Жүйке жүйесінің туберкулездік (құрт ауруымен) зақымдануы

өліммен аяқталатын, тек өте сирек жағдайда ғана науқас тірі қалатын. Қазіргі 
заманда оны емдеуде антибиотиктердің кеңінен пайдаланылуы бұл аурудың 
ағымы мен нәтижесіне үлкен әсер етіп, туберкулездік менингиттен өлу 
көрсеткіші күрт азайды. Туберкулезді менингиттен кейінгі қалдықты 
құбылыстардың клиникалық көрінісінде қаңқа бұлшық еттерінің салы мен 
парездері, жеке бас-ми жүйкелерінің невриттері, мінез бен көңіл күй-жігер 
саласындағы бұзылыстар, кейбір жағдайда ақыл-ойдың төмендеуі анықталады. 
Осы аурумен ауырып шыққан балаларды оқыту үшін арнайы интернаттар 
ашылған.
Туберкулездік спондилит кезіндегі жүйке жүйесінің зақымдануы. 
Туберкулездік спондилит, яғни жеке омыртқалардың сүйек затының 
туберкулездік процеспен зақымдануы, көбінесе бұрыннан лимфа түйіндерінің, 
буындардың, өкпенің туберкулезі бар балаларда дамиды. Бала организмінің 
әлсіреуі, бірқатар инфекциялармен ауырып шығу, қаназдық (анемия), сонымен 
қатар омыртқа бағанасының жарақаттары туберкулездік спондилиттің дамуына 
жағдай жасайды. Бұл аурудың негізінде туберкулезді процестің жеке 
омыртқалардың сүйек затын бұзып, оның сиреуі мен тарауын шақыруы жатады, 
соған байланысты омыртқалар өзінің қалыпты пішінін жоғалтып, дене 
салмағының басу нәтижесінде әртүрлі бүлінуге (деформация) ұшырайды. Бұл 
омыртқа жотасының қисайып, бүкір болуға әкеп соғады (кифоз). Омыртқа 
жотасының деформациясы кейбір жағдайда (әсіресе омыртқалар сынған кезде) 
жұлын мен оның түбіршектерінің қысылып, зақымдануына әкеліп соғуы 
мүмкін. Бірақ олардың қысылуы көбінесе омыртқаның туберкулездік процеспен 
зақымданған жерлерінде дамыған абсцесске немесе грануляциялық ұлпаның, 
яғни жас дәнекер ұлпаның өсіп кетуіне байланысты болады. Жұлын 
түбіршектерінің және діңгегінің қысылуы бірқатар бұзылыстарға әкеледі: 
белдеулеуші ауыру сезімі, сезудің бұзылыстары, бұлшық еттер тонусының 
жоғарылауы, аяқ-қолдың парезі мен салы. Осының барлығы қуық пен тік ішек 
сфинктерлерінің қызметінің нашарлауымен асқынуы мүмкін, соның 
нәтижесінде кіші және үлкен дәретінің бұзылуы байқалады. Жұлынның 
механикалық қысылуы оның қызметтерінің де екіншілік бұзылыстарын 
шақырады, бұл қанайналымның нашарлауы, ісінудің дамуына байланысты. 
Сонымен қатар туберкулездік токсиндер, яғни улы заттар жұлын қызметіне 
залалды әсерін тигізеді. Осының барлығының нәтижесінде жұлынның екіншілік 
қабынуы 
(миелит) 
дамуы мүмкін.
Туберкулездік спондилитпен науқастану 1 жылдан 2-3 жылға, кейде одан да 
көпке созылады. Әдетте омыртқа бағанасындағы ауру процесінің ағымының 
қарқындылығы мен жұлын тарапынан болатын патологиялық көріністер 
арасында параллельді байланыс болмайды. Мысалы, сүйектегі өзгерістер 
күшейгенмен, жүйке жүйесі жағынан болған өзгерістер тыныштануы мүмкін. 

Ал кейде бұған қарама-қарсы болады. Туберкулездік спондилиттің нәтижесінде 
толық жазылу мүмкіншілігі бар, кейде омыртқа бағанасы тарапынан да 
деформация түріндегі, жүйке жүйесі тарапынан да парапарездер және т.с.с. 
түріндегі жеке кемістіктер мен ақаулар қалуы мүмкін.
Туберкулездік спондилит кезінде, әсіресе оның жедел кезеңінде науқасқа 
толық тыныштық жағдайын қамтамасыз ету керек. Бұған ұзақ уақыт төсектік 
тәртіп сақтау арқылы қол жеткізіледі. Әдетте науқасты горизонтальды 
жағдайда қатты төсекке жатқызады. Жатқызумен бірге зақымданған 
бөліктерінің бір-біріне қысым жасамауы үшін омыртқа жотасын керу қажет. 
Мұндай мәжбүр тәртіпті кейде өте ұзақ мерзім сақтауға тура келеді – 1-3 жылға 
дейін. Төсектік тәртіп сақтаумен қатар жалпы әлдендіруші ем және туберкулез 
процесіне қарсы арнайы ем жүргізіледі. Ұзақ уақыт арқасымен тапжылмастан 
төсек тартып жатуға мәжбүр қылатын ауыр тәртіп баланың психикасында 
тұлғаның әртүрлі астенизациясын тудырады (жабырқау көңіл күй, апатия, кейде 
тітіркенгіштік, ызақорлық, жылауықтық және т.с.с.). Өмірден, мектептен, 
үйреншікті ісінен еріксіз айырылу ақыл-ой дамуының аздаған тежелуіне 
септігін тигізеді. Сондықтан мұндай балалармен арнайы оқыту жүйесін 
ұйымдастыру өте маңызды болып табылады. Қазіргі кезде арнайы 
санаторийлерде емделіп жатқан балалармен жүйелі түрдегі оқу жұмысы 
жүргізіледі. Сабақтар ауру жататын бөлмеде өткізіледі. Мұның өзіндік 
ерекшеліктері бар. Балалар үнемі арқасында жататындықтан, бұл жағдайда 
қажетті мәліметтерді (суреттер, сызбалар, формулалар, кестелер және т.б.) 
өзіндік сынып тақтасы болып табылатын төбеден бейнелеп көрсету үшін 
эпидиаскопты пайдаланған дұрыс. Туберкулезді спондилитпен науқас балалар 
жататын осындай бөлмелерде сабақ жүргізу мұғалім тарапынан ерекше білімді 
және көңіл бөлуді талап етеді.

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: