Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған

жүктеу/скачать 5,42 Mb.

Pdf көрінісі

бет	84/214
Дата	16.02.2023
өлшемі	5,42 Mb.
	#168959

1 ... 80 81 82 83 84 85 86 87 ... 214

Байланысты:
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy

Мекемтас Мырзахметүлы «Қазақ қалай орыстандырылды»

Сана қалай орыстандырылды?
тері бар еді. М иссионер ғалым дарды ң зерттеп
анықтауы бойынша, қазақ елінің дүниетанымын-
дағы қосдінділіктің ізі байқалатын және олардың ішкі
істері шариғат заңымен жүргізілмейтін. Олардың
өздерінің өткендегі ата-бабалары үстанған дәстүр
ерекшелігі негізге алынатын. Екінші жағынан қара-
ғанда, өздері мұсылман бола тұрып, оларда діни
фанатизмнің жоқтығы толеранттық сананың басым
түсіп жатуымен ерекшеленетін. Осы ерекшелігіне
байланысты империяның саяси мақсаты үшін қазақ-
тарды көршілес діндар татарлар мен Орта Азиялық
исламдық қалпы берік қалыптасқан көршілерінен
тезірек оқшаулау қажет деп табылды. Өйткені заман
жағдайына байланысты тез арада екі арасын ажы-
ратып бөлек ұстау үшін, алдымен, қазақтарды орыс
жазу таңбасына көшіру аса қажет шара деп таныл-
ды. Осы жазуды қабылдаған соң екі-үш ұрпақ алмас-
са, олар көршілерінің діни, мәдени әсерінен қол үзіп,
өзіндік рухани болмысынан тезірек арылып, орыс-
тануға бағыт алады деген мықты сенімде болды.
Бұл мақсатқа орай қазақ арасында орыс-түзем,
яғни бүгінгі таным бойынша,
аралас мектептерді
ашу мен қыздарын орысша оқытуды алдымен қолға
алды. Аралас мектептерде оқу үдерісі қазақ тілінде
жүргізілсе де, міндетті түрде орыс жазу таңбасымен
оқытуға ерекше мән берілді. Қазақ мектептері
үшін қолданылатын орыс жазу таңбалары, алды-
мен, орыс миссионерлері тарапынан миссионер
ғалымдар қолымен жасалынды. Ы. Алтынсаринге
дейін-ақ бұл саладағы ізденістер бел алып, алғашқы
нұсқалары жасалынып та қойған еді. Мәселе осыны
тезірек жүзеге асыруда жатты.

Мекемтас Мырзахметүлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
165
Патша үкіметінің қазақтардың қолданысындағы
араб жазуының орнына біртіндеп орыс жазу таң-
басын енгізу саясатын қазақ әдебиетінің

жүктеу/скачать 5,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 80 81 82 83 84 85 86 87 ... 214