Негізгі әдебиет: 1-3, 5-8, 10-13.
Қосымша әдебиет: 1-4, 5-6, 9-10.
№6 лекция тақырыбы: Терминологиялық сөздіктер және олардың термин қалыптастырудағы орны. Терминография мәселелері
Лекция тезистері:
Терминологиялық сөздік – түрлі арнаулы сала ұғымдарының атаулары терминдерді қамтып, олардың мағыналарын түсіндіретін, жүйелік байланысын, аудармаларын, қолдану ерекшеліктерін т.б. сипаттарын көрсететін сөздіктің түрі. Терминологиялық сөздіктер түрлі мақсаттарды көздей отырып, түрлі тілді тұтынушыға (языковая ориентация) немесе мамандық иесіне (предметная ориентация) арналып жасалуы мүмкін.
Термин жасап, оны қолданысқа енгізуде сөздіктердің атқарар қызметі мол. Терминологиялық сөздіктер біріншіден ғылым саласының дамығанын көрсетсе, екіншіден терминологиялық лексиканың нормалануына, әдеби тіл деңгейінің де қалыптасуына септігін тигізеді.
20-30 жылдары сөздік түзу және оларды жинақтап саралау тәжірибесі дами түскен. Оған мысал ретінде 1931 жылы Қызылордадан шыққан «Атаулар сөздігін» айтуға болады. Бұл сөздіктен көптеген халықаралық терминдерді қалайда қазақшалау әрекетін байқаймыз.
Осыған орай Мемтерминком ұсынып отырған терминдер газет, журналдар беттерінде жарияланды, кейбір жеке шыққан көркем шығармалар соңына да атау сөздері тіркеліп берілді. Алайда қазақ тілінің ғылыми терминологиясы бірден қалыптаспады. Тілдің өзі сан ғасырлар жемісі деп бағаланса, терминологиялық лексиканы аз уақыт ішінде жүйелеп шығу мүмкін емес.
Қоғам дамыған сайын термин мұқтаждығын қалың жұртшылық сезіне бастады. Термин қолданбайтын, оны керек етпейтін бірде-бір ғылым саласы жоқ.
Достарыңызбен бөлісу: |
