалған бөлігі екінші дәнде қалады		Білікше бірінші дәнде қалады
Бірінші гүлдің сіпсебас бүтағының масақшасында орналасуы	Бірінші гүл білікшесіз орналасқан (отырған)	Бірінші гүл білікшесіз орналасқан (отырған)		Бірінші гүл білікшемен орналасқан, бастырғанда масақ қабықшаларының арасындағы бұтақта қалады
Сыртқы гүл қабықшасының ұшы	Қылтық тәрізді, үшкірі жоқ, екі тісшесімен	Қылтық тәрізді, үшкірі жоқ, екі қысқа тісшесімен		Ұзындығы 6 мм-ге дейін өкі қылтық тәрізді айрыққа тарамдалған
Б) Дән негізінде "тағасы" бар — жабайы түрлер
Белгілері	Кәдімгі қара сұлы		Оңтүстік қара сұлысы
Тағаның орналасуы	Таға әрбір дәнде бар. Піскенде масақшалар дәндерге ажырап түседі.		Таға бірінші дәнде ғана бар. Піскенде масақшалар бүтіндей түседі.
Дән негізінің түктілігі	Әрбір дәннің үшында жиі талшықтар болады		І-ІІ дәндердің негізінде жиі талшықтар болады, ал III дәнде талшықтар ылғи бола бермейді
Піскенде масақшадағы дәндердің ажырау сипаты	Піскенде масақшадағы барлық дәндер жеке-жеке ажырайды.		Піскенде әрбір масақшаның дәндері ажырамай бірге түседі.

жүктеу/скачать 13,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 76