«Тіл біліміне кіріспе» пәні бойынша б а ғ дарлам а



жүктеу/скачать 1,46 Mb.
бет13/17
Дата10.06.2017
өлшемі1,46 Mb.
#18729
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17

Қарастырылатын сұрақтар:


  1. Грамматикалық категориялар туралы түсінік.

  2. Грамматикалық категориялардың түрлері.

  3. Грамматикалық категориялардың сөз таптарына қатысы.

Дәріс мақсаты: тіліміздегі грамматикалық категориялар, олардың түрлері және сөз таптарына қатысын көрсету.

Дәрістің мазмұны:Грамматикалық категориялар туралы түсінік.Грамматикалық категориялардың түрлері.Грамматикалық категориялардың сөз таптарына қатысы.


Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

  1. Грамматикалық категорияларға нелер жатады?

  2. Сан мөлшер категориясы нені білдіреді?

  3. Етістікке тән категорияларды ата.

  4. Жақ категориясы мен шақ категориясының айырмашылығы қандай?

Әдебиет: 25, 26,45,58,78,98,102,104
Тақырып: Сөз таптары.

Қарастырылатын сұрақтар:


  1. Сөз таптары туралы көзқарастар.

  2. Сөз таптарының пайда болуы, дамуы.

  3. Сөздерді топтастыру принциптері.

Дәріс мақсаты: сөз таптары, сөздерді таптастырудың принциптері, сөз таптарының пайда болуы туралы орыс ғалымдары мен қазақ ғалымдарының және атақты тюркологтардың көзқарастарын келтіру.

Дәрістің мазмұны:Сөз таптары туралы көзқарастар.Сөз таптарының пайда болуы, дамуы.Сөздерді топтастыру принциптері.


Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

  1. Сөз таптары дегеніміз не?

  2. Сөз таптарының пайда болуы туралы орыс ғалымдарының пікірі қандай?

  3. қазақ ғалымдары қандай пікірде болған№

  4. Сөздерді топтастыруда қандай принциптер басшылыққа алынады?

  5. Қазақ тілінде қанша сөз табы бар?

Әдебиет: 12,14,15,18,24,56,75,85
Тақырып: Сөз тіркесі.

Қарастырылатын сұрақтар:


  1. Сөз тіркесі, оған тән басты белгілер.

  2. Сөз тіркесінің түрлері.

  3. Сөз тіркесін құрастырушы сөздердің синтаксистік байланыстары (матасу, меңгеру, қабысу, жанасу).

Дәріс мақсаты: сөз тіркесінің басқа тілдік единицалардан айырмашылығы, оған тән басты белгілер, тіліміздегі сөз тіркестерінің түрлері және сөздердің байланысу түрлері мен формаларына тоқталу.

Дәрістің мазмұны:Сөз тіркесі, оған тән басты белгілер. Сөз тіркесінің түрлері.Сөз тіркесін құрастырушы сөздердің синтаксистік байланыстары (матасу, меңгеру, қабысу, жанасу).


Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

  1. Сөз тіркесі болу үшін қандай белгілер тән?

  2. Сөз тіркестерінің түрлерін ата.

  3. Сөздердің байланысуының неше түрі бар?

  4. Неше тәсілі бар?

Әдебиет: 12, 13,14,54,65, 75,85,98
Тақырып: Сөйлем.

Қарастырылатын сұрақтар:

  1. Сөйлем және оған тән белгілер.


  2. Сөйлем мен байымдау.

  3. Сөйлем типтері

  4. Түрлі тілдердегі сөйлем құрылымдары.

Дәріс мақсаты: сөйлем, оған тән басты белгілер, басқа тілдік еденицалардан айырмашылығы, сөйлеммен байымдаудың бірлігі, сөйлем түрлері туралы, олардың құралымдарын түсіндіру.

Дәрістің мазмұны:Сөйлем және оған тән белгілер.Сөйлем мен байымдау.Сөйлем типтеріТүрлі тілдердегі сөйлем құрылымдары.


Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:

  1. Сөйлемге тән белгілерге тоқтал.

  2. Сөйлем мен байымдау бір ме?

  3. Сөйлемнің қандай түрлерін білесің№

  4. Сөйлем қандай құрылымға бағынады№

  5. Сөйлемді зерттеген ғалымдар туралы айт.

Әдебиет: 102, 112, 118, 123, 129.
Тақырып: Әлем тілдерінің топтастырылуы.

Қарастырылатын сұрақтар:


  1. Әлем тілдері және оларды топтастыру.

  2. Тілдердің генеологиялық топтастырылулары (флективті, агглюнативті, полисинтетикалық, даралаушы типтер).

  3. Тілдердің морфологиялық жағынан топтастырылуы

Дәріс мақсаты: дүние жүзіндегі тілдер, солардың ішінде түркі тілдері, оның бір бұтағы қазақ тілі туралы, оның генологиялық және типологиялық жағынан ерекшеліктері кеңінен сөз болады.

Дәрістің мазмұны:Әлем тілдері және оларды топтастыру. Тілдердің генеологиялық топтастырылулары (флективті, агглюнативті, полисинтетикалық, даралаушы типтер).


Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. Бүгінгі таңда дүние жүзінде қанша тіл бар?

2. Қазақ тілі түркі тілінің қай бұтағына жатады?

3. Қазақ тілі типологиялық жағынан қандай тілдердің тобына кіреді?

4. Қазақ тілі туралы тюркологтар мен орыс ғалымдары қандай пікірде болған?

5. Тіл, сөз, ой туралы қоғам қайраткерлері мен ақын-жазушылар, атақты тілші-ғалымдардың айтқан пікірлері мен сөздерінен мысал келтір.



Әдебиет: 7, 13,25,32,41,53,67,77,81,93,101,117,123,131,155.

6.Семинар (практикалық) сабақтардың жоспары

№

Семинар тақырыбы

Мазмұны

Апта

Әдебиет

1

Лингвистика - дербес ғылым.


Тіл білімі және оның салалары


Тіл білімінің қоғамдық ғылымдармен байланысы

Тіл білімінің жаратылыстану ғылымдарымен байланысы

Тіл білімінің практикалық мәні



1

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. ещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




2

Тіл - таңбалық жүйе.

Линвистикалық семиотика.


Тілдің жүйелілік және құрылымдық қасиеттері.

Синхрония және диахрония.
2

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




3

Жазудың пайда болуының тарихи маңызы. Алфавит. Графика. Орфография.

Жазу таңбалары және олардың түрлері.


Алфавит және графика.

Орфография және оның принциптері.

Транскрипция мен транслитерация.



3

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




4

Фонетика және фонология.

Фонетика жүйесі туралы түсінік.

Сөйлеу аппаратының ұрылысы.

Сөйлеу органдарының актив және пассив қызметтері.

Сөйлеу дыбыстырын топтастыру принциптері
4

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




5

Фонема. Орфоэпия.


Дыбыс және фонема


Фонеманың белгілері мен түрлері

Орфоэпия, тілдегі орны (мәні).
5

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




6

Сөз мағынасы.


Сөздің анықтамасы мен оған тән белгілер.

Сөздің тура және ауыспалы мағыналары.

Сөздің ауыс мағынасының жасалу тәсілдері


6

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




7

Сөздік құрам және негізгі сөздік қор.

Сөздік құрамның жалпы сипаты.


Негізгі сөздік құрамның басты белгілері, толығу жолдары.

Кәсіби сөздер мен диалект сөздер.

Қазақ терминологиясының қазіргі дамуы.



7

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




8

Фразеологиялық оралымдар.


Тұрақты тіркестер туралы жалпы түсінік

Тұрақты тіркестердің белгілері

Тұрақты тіркестердің түрлері

Мақал-мәтелдер
8

1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  1. ещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  2. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  3. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  4. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  5. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  6. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




9

Грамматиканың негізгі саласы- морфология.


Морфологияның нысаны, өзге ғылым салаларымен байланысы.

Морфемалар, олардың түрлері.

Түбір және аффикстер.


9

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




10

Қазақ тіліндегі грамматикалық мағына білдіру тәсілдері


Синтетикалық.

Аналитикалық.
10

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




11

Түрлі тілдердегі грамматикалық категориялардың берілу ерекшеліктер


Түркі тілдерінде;

Орыс тілінде;

Араб, т.б. тілдерінде;



11

1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

2 Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.



  1. .Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  2. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  3. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  4. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  5. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




12

Сөздерді топтастырудағы принциптер.


Жалғамалы және қопармалы тілдердегі сөз таптарының топтастыру принциптері

12

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. 13С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




13

Сөз тіркесі туралы түсінік.


Сөз тіркесі – синтаксистің объектісі.

Сөз тіркесінің сөзден және сөйлемнен айырмашылығы.

Сөз тіркесіне тән белгілер.


13

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




14

Сөйлем – тілдің негізгі коммуникативтік және құрылымдық синтаксистік бірлігі.


Сөйлемді сөз, сөз тіркесінен ажырататын басты белгілері

Сөйлем және байымдау.

Сөйлем және айтылым.

Қазақ және орыс тілдеріндегі сөйлем құрылыстары.
14

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




15

Әлем тілдері.

Дүние жүзіндегі тілдер саны және олардың қолданылу аясы.


Тілдердің генеологиялық топтастырылуы.

Тілдерді типологиялық топтастырылуы.

Тілдің адамзат өркениетінің дамуына тікелей әсері


15

  1. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А., 1993.

  2. И.Мещаников. Структура предложения. М-Л., 1963.

  3. Н.А.Баскаков. Предложение и словосочитание в тюркских языках. М., 1961.

  4. Р.С.Әміров. Жай сөйлем синтаксисі. А., 1983.

  5. Т.Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. А., 1998.

  6. Т.Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлем синтаксисі. А.,1998.

  7. П.М.Меморианский. Краткая грамматика казах- кир-го языка. ч.ІІ, Синтаксис. 1844.




жүктеу/скачать 1,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет