Практикалық сабақ мазмұны

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Синтетикалық.
   
2. 
   Аналитикалық.
   

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Түркі тілдерінде;
   
2. 
   Орыс тілінде;
   
3. 
   Араб, т.б. тілдерінде;
   

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Жалғамалы және қопарылмалы тілдердегі сөз таптарының топтастырылу принциптері.
   

Әдебиет: 15, 32, 55, 69, 76, 86, 115, 123.

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Сөз тіркесі – синтаксистің объектісі.
   
2. 
   Сөз тіркесінің сөзден және сөйлемнен айырмашылығы.
   
3. 
   Сөз тіркесіне тән белгілер.
   

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Сөйлемді сөз, сөз тіркесінен ажырататын басты белгілері
   
2. 
   Сөйлем және байымдау.
   
3. 
   Сөйлем және айтылым.
   
4. 
   Қазақ және орыс тілдеріндегі сөйлем құрылыстары.
   

Практикалық сабақ мазмұны:

1. Дүние жүзіндегі тілдер саны және олардың қолданылу аясы.

2. 
   Тілдердің генеологиялық топтастырылуы.
   
3. 
   Тілдерді типологиялық топтастырылуы.
   
4. 
   Тілдің адамзат өркениетінің дамуына тікелей әсері.
   

Осы курс бойынша аптасына 1 СОӨЖ қарастырылған. Бұл жұмыс кеңес және бақылау функцияларын атқарады. СОӨЖ кезінде студенттер оқытушыға өзіндік жұмысты орындау барысында пайда болған қиыншылықтар және сұрақтар бойынша жолығуларына болады. Бұндай мәселелер болмаған жағдайда, СӨОЖ-ге берілген уақыт өткен материалдар бойынша есеп беруіне және өзіндік жұмыстарды орындап тапсыруына пайдаланылады.

Тақырыбы: Тілдің шығу тарихы. Тілдің шығуы туралы әр түрлі теориялар

1. 
   қандай құбылыс?
   
2. 
   туралы ғылым қалай аталады?
   
3. 
   Тіл білімінің негізгі нысанына нелер жатады?
   
4. 
   Тіл білімі қандай ғылымдармен байланысады?
   
5. 
   Тіл білімінің ғылымдар жүйесінде алатын орны?
   

1. Тілдің дамуындағы жалпы және жеке заңдылықтар

2. Тілдің өзара қарым-қатынасы және әсері

3. Тілдердің әр түрлі тарихи дәуірлерде дамуы мен диалектілердің дамуы

1. 
   қандай құбылыс?
   
2. 
   Тіл дамуындағы жалпы заңдылықтарға нелер жатады?
   
3. 
   Жеке заңдылықтарды мысалдар арқылы дәлелде.
   
4. 
   Тіл әр түрлі дәуірлерде қалай дамыған?
   
5. 
   Диалектілердің дамуын қалай түсіндіресің?
   

1. 
   –ерекше қоғамдық құбылыс. Тіл - адамзат қоғамының негізгі құралы.
   
2. 
   – ойды жарыққа шығару құралы.
   
3. 
   Тіл функциялары (қызметтері).
   

1.Тілдің қоғамдық құбылыс екендігін дәлелде.

2.Тілдің негізгі функцияларын мысалдар арқылы дәлелде.

3.Атам қазақ тілге қалай мән берген?

4.Тіл туралы мақал- мәтелдер білесің бе?

Әдістемелік нұсқау: сұрақ-жауап арқылы синхрония мен диахронияның айырмашылықтарын ажырату, тілдің таңбалары туралы дәлелдеме, жүйелілік, құрылымдық қасиеттеріне сауал құру.

Әдебиет: 2, 5, 6, 18, 26, 35, 48, 75

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. Қостілділік (билингвизм) және мультилингвизм.

2. Тіл біліміндегі диференциация және интеграция үрдістері: этнолингвистика, психолингвистика, паралингвистика, интерлингвистика, менталингвистика.

3. Тірі, өлі және құритын тілдер.

1. 
   Билингвизм дегеніміз не?
   
2. 
   Тілдердің интеграциясын қалай түсіндіресің?
   
3. 
   Этнолингвистика нені зерттейді?
   
4. 
   Паралингвистика ше?
   
5. 
   Құрыған тілдердің қатарына қандай тілдер жатады?
   
6. 
   үш тұғырлы тілге көзқарасың?
   

1. 
   Жазу таңбалары және олардың түрлері.
   
2. 
   Жазу типтері.
   
3. 
   Қазіргі әлемдегі алфавиттік жазу түрлері.
   

1. 
   Жазудың қандай түрлері бар?
   
2. 
   Жазудың пайда болуы адамзат тарихы үшін қандай орын алады?
   
3. 
   Графика дегеніміз не?
   
4. 
   Қазақ жазуы қандай алфавиттерді басынан кешірді?
   
5. 
   Қазақ тілінің негізгі принциптері қандай?
   

1. 
   Қазақ алфавитінің даму, қалыптасу кезеңдері.
   
2. 
   Жазудың пайда болуының тарихи маңызы.
   

1. 
   Жазудың қандай түрлері бар?
   
2. 
   Жазудың пайда болуы адамзат тарихы үшін қандай орын алады?
   
3. 
   Графика дегеніміз не?
   
4. 
   Қазақ жазуы қандай алфавиттерді басынан кешірді?
   
5. 
   Қазақ тілінің негізгі принциптері қандай?
   

1. 
   Дауысты және дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері.
   
2. 
   Вокализмдердің жасалу орнына қарай түрлері.
   
3. 
   Консонантизмдердің жасалу орнына қарай түрлері.
   

1. 
   Жеке және жалпы фонетика нені қарастырады?
   
2. 
   Дыбыстау мүшелеріне нелер жатады?
   
3. 
   Дифтоногтар мен дифтонгойттардың ара-қатынасы қандай?
   
4. 
   Кез-келген дауысты және дауыссыз дыбыстарға акустика-артикуляциялық жақтан мінездеме бер
   

1. 
   Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі. Фраза, мелодика.
   
2. 
   Темп, такт.
   

1. 
   фраза дегеніміз не?
   
2. 
   Мелодика нені көрсетеді?
   
3. 
   Сөйлеудің темпі дегенді қалай түсінесің?
   
4. 
   Такт деп нені айтамыз?
   

Екпін және оның түрлері: динамикалық, квантативті, музыкалды, фразалық, Дәрістің мақсаты: дүние жүзі тілдерінде кездесетін екпін түрлерінен мағлұматтар бере отырып, қазақ тілінде кездесетін екпін түрлерін маңгерту

1. 
   Екпін деп нені айтамыз?
   
2. 
   Қазақ тілінде қандай екпіндер кездеседі?
   
3. 
   Қазіргі екпін туралы көзқарастар қандай?
   

1. 
   Орфоэпиялық норма.
   
2. 
   Айтылу нормасының бұзылуы.
   

1. 
   Орфоэпия дегеніміз не?
   
2. 
   Орфоэпиялық нормаларға нелер жатады№
   
3. 
   Сіз орпоэпиялық нормаларды сақтап сөйлейсіз бе?
   

1. 
   Сөздің лексикалық мағыналарының түрлері (омомним, синоним, антоним) жасалу жолдары
   
2. 
   Сөз мағыналарының кеңеюі мен тарылуы.
   
3. 
   Көпмағыналы сөздер.
   

1. 
   Тіл білімінің лексикология саласы нені қарастырады?
   
2. 
   Сөзге тән алты басты белгіні ата.
   
3. 
   Сөздің номинативті, фразеологиялық байлаулы, синтаксистік шартты мағыналарын түсіндір.
   
4. 
   Сөздің ауыс мағынасы қандай тәсілдер арқылы беріледі?
   
5. 
   Табу сөздерге көркем әдебиеттен мысал келтір.
   
6. 
   Эвфемизм мен дисфемизмнің айырмашылығын мысалмен түсіндір.
   

1. 
   Тілдегі сөз типтері (мәнді сөздер, есімдіктер, сан есімдер, көмекші сөздер, одағай сөздер).
   
2. 
   Омомним мен полисемияның айырмашылығы.
   

1. 
   Омоним дегеніміз қандай сөздер?
   
2. 
   Полисемияға тән белгілерді ата.
   
3. 
   Омоним мен полисеминың айырмашылығы неде?
   

5. 
   Актив және пассив лексика.
   
6. 
   Бейтарап лексика.
   
7. 
   Кітаби лексика.
   
8. 
   Әдеби тіл лексикасы және диалектілік лексика.
   

1. 
   Сөздік қор дегеніміз не?
   
2. 
   Сөздік құрам дегеніміз не?
   
3. 
   Сөздік құрам қандай жолдар арқылы толысады, дамиды?
   
4. 
   бейтарап лексиканы қалай түсінесің?
   
5. 
   Актив лексиканың термин сөздерден айырмашылығы қандай?
   
6. 
   Диалект сөздер дегініміз қандай сөздер?
   
7. 
   Қазақ тілінің бай тіл екендігі жөнінде қазақ зиялыларының айтқан пікірлері жөнінде не білесің?
   

4. 
   Архаизм, оның типтері.
   
5. 
   Архаизмдер мен историзмдер, олардың айырым белгілері.
   
6. 
   жалпы тілдік және жеке авторлық қолданыстағы неологизмдер; окказионализмдер.
   

1. 
   Көнерген сөздердің неше түрі бар?
   
2. 
   архаизм мен историзмді қалай ажыратасың?
   
3. 
   Қазіргі неологизм сөздерге мысал келтір.
   
4. 
   Бір қолданыстағы сөздер кімнің шығармаларында молынан ұшырасады?
   

6. 
   Лексикография.
   
7. 
   Сөздіктердің типтері мен түрлері.
   
8. 
   Түркі халықтарына ортақ сөздер.
   
9. 
   Академиялық, энциклопедиялық сөздіктер.
   
10. 
    Түсіндірме сөздіктер.
    

1. 
   Түркі тілдеріне ортақ сөздіктерді ата
   
2. 
   Академиялық сөздік пен энциклопедиялық сөздіктердің айырмашылығы
   
3. 
   Түсіндірме сөздік қанша том
   

4. 
   Фразеологизмдердің шығу төркіні
   
5. 
   Фразеологизмдердің зерттелуі
   
6. 
   Фразеологизмнің стильдік мақсатта қолданылуы
   

5. 
   Еркін тіркес пен фразеологиялық тіркесітң айырым белгілері қандай?
   
6. 
   Фразеологизмдердің түрлерін ата.
   
7. 
   Фразеололгизмдер қалай пайда болған?
   
8. 
   Мақал-мәтелдер фразеологизмдерге жата ма?
   

7. 
   Лексикалық және грамматикалық мағыналардың арақатысы.
   
8. 
   Деривациялық және реляциялық мағына.
   
9. 
   Өзге тілдердегі аффикстердің түрлері.
   

1. 
   Қазақ тілінде сөздің грамматикалық мағыналары қандай тәсілдер арқылы беріледі?
   
2. 
   Деривациялық мағына дегеніміз не№
   
3. 
   реляциялық мағына дегеніміз не?
   
4. 
   Өнімді аффикстердің түрін ата?
   

1. 
   Сөз формасы – түбір мен форма тудырушы аффикстердің бірлігі
   
2. 
   Сөздің грамматикалық формасы – грамматикалық мағына мен оны білдіру тәсілдерінің бірлігі.
   
3. 
   Сөздің синтетикалық және аналитикалық формалары.
   

1. 
   Түбір деп нені айтамыз?
   
2. 
   Синтетикалық форма дегеніміз не№
   
3. 
   Аналитикалық форма ше?
   

2. 
   Қазақ тіліндегі күрделі сөздер, олардың морфологиялық, семантикалық, синтактистік тұтастықтары.
   

1. 
   қазақ тіліндегі біріккен сөздер қалай жасалады№
   
2. 
   Қос сөздердің түрлері, оған мысал келтір
   
3. 
   Сөздерді қысқартудың амал-тәсілдері қандай?
   
4. 
   Күрделі сөз бен сөз тіркесінің айырмашылығын дәлелде.
   

1. 
   Жалғаулықтардың қызметі қандай?
   
2. 
   Септеуліктер деп неге аталған?
   
3. 
   Демеуліктердің түрлерін ата?
   
4. 
   Шылаулар қалай жазылады?
   

1. 
   Грамматикалық категорияларға нелер жатады?
   
2. 
   Етістікке тән категорияларды ата.
   
3. 
   Жақ категориясы мен шақ категориясының айырмашылығы қандай?
   

3. 
   Етіс категориясы, түрлері.
   
4. 
   Етіс түрлеріне тән мағыналық, формалық ерекшеліктер.
   

4. 
   Грамматикалық категорияларға нелер жатады?
   
5. 
   Етіс категориясына тән формалық көрсеткіштерін ата?
   
6. 
   Етістікке тән категорияларды ата.
   
7. 
   Жақ категориясы мен шақ категориясының айырмашылығы қандай?
   

Әдебиет: 15, 32, 55, 69, 76, 86, 115, 123.

2. 
   Сөздің бір сөз табынан екінші сөз табына ауысуы: субстантивтену, адъективтену, прономиналдану, адвербиалдану, вербалдану.
   

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. 
   Субстантивтену дегеніміз не?
   
2. 
   адьективтену дегеніміз не?
   
3. 
   Проминалдану дегеніміз не?
   
4. 
   Адвердиальдану дегеніміз не?
   
5. 
   Вервалдану дегеніміз не?
   

Әдебиет: 15, 32, 55, 69, 76, 86, 115, 123.

қазақ ғалымдарының зерттеулері.

1. 
   Сөз таптары дегеніміз не?
   
2. 
   Сөз таптарының пайда болуы туралы орыс ғалымдарының пікірі қандай?
   
3. 
   қазақ ғалымдары қандай пікірде болған?
   
4. 
   Сөздерді топтастыруда қандай принциптер басшылыққа алынады?
   
5. 
   Қазақ тілінде қанша сөз табы бар?
   

1. 
   Сөз тіркесі болу үшін қандай белгілер тән?
   
2. 
   Сөз тіркестерінің түрлерін ата.
   
3. 
   Сөздердің байланысуы
   

3. 
   Есімді сөз тіркестері.
   
4. 
   Етістікті сөз тіркестері.
   

1. 
   Есімді сөз тіркестері дегеніміз қандай тіркестер?
   
2. 
   Етістікті сөз тіркестері дегенімз ше?
   

2. 
   Сөйлемнің хабарлау мақсатына қарай түрлері: хабарлы, лепті, сұраулы.
   

1. 
   Сөйлемге тән белгілерге тоқтал.
   
2. 
   Сөйлем мен байымдау бір ме?
   
3. 
   Сөйлемнің қандай түрлерін білесің?
   
4. 
   Сөйлем қандай құрылымға бағынады?
   
5. 
   Сөйлемді зерттеген ғалымдар туралы айт.
   

Сөйлем мүшелері:

А) Тұрлаулы мүшелер

Ә) Тұрлаусыз мүшелер

Б) Бірыңғай мүшелер

ОЖСӨЖ мақсаты: сөйлем, оған тән басты белгілер, басқа тілдік еденицалардан айырмашылығы, сөйлеммен байымдаудың бірлігі, сөйлем түрлері туралы, олардың құралымдарын түсіндіру.

Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:

1. 
   Сөйлемге тән белгілерге тоқтал.
   
2. 
   Сөйлем мен байымдау бір ме?
   
3. 
   Сөйлемнің қандай түрлерін білесің?
   
4. 
   Сөйлем қандай құрылымға бағынады?
   
5. 
   Сөйлемді зерттеген ғалымдар туралы айт.
   
6. 
   Сөйлем мүшелерін ата.
   

Тілдерді зерттеудің салыстырмалы әдісі:

а) Тілдерді генеологиялық жағынан топтастыруда салыстырмалы – тарихи әдістің алатын орны.

ә) Тілдерді типологиялық жағынан топтастыруда салыстырмалы –типологиялық әдістің алатын орны.

1. Бүгінгі таңда дүние жүзінде қанша тіл бар?

2. Қазақ тілі түркі тілінің қай бұтағына жатады?

3. Қазақ тілі типологиялық жағынан қандай тілдердің тобына кіреді?

4. Қазақ тілі туралы тюркологтар мен орыс ғалымдары қандай пікірде болған?

5. Тіл, сөз, ой туралы қоғам қайраткерлері мен ақын-жазушылар, атақты тілші-

1. Бүгінгі таңда дүние жүзінде қанша тіл бар?

2. Қазақ тілі түркі тілінің қай бұтағына жатады?

3. Қазақ тілі типологиялық жағынан қандай тілдердің тобына кіреді?

4. Қазақ тілі туралы тюркологтар мен орыс ғалымдары қандай пікірде болған?

5. Тіл, сөз, ой туралы қоғам қайраткерлері мен ақын-жазушылар, атақты тілші?

6. Н.А.Баскаковтың классификациясын жатқа айт.

Әдістемелік нұсқау: түркі тілдерінің картасын жасап, салыстыру, дәлелдеу, ой-бөліс, шағын щығарма жазу.

Әдебиет: 98, 112, 125, 135, 145, 150.

8.Курстық жобалардың әдістемелік нұсқауы

(Жоспарда қарастырылмаған)

1. 
   Тілдің шығуы туралы әр түрлі теориялар.
   
2. 
   Тілдің қызметі.
   
3. 
   Тіл білімінің қоғамдық ғылымдармен байланысы.
   
4. 
   Тіл білімінің жаратылыстану ғылымдарымен байланысы.
   
5. 
   Тілдің өзара қарым-қатынасы және әсері.
   
6. 
   Орыс тілінің қазақ тіліне, түркі тілдерінің орыс тіліне әсері.
   

1. 
   Араб-парсы тілдерінің қазақ тіліне әсері.
   

7. 
   Тілдің таңбалық сипаты.
   

3. 
   Тілдің құрылымдық және жүйелілік қасиеттері.
   

8. 
   Тіл - адамзат қоғамының негізгі қатынас құралы.
   
9. 
   Тіл – ойды жарыққа шығару құралы.
   
10. 
    Қазіргі қоғамдағы тіл: ұлттық тіл, жергілікті халық тілі, әдеби тіл және оның белгілері.
    
11. 
    Ғаламдастыру үрдісі (глобализация): тілді сақтап қалу мәселесі.
    
12. 
    Синхрония және диахрония.
    
13. 
    Тіл біліміндегі диференциация және интеграция үрдістері: этнолингвистика, психолингвистика, паралингвистика, интерлингвистика, менталингвистика.
    
14. 
    Жаргон және арго.
    
15. 
    Жазудың шығуы және оның даму кезеңдері.
    
16. 
    Алфавит және графика. Орфография. Орфографиялық прринциптер.
    
17. 
    Транскрипция және транслитерация.
    
18. 
    Жазу типтері.
    
19. 
    Графика туралы түсінік. Графика және дыбыс.
    
20. 
    
    жүктеу/скачать 1,46 Mb.
    
    Достарыңызбен бөлісу: