Бұлдырты - Сырым ауданындағы елді мекен және өзен атауы. Б.Базылханның
сөздігіндегі
«бұлдруу» - бұдыр жер ,
қатпарлы, бұжырлы жер деп берген пікіріне қосылып,
мұны да түркі-моңғол туыстығының бір көрінісі деп қарауға болады. Демек,
бұлдыр // бұлдруу // бұдыр // бұжыр т.б. сөздерді гомогенді түбірлер деп қарастырып, олардың тегін, өзгеру
процесін тереңірек зерттеу қажет екенін айтқымыз келеді.
Жымпиты - Сырым ауданының орталығы
, елді мекен. Бұл топонимнің құрамындағы
сөздің
жымпию етістігімен еш байланысы жоқ. Бұл атаудың көне түркі тіліндегі «
чим»-қорған, бекініс мағынасын беретін сөзі мен қосымша арқылы жасалған деген Е. Қойшыбаевтың
пікірінің негізі бар (28, 121-122).
Жым сөзі моңғол тілінде де бар. Б.Базылхан сөздігінде оны
«жым жол» деп береді (56, 48 ).
Жымпиты топонимінің моңғолдық тегі туралы айтылған
пікірге толық қосылуға болады. Оның төмендегідей себептері бар: біріншіден,
Өлеңті, Аңқаты,_Қалдығайты,_Жымпиты,_Шідерті'>Бұлдырты, Аңқаты, Қалдығайты, Жымпиты, Шідерті топонимдері бір аймақ көлемінде
орналасқан; екіншіден, бұл топонимдердің барлығының да моңғол тілінде баламалары бар;
Үшіншіден, бұл топонимдердің барлығына да
-ды, -ты көне топоформанты жалғанып тұр.
Осы дәлелдемелерді негізге ала отырып,
Жымпиты топонимі де моңғол тілінен енген деп айта
аламыз.
Аңқаты - Сырым, Ақжайық аудандарын кесіп өтетін өзен атауы және елді мекен аты.
Аңқаты атауын түркі тілдерінде кездесетін мына сияқты сөздермен түбірлес әрі мағыналас
деп қараймыз. Қырғыз тілінде -
«аң»-шұңғыр, ор ; якут тілінде -
«аңхай» - жыра, жылға, сай, ор» т.б. Осы деректерге сүйенсек, якут тілінде сақталған
жыра, сай мағынасындағы
