Дипломдық жұмыс Білім беру бағдарламасы: 6В01514- биология
Биологиялық кештер үшін биология кабинетіндегі аураның маңыздылығы және ерекшелігі
жүктеу/скачать 120,41 Kb.
|
Биологиялық кештерді ұйымдастыру және өткізу жолдары Орынбасарова Динара Ақжолқызы
| 2.3 Биологиялық кештер үшін биология кабинетіндегі аураның маңыздылығы және ерекшелігі
Сыныптан тыс жұмыстар-бұл мұғалімнің жетекшілігімен сабақтан тыс уақытта оқушылардың ерікті жұмысын ұйымдастырудың әртүрлі формасы. Сыныптан тыс жұмыстар, сабақтан тыс жұмыстардан айырмашылығы, міндетті емес. Ол ескереді: оқушылардың мүдделері, еріктілік принциптері. Сыныптан тыс жұмыстар: - оқушылардың жас ерекшеліктерін ескереді; - оқушылардың жалпы эрудициясын кеңейтеді; – жеке мүдделерін ескере отырып, олардың жеке қасиеттерін дамытады; - оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады және кәсіби қалыптасуына көмектеседі; - биологияға қызығушылықтың дамуына ықпал етеді. Сыныптан тыс жұмыстарды жүргізу кезінде уақыт бойынша қатаң ереже жоқ, әр түрлі жастағы балалар топтарға біріге алады. Топтағы балалар саны уақыт өте келе өзгеруі мүмкін. Сыныптан тыс жұмыстар мектеп жұмысы және мектептен тыс жұмыс болып бөлінеді. Сыныптан тыс жұмыстың барлық түрлерінде жүйеде және дамуда жүзеге асырылатын тәрбиелік оқытудың бірыңғай қағидаты жүргізіледі. Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері жаппай сыныптан тыс жұмыстар: сыныптан тыс биологиялық экскурсиялар. Мысалы, "топырақ пен өсімдіктер", "тастар мен қоршаулардағы Өсімдіктер" (мүктер мен қыналар туралы) және басқалар. Мұғалімдерді, ата – аналарды және басқа қонақтарды шақыра отырып, баяндамалар түрінде (5-7 минут) оқушылар үшін Қызықты биология мәселелері бойынша ғылыми кештер мен конференциялар. Ғылыми кештер үлкен көркемдік элементтерімен ерекшеленеді[24]. Көрмелер-оқушылардың шығармашылық жұмыстары, жинақтарда, композицияларда, тәжірибелер мен жазғы тапсырмалар туралы есептерде, қолдан жасалған аспаптарда және т.б. натуралистік және табиғатты қорғау науқандары, сыныптан тыс жұмыстар ғана емес, сонымен қатар қоғамдық пайдалы жұмыстар. Орман апталығы, құстар күні, Қоршаған ортаны қорғау күні, көгалдандыру сенбіліктері немесе экологиялық рейдтер. Дәрістер мен кинофильмдер көрсетілімдері. Барлығына жақын және түсінікті тақырып таңдалады, мысалы: "жыныстар арасындағы қатынастар", "Экология" және т. б. Топтық сыныптан тыс жұмыстар: басты орын - Жас натуралистер үйірмесі. Үйірмедегі жұмыс жүйелі түрде, белгілі бір жоспар бойынша, қатысушылардың ерікті, бірақ тұрақты құрамымен жүргізіледі. Үйірмелер мектеп бағдарламасына сәйкес келуі мүмкін, мысалы, Жас ботаниктер немесе зоологтар үйірмесі немесе бағдарламаға сәйкес келмеуі мүмкін: жасыл сәулет үйірмесі немесе Аквариум Балық шаруашылығы үйірмесі. Үйірмедегі жұмыс Тәрбие құралы ретінде қарастырылуы қажет. Үйірме жұмысына қатысу әлсіз оқушылардың оқуға деген ынтасын арттыра алады. Үйірмедегі Оқушылар саны 10-15 адам. Үйірменің қызметі қоғамдық дағдыларды дамытуға ықпал етеді: бұл басқа үйірмелермен байланыс, қоғамдық қызмет және т.б. оқушылардың, зертханашылар мен ассистенттердің биология кабинетінің жабдықтары бойынша ерікті жұмысы. Жеке сабақтан тыс сабақтар: биологияға ерекше қызығушылық танытатын оқушыларға есеп айырысу. Түрлері: а) сыныптан тыс оқу, содан кейін сыныпта хабарлау; б) биология бойынша ұзақ тәжірибелер қою. Оқушылардың шағын тобымен факультативтік сабақтар Білім Министрлігі бекіткен бағдарлама немесе авторлық бағдарлама бойынша өткізіледі; мағынасы - қосымша ақпарат және кәсіптік бағдар беру; жазылушылар үшін міндетті түрде бару; факультатив жүргізу үшін бөгде мамандар шақырылуы мүмкін. Өз бетінше жұмыс істеуге арналған тапсырмалар 1. Өлкетану, маусымдық және жүйелілік принциптерін ескере отырып, Зоология курсының тақырыптарының бірінің тақырыптық жоспарын жасаңыз. 2. Экскурсия тақырыбын анықтаңыз, оның жоспарын, жабайы табиғат бұрышындағы маршрутты жасаңыз, экскурсия кезінде оқушылардың өзіндік жұмысына тапсырмалар дайындаңыз. 3. Биология курсы бойынша бағдарламаның мазмұнын зерттеңіз. Тірі организм. 6 сынып". Экскурсияның күнтізбелік-тақырыптық жоспарларына және олардың тақырыптарына үлес қосыңыз. Әр турдың жоспарын жасаңыз. Биологияны оқытудың тәрбиелік функциясы осы ғылымның мәнінен туындайды, өйткені ол тіршіліктің даму заңдылықтарын, тірі организмдердің алуан түрлілігін көрсетеді. Жақсы жабдықталған мектеп биологиялық кабинеті биология курсы бойынша білімді игеруде үлкен маңызға ие. Оның басқа кабинеттерден айырмашылығы, онда әртүрлі жабдықтар мен техникалық оқыту құралдарымен қатар тірі табиғат объектілерін (өсімдіктер мен жануарлар) бақылау, тәжірибе жасау және көрсету үшін жағдайлар жасалады. Техникалық оқыту құралдарының заманауи түрлерінің ғылыми негізделген үйлесімі, табиғат объектілерін бақылау тәжірибелері мен нәтижелерін көрсету оқушылардың өзіндік жұмысын оқыту мен ұйымдастыруды жетілдіреді. Кабинеттің техникалық құралдарын кешенді пайдалану оқушылардың белсенді ойлауын анықтайтын оқытудағы шығармашылық тәсілдің алғышарттарын жасайды. Оқытушы биология кабинетінің жабдықтары Оқу бағдарламасының барынша көп орындалуына ықпал етіп, оқу процесіне оқытудың әртүрлі құралдарын дайындауға және енгізуге аз уақыт жұмсауға ұмтылуы қажет. Биология кабинетін құрудағы жетекші рөл мұғалім-кабинет меңгерушісіне тиесілі. Ол жабдықты таңдайды, оқытылатын тақырыптар бойынша оқытудың оқу құралдарын жинақтайды, олардың толықтырылуын қадағалайды, сақтауды ұйымдастырады, оқу процесінде осы құралдарды ұтымды пайдаланады, бағдарламаның әрбір тақырыбын зерделеу үшін оқу жабдықтарының картотекасын, сондай-ақ оқушылардың өзіндік жұмысы үшін тапсырмалар, дидактикалық материалдар картотекасын жасайды. Қажет болған жағдайда мұғалім оқушыларды жетіспейтін оқу құралдарын (мысалы, үлестірме материалдар, коллекциялар, дымқыл препараттар) жасауға тартады. Оқу объектілерін таңдауда өлкетану принципін ескеру қажет-туған өлкенің табиғатын барынша пайдалану. Жалпы биология кабинеті келесі міндеттерді шешуге ықпал етуі қажет: 1) оқу процесін қажетті жабдықтармен қамтамасыз етуге, оқытудың тиімділігін арттыру; 2) Оқытудың техникалық құралдарын кеңінен пайдалану 3) зертханалық практикумды және биология бойынша басқа да сабақтарды оқу материалымен қамтамасыз етуге; 4) әртүрлі түрлерді қажетті жабдықтармен қамтамасыз етуге міндетті биология бойынша сабақтан тыс және сыныптан тыс жұмыстар жүргізу; 5) оқушылардың әртүрлі қызмет түрлерін орындауы кезінде салауатты және қауіпсіз жағдайлар жасау. Зертханалық кабинетте жұмыс істеу еңбекті қорғау талаптары мен нормаларын нақты сақтауды көздейді, өйткені оқу процесінде оқушыларға көптеген жарақат алу факторлары әсер етеді. Кабинет-зертханадағы жұмыстың ерекшеліктері нұсқаулықтарды мүлтіксіз орындау, міндетті түрде нұсқау беру, мұғалім мен оқушылар үшін барлық қызмет түрлері бойынша еңбекті қорғау бойынша білімді тексеру болып табылады. Кабинет тек жақсы жабдықталған және эстетикалық тартымды ғана емес, сонымен қатар безендіруге оңай, жұмыс істеуге ыңғайлы болуы қажет. Кабинетті безендіру кезінде оны көрме стендтерімен немесе оқу процесінде аз пайдаланылатын табиғат объектілерімен шамадан тыс жүктемеңіз. Негізгі назар кабинетті оқу сабақтарына жақсы бейімделген жабдықтармен жабдықтауға аударылуы қажет [25]. Мектеп биология курсының әртүрлі бөлімдерін зерттеуге қажетті оқу құралдарын тиімді пайдалану оны ұтымды орналастыру және дұрыс сақтау арқылы ғана мүмкін болады. Осы мақсатта әр түрлі мақсаттағы бөлімдер жиынтығын сатып алу ұсынылады: әйнектелген, соқыр есіктер мен сөрелермен, оларды әртүрлі тәсілдермен жабдықтауға болады. Тақтаның астына кестелер үшін шкаф орнатылады. Жалпы, оқу жабдықтарын орналастыру жүйесі: оқытудың материалдық құралдарының сақталуын және олардың жұмысының сенімділігін; жәрдемақыны алуға және қайтаруға ыңғайлы тұрақты орынды; істен шыққан жәрдемақыларды жаңасымен ауыстыру үшін есепке алу мен бақылауды жылдам жүргізуді қамтамасыз етуге тиіс. Жабдық оны пайдалану жиілігін ескере отырып, курстың бөлімдері, жәрдемақы түрлері бойынша жіктеледі. Зертханалық сыныпта дербес және зертханалық жұмыстарды жүргізуге арналған жабдықтар (оптикалық аспаптар, үлестірмелі материалдарға арналған науалар, препараттық құралдар және т.б.) орналастырылады. Табиғи заттар (гербарийлер, тұлыптар, энтомологиялық коллекциялар), соның ішінде дымқыл препараттар күн сәулесінің әсерінен жоғалады, сондықтан олар есіктері бос шкафтарда сақталады. Осы жәрдемақылардың "мұражай зиянкестерімен" зақымдануын болдырмау мақсатында жылына екі рет оларды дезинфекциялау жүргізіледі. Мұны мектеп демалысы кезінде жасау қажет, содан кейін бөлмені мұқият желдету қажет. Оқушыларға мұндай өңдеуге жол берілмейді. "Мұражай зиянкестерімен" қатты зақымдалған табиғи нысандар дереу есептен шығарылады және омыртқалы жануарлардың қаңқалары жабық шкафтарда сақталады. Микропрепараттар арнайы зауыттық қаптамада сатылады, шкафтарда олар жүзуден қорғау үшін көлденең орналастырылады. Микропрепараттар жиынтығы сыныптар мен тақырыптар бойынша жіктеледі. Оқушылардың үстелдеріне микропрепараттар 4-5 ұясы бар арнайы төсемдерде таратылады. Барлық табиғи нысандар үлестірме материал ретінде пайдаланылады, сондықтан олар жұмыс үстеліне бір жәрдемақы есебінен сатып алынады. Муляждар, модельдер шкафтарда тікелей күн сәулесінен және жылыту құрылғыларынан алыс орналасқан. Муляждар қораптарда, жұмсақ қағаздан жасалған арнайы ойықтарда сақталады; үлкен анатомиялық модельдер-тығыз матадан немесе синтетикалық пленкадан жасалған қақпақтардың астында. Кестелер картонға немесе матаға желімделіп, әр серияның нөмірлеу реті бойынша шкафтардағы заттарға орналастырылуы қажет. Биология сабақтарында әр түрлі бөлімдерді зерделеу кезінде сыныптар бойынша таңдалған класс альбомдарында сақталатын көптеген диапозитивтер (слайдтар) қолданылады. Оптикалық құрылғылар үшін-микроскоптар, штативті және қолмен ұлғайтқыш-арнайы шкафты алып тастаған жөн. Микроскоптарды синтетикалық пленка қақпағының астында шкафтың жабылатын бөліктерінде сақтау ұсынылады; қолмен үлкейткіштер – арнайы төсемдерде. Дайын пышақтар, инелер, қайшылар, пинцеттер үйде жасалған. Биология кабинетінде әртүрлі зертханалық ыдыстар қолданылады. Оның орналасуы пайдалану жиілігіне байланысты. Көбінесе шағын ыдыс-аяқтар, слайдтар мен жабындар қолданылады, сондықтан олар шкафтың ортаңғы бөлігінде науаларға орналастырылады. Сол шкафта әр түрлі зертханалық құрылғылар жоғарғы сөреде сақталады; төменгі бөлімде шағын зертханалық жабдықтар орналастырылған: штативтер, шыны және резеңке түтіктер, тығындар. Төсемелердің соңғы бөлігінде қолда бар жабдықтардың тізімі бар жапсырмалар жапсырылады [26]. Кабинеттің интерьері мұғалімдер мен оқушыларға жағымды эмоционалды әсер етуі қажет және сонымен бірге функционалды маңызды болуы қажет. Дизайн үшін сабақтарда үнемі немесе жиі көрсетілетін материалдарды қолданған жөн. Тұрақты экспозиция объектілері негізгі биологиялық ұғымдардың қалыптасуы мен дамуына ықпал етуі қажет. Тұрақты және уақытша экспозиция заттарын орналастыру кезінде оларда ұсынылған материал — мәтін, суреттер — оқушының кез-келген жұмыс орнынан көрінуі қажет екенін ескеру қажет. Биология кабинетінде үнемі көрсету үшін келесі тақырыптағы кестелер ұсынылады: органикалық әлемнің дамуы, өсімдіктер мен жануарлар жасушаларының құрылымы, жабайы табиғатты ұйымдастыру деңгейлері (серия "мектеп-Пресс" баспасынан шыққан), фенологиялық бақылаулар, аймақтың экологиялық мәселелері. Кабинеттің тұрақты экспозициясында жабайы табиғат патшалықтары, өсімдіктер мен жануарлардың жіктелуі, микроскопия техникасы, биология кабинетіндегі мінез-құлық ережелері көрсетілуі мүмкін. Жабық өсімдіктер мен жабайы табиғат бұрышындағы жануарларды сабақтарда және сыныптан тыс жұмыстарда демонстрациялық және үлестірмелі материал ретінде, бақылаулар жүргізу және қарапайым тәжірибелер қою кезінде қолданған жөн. Тірі заттар күтім мен күтімде қарапайым болуы қажет. Оларды өсіру санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтаумен байланысты: жарықтандыру нормалары (терезелерді үлкен өсімдіктермен мәжбүрлеуге болмайды), ауаның газ құрамы (жануарларды дұрыс ұстамау арқылы өзгереді), ылғалдылық (үлкен өсімдіктер, аквариумдар көп болған кезде жоғарылайды). Сонымен қатар, құстар мен жануарларды орналастырған кезде олардың шу шығаратынын ескеру қажет, бұл оқушылардың назарын аударады [27]. Тірі объектілерді ұстау қауіпсіздік техникасының талаптарына сай болуы тиіс. Аллергиялық реакциялар тудырмайтын өсімдіктер таңдалады, Жануарлар улы емес. Оқушылар олармен жұмыс істеуге үйретілуі қажет. Тірі өсімдіктердің бір бөлігі мектеп жанындағы оқу-тәжірибелік учаскеде өсіріледі. Олар негізінен гүлді өсімдіктердің әртүрлі топтарының құрылымдық ерекшеліктерін суреттеуге, сондай-ақ мәдени және сәндік өсімдіктердің сорттарының мысалдары ретінде Жоғары өсімдіктердің жеке мүшелерінің морфологиясын зерттеуге қызмет етеді. Олар белгілі бір аймаққа тән және өсіп келе жатқан жағдайларға аз талап етілетін болуы қажет. Биология кабинетінде өсімдіктерді таңдағанда, ең алдымен, олардың интерьер дизайнындағы рөлін ескере отырып, оларды сабақтарда және сыныптан тыс жұмыстарда пайдалану мүмкіндігіне сүйену қажет. Өсімдіктерді терезелердің шетіндегі қабырғаларға немесе тіректерге бекітілген тіректерге орналастырған жөн. Барлық өсімдіктер өсіп келе жатқан Отаны көрсетілген түр атаулары, белгілі бір отбасына жататындығы бар жапсырмалармен жабдықталған. Жапсырмалар гүл құмырасына бекітілген. Оқу бөлмесіне орналастыру үшін кішкентай өсімдіктер ұсынылады, онда сіз өркеннің, жапырақтың құрылымын, жапырақтың орналасуын, жапырақ пішіндерін, венация түрлерін және т.б. суреттей аласыз. Өсімдіктердің негізгі бөлігі зертханалық бөлмеде сөрелерде, сондай-ақ дәліздер мен демалыстарда орналастырылады. Жабық өсімдіктер экологиялық топтарға сәйкес таңдалады, бұл оларға күтім жасауды жеңілдетеді. Ылғалды тропикалық ормандардың өсімдіктер тобында мыналар болуы мүмкін: африкалық бальзам, бегониялар (мәңгі гүлдейтін, дақ және басқа түрлер), балауыз Шырмауық, дракаена, гибридті колеус, монстера лакомая, традесканция (Виргин, Гвиан, зебра, ақ-ала), фикус, циперус, эпифиллум. Субтропиктік өсімдіктер: аспарагус (Шпренгера, циррус), Аспидистра, жапондық аукуба, ұрпақ саксифражы, асыл кливия, Папоротник адиантум, нефролепис, хош иісті және зоналы пеларгония, кәдімгі Шырмауық, узамбара шегіргүлі, әсем фуксия, түйіршікті хлорофитум, циссус. Шөл өсімдіктері: кактустар (әртүрлі түрлер), алоэ ағашы, бриофиллум, Цейлон сансевьерасы. Жануарлардың ішінде: қарапайымдылар, гидралар, жауын құрттары, моллюскалар (тоғандар, шламдар), ұсақ шаян тәрізділер (дафниялар, циклоптар), су буынаяқтылары (жүзу қоңыздары, күміс өрмекшілер), дрозофилл шыбындары болуы ұсынылады. Тиісті Үй-жайлар болған кезде омыртқалы жануарлардан аквариум балықтарын, жергілікті тоған балықтарын, құрлық тасбақаларын, аксолоттарды, попугаяларды, канарияларды, корвид құстарын және атжалмандарды(хомяктарды) өсіруге болады. жүктеу/скачать 120,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|