§10. Негізгі тригонометриялық теңбе-теңдіктер
α сүйір бұрышының әрбір мәніне сәйкес sinα-ның, cosα-ның, tgα-ның және ctgα-ның мәндерін анықтауға болады.
1. Катеттері а мен b, гипотенузасы с болатын, ал сүйір бұрыштары α мен β-ға тең АВС тік бұрышты үшбұрышы берілсін. Пифагор теоремасын жазамыз:
a2+b2=c2 (*)
§8, (1) және (2) формулалардан b=ccosα, a=csinα болатыны белгілі. Осы мәндерді (*) –ға қойсақ,
sin2α+cos2α=1 (1)
шығады. Бұл α бұрышының синусы мен косинусын байланыстыратын теңбе-теңдік.
2. Берілген тікбұрышты үшбұрыш үшін
ctgα=
болатыны белгілі. Бұл теңдіктерге b=ccosα, a=csinα мәндерін қойсақ,
(2)
(3)
Аламыз. Бұл теңдіктер кез-келген α сүйір бұрышы үшін орындалатын теңбе-теңдік болып саналады.
3. (1) тепе-теңдік әрбір мүшесін сos2α-ға немесе sin2α-ға бөліп, төмендегідей екі тепе-теңдікті алуға болады:
1+tg2α= (4)
1+ctg2α= (5)
4. АВС тікбұрышты үшбұрышына сүйір бұрыштар үшін α+β=900 өрнегі Бұдан β=900-α. 30-суреттен sin=, ал cosβ=сондықтан cos(900-α). Сонда
cos(900-α) =sinα (6)
теңбе-теңдігін аламыз. Осы сияқты
sin(900-α)=cosα (7)
теңбе-теңдігін алуға болады.
3. Есептер шығару
Оқулықпен жұмыс
№144. Өрнекті ықшамдаңдар
2+sin2α+cos2α=2+1=3
(1 – sinα )(1+sinα)=1-sin2α=cos2α
№145.
(1+ctg2α)∙sin2α+1=
tgα∙ctgα+sinα=1+sinα
4. Үйге тапсырма: §10 №144 (2), 145 (2)
5. Қорытындылау
Слайд 1.sin2α+cos2α=1
2. 5. 1+ctg2α=
3. 6. cos(900-α) =sinα
4. 1+tg2α= 7. sin(900-α)=cosα
Өткізілетін мерзімі: Тексерген: Базылбаева Э.Е
Сынып:8 Сабақ № 29
Сабақтың тақырыбы: Негізгі тригонометриялық тепе-теңдік және оның салдары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Негізгі тригонометриялық теңбе – теңдіктерді есептер шығаруда, теңбе-теңдіктерді дәлелдеуде қолдана білу..
Дамытушылық: Оқушылардың ой өрісін, есте сақтау, сызбамен жұмыс істеу қабілеттерін, дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, шыдамдылыққа, нәтиже алуға баулу.
Сабақ түрі: Практикалық сабақ
Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд, есептер жинағы
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
Үй тапсырмасын сұрау
Есептер шығару
(1)-(7) теңбе-теңдіктерді қолданып №146-148 есептерді шығарамыз:
№146 α<900 үшін (2tg2α∙cos2α+2cos2 α)∙sin α+3sin α=5sin α тепе-теңдігін дәлелдеңдер.
Шешуі: (2tg2α∙cos2α+2cos2 α)∙sin α+3sinα=2cos2α(tg2 α+1)∙sin α+3sin α=2cos2 α∙ ∙sin α+3sin α=2sin α+3sin α=5sin α
5sin α=5sin α
№148. α<900 үшін 1) tg (900- α)=ctg α
tg α=, sin(900-α)=cosα , cos(900-α) =sinα
tg90==
ctg α= ctg α дәлелденді.
№149. α<900 үшін sinα-ны, cosα-ны, tg α-ны, ctg α-ны анықтаңдар
cos2 α=
Шешуі: sin α=
tgα==: ctgα===
cosα=0.8
sin α===
tgα==, ctgα=
Қорытындылау. 1-слайд
Шешуі: Өрнекті ықшамдаңдар.
2-слайд
Өрнекті ықшамдаңдар:
3-слайд.
Өрнектерді ықшамдаңдар
Үйге тапсыра: №147, 148,(2),149 (2)
Өткізілетін мерзімі: Тексерген: Базылбаева Э.Е
Сынып:8 Сабақ № 30
Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы №3
Тақырыбы: Тікбүрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар
Мақсаты: Тікбүрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар тақырыптары бойынша білім, білік деңгейін анықтау
Өткізілетін мерзімі: Тексерген: Базылбаева Э.Е
Сынып:8 Сабақ № 31
Сабақтың тақырыбы: Қатемен жұмыс. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдік және оның салдары.
Мақсаты: Пифагор теоремасының мәнін түсініп, оның көмегімен есептер шығаруды үйрену және ойлау қабілетін дамыту.
Сабақтың түрі: Практикалық сабақ
Сабақтың көрнекілігі: Сызбалар, сызғыш, дидактикалық материалдар
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру
2. Үй тапсырмасын сұрау
№133
Берілгені:
Табу керек:
Шешуі: 1-мысалдан: және
Пифагор теоремасынан
,
Жауабы: 8 дм, 10 дм, 6,4 дм
№135
Берілгені:
Табу керек:
Шешуі:
,
Жауабы: 9,6
№139
Тіктөртбұрыштың қабырғаларының қатынасы 4:3-ке тең. Оған сырттай сызылған шеңбердің радиусы 10 см. Тіктөртбұрыштың қабырғаларын табыңдар.
Шешуі: тіктөртбұрыш, шеңбер оған сырттай сызылған
,
Табу керек:
, ,
Жауабы: 16 см және 12 см
Есептер шығару.
№ 141
Теңқабырғалы үшбұрыштың қабырғасы берілген, медианасын табыңдар.
Шешуі:
медиана, әрі биіктік, әрі биссектриса
үшін Пифагор теоремасын қолданамыз: ,
,
Жауабы:
№ 143
Теңбүйірлі трапеция табандары және , бүйір қабырғасы . Диагоналін табыңдар.
Берілгені: трапеция,
Табу керек:
Жауабы:
№ 94 (Ж.Юсупов)
Қабырғасы болатын теңқабырғалы үшбұрыштың ауданын формуласы арқылы есептеуге болатынын дәлелдеңдер.
Шешуі:
-ның ауданы төртбұрышының ауданына тең, себебі боялған аудандар өзара тең
:
\
дәлелденді.
Үйге: № 140, 142, қайталау
Өткізілетін мерзімі: Тексерген: Базылбаева Э.Е
Сынып:8 Сабақ № 32
Сабақтың тақырыбы: 30º, 45º, 60º бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенс тригонометриялық функцияларының мәндері.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: α бұрышы 300, 450, 600-қа тең болғанда cosα, sinα, tgα,ctga –ның кестелік мндерін білу, біреуінің мәні бойынша қалғандарын есептеу, тригонометриялық теңбе-теңдіктерді және 300, 450, 600 т.б. бұрыштар үшін синус, косинус, тангенс, котангенс кестесін есептер шығаруда қолдана білу.
Дамытушылық: Оқушылардың ой өрісін, есте сақтау, сызбамен жұмыс істеу қабілеттерін, дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, шыдамдылыққа, нәтиже алуға баулу.
Сабақ түрі: Жаңа білімді игеру
Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд, есептер жинағы
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
2. Үй тапсырмасын сұрау: № 147, 148(2), 149 (2)
3. Жаңа сабақты баяндау.
Достарыңызбен бөлісу: |