Практикалық жұмыс Тақырыбы

Бүлшіктенген кезде өскен клеткалардың беткі жағында бүршік, яғни төмпешік пайда болады да, ол біртіндеп ұлғаяды. Аналық бүршікке осы клектадан ядро мен цитоплазманың бір бөлігі аусады. Одан соң бұршік бөліктеніп, жекеше тіршілік етеді. Мұндай бүршіктердің кейбіреулері аналық клеткалардан ажырамай, бірге тіршілік етіп, ашытқылардың үлкен бір колониясын құрады.

Ашытқыда әдетте спора жыныссыз жолмен көбейгенде және ортада қоректік заттар тапшы болғанда түзіледі. Егер ашытқы үнемі ауыстырылып отыратын коректік заттарға бай ортада өсірілсе, олар бүршіктеніп көбейіп, спора түзбейді. Мұның бір тамшысын қоректік заттарға кедей ортаға көшірсе болғаны, спора түзілу процесі жүре бастайды. Бір ашытқы клеткасы 2-4, ал кейде 8-12 спора түзе алады.

Споралары дөңгелекше және сопақша болады. Ашытқы споралары қолайсыз жағдайларға төзімді келеді. Бірақ бацилла споралына қарғанда төзімсіздеу. Ашытқыдағы спора түзілу процесі – кобею процесі болып саналады. Қолайлы ортада, яғни глюкоза, фруктоза, манноза қанттары бар жерде споралар да тез өсіп, вегетативтік жасушаға айналады.

Ашытқыда жұмыстық жолмен көбею, яғни, копуляция құбылысы да байқалады. Екі клетка жанасқан кезде аралық қабықша ериді де, түзілген тесіктен цитоплазма мен ядро араласады. Бұдан соң ядро бөліне бастайды. Жаңа ядролар сыртында цитоплазма және қабықша пайда болады. Егер шамасы бірдей екі клетка қосылса, онда болады. Егер шамасы бірдей екі клетка қосылса, онда копуляция процесін – изогамия деп, егер шамасы әр түрлі болса – гетерогамия деп атайды.

Кейбір ашытқылар бактериялар сияқты жай бөліну жолымен көбейеді. Бұлай көбею шизосахаромицес тұқымдарындағы ашытқыларға тән. Ашытқыларды классифилациялау олардың вегетативтік көбеюіне, спора түзіуіне және басқа бірқатар физиологиялық белгілеріне негіздеген.

Олардың ертеден келе жатқан клафикациясында нағыз және жалған ашытқы деп бөледі. Нағыз ашытқылар бүршіктелу жолымен көбейеді және олар спора түзеді. Ал жалған ашытқылар көбейгенде тек қана бүршіктенді. Спора түзе алмайды. Кейбір зерттеушілер жалған ашытқыларды жетілмеген саңырауқұлақтарға жатқызады. Нағыз ашытқы қалтады санырауқұлақтарға жатады жалпы оралды бір тұқымдастарға, яғни сахаромицетерге жатқызады. Ал жалған ашытқы сахаромицет еместерге жатады.

1.Saeharomyces тұрымдасы бүршіктену жолымен көбейеді. Кейбіреулері даму кездерінде аскоспоралар түзеді.

2.Shizocacharomyces сұқымдасы, бұған жататын ашытқылардың клеткалары таяқша тәрізді, бөліну жолымен көбейеді. Қолыйсыз жағдайда төрт, ал кейде сегіз спора түзеді. Кейбір өкілдері өздігінен ашыған жемісжидек шырындарында кездеседі. Спирт ашу процесін де қоздыра алады. Олардың кейбіреулері сыра жасауда қойданылады.

Сахаромицетация тұқымдасының клетка пішіні лимон сияқты. Клкткалары көбейгенде бүршіктенеді. Қолайсыз жағдайда спирт жүзеді. Бұған сахаромицес церевидзе жатады. Ол спирт, сыра шарап және нан өндірісінде кеңінен қолданылады. Олар орташа температурасы 18-30 градус жылыда жақсы өніп-өседі.

Аскомицеттер класынан спора түзу қабілетінен айырылған топтары да кездеседі. Бұлардың ішінде торула және кандида топтары өнеркәсібінде зор зиянын тигізеді.