оқыту: Тақырып бойынша алған теориялық білімдерін практикамен ұштастыру. тәрбиелік

8. 
   Құрманбаева Ш. Қазақ тілі: денсаулық сақтау саласына арналған оқу-әдістемелік кешені. Алматы: Қазығұрт, 2010ж.
   
9. 
   Ш. Бектуров, Қазақ тілі: жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық. –Алматы: Білім, 1994.
   
10. 
    Н. Оразақынов, Н. Әміреев, Н. Сапақов. Қазақ тілі сөз мәдениеті- Алматы: Мектеп 2006
    
11. 
    Ж. Адамбаева, Ф. Оразбаева, Қ. Оңалбаева. Қазақ тілі- Алмаы: Мектеп, 2006
    
12. 
    Б. Құлмағанбетова, У. Туребекова, Г. Ибраева. Қазақ тілі – Алматы: Мектеп, 2007
    
13. 
    Бектұров Ш. Қазақ тілі: ана тілі деңгейінде үйрету құралы. Алматы, Әділет ЖҚМ, 2002
    
14. 
    Қараев М.Ә. Қазақ тілі: (Фонетика, лексикология, морфология, синтаксис) Алматы, Ана тілі, 1993
    

1. Қазақ тілі пәні бойынша практикалық сабақтардың 1-курс студенттеріну арналған әдістемелік нұсқаулар жинағы. Шымкент, 2002

2. Н. Беріков. Қазақ тілі сабақтары – Ақтөбе: Ана тілі, 1994

4. Г. Байжанова, А. Маймақова. Іс жүргізу – Астана: Фолиант, 2007

5. В.И. Сакала, Б.В. Сакала, Н.В. Сакала. Қазастан Республикасында іс қағаздарын жүргізу – Алматы: LEM, 2006

6. С. Кенжахметұлы. Жеті қазына – Алматы: Ана тілі, 1997

7. К. Сариева. Қазақ тілі және ел тану – Алматы: Lebiz, 1997

8. А. Нысаналин. Қазақтың мақал-мәтелдері – Алматы: Мектеп, 2004

9. С. Қалиева, М. Оразаев, М. Смайылова. Қазақ халқының салт-дәстүрлері-Алматы: Рауан, 2002

10. Е. Елубаев. Жүз жұмбақ, жүз жаңылтпаш – Алматы: Мектеп, 1999

11. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу – Алматы, 2004

12. Л. Дүйсебекова. Қазақ ресми іс қағаздары – Алматы. Ана тілі, 2005

13. Н. Оралбаева, Ғ. Мадина, А. Әбілқаев. Қазақ тілі – Алматы: қазақ университеті, 1998

14. К.О. өмірбаева. Қазақ тілін көпдеңгейлік оқыту – Ақтөбе, 2005

15.Қазақша-орысша фразеологиялық сөздік

16.Қазақша-орысша аударма сөздік

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

2. Өткен тақырыптар бойынша сұрақтар.

Жамбыл өзінің «Өтеген» деген поэмасында Райымбекті дастанның бас қаһарманы - Өтеген және басқа да даңқты батырлар мен қатар қояды.

18 ғасырдың екінші жартысында бір кездегі аса қуатты жоңғар мемлекеті әлсірей бастайды. Қалдан – серен өлген соң, оның тағына таласушы ұрпақтары бірінің басын бірі ала бастайды да, үстемдігі әлсірейді. Бұл кезде Абылай аренаға шығады да, ел мен ердің басым көпшілігі жоңғарға қарсы азаттық ұрысқа ұйымдастырады. Сонымен бірге ондаған жылдар бойы қалмақпен соғыста мол тәжірибе жинаған Қабанбай, Бөгенбай, Райымбек, Өткеген, Тайлақ, Науырызбай сияқты батырлардан құрылған жасақ жоңғарларды шығысқа қарай ығыстырады.

Райымбек қолы әбден күш алып, жеңіске жеткенде, қалмақтар оның найзасынан ғана емес, ұранға айналған атынан да қорқатын болады. Жоңғарлар басып алған жер суды тастап, қаша бастайды.

Кеген ауданында қалмақ ханы – Ақанастың есімімен аталып кеткен Ағанас деген жер бар. Сол Ақанастан, Таушелек пен жалаңаштан Торайғыр мен Көрторғайдан қалмақтарды қуып, Кегенге асырғанда, Райымбек қолы ту тіккен шоқы қазір «Жалаулы» деп аталады.

Жұрнақ, жұрнақтың түрлері
Жұрнақтар өздері жалғанған сөздердің мағыналарын не мүлдем өзгертіп басқа мағына тудыру үшін, не сәл ғана өзгертіп түрлендіру үшін қолданылады.

Қазақ тіліндегі жұрнақтар екі топқа бөлінеді: 1. Сөз тудырушы; 2. Сөз түрлендіруші.

Сөз түрлендіруші жұрнақтар өздері жалғанған сөздердің мағыналарын түбегейлі өзгертпейді, тек сәл ғана өзгертіп оған қосымша мағына үстеу үшін қолданылады. Мысалы: бар-ды, сары-лау, бес-інші, бала-қай, т.б. сөздер.

1. Райымбек батыр қандай ерлік жасады?

2. Райымбек батырды не үшін әулие деп атады.

2. Жұрнақтың неше түрі бар?

Қабанбай батыр. Райымбек батыр. Сөз тұлғасы. Негізгі және туынды түбір. Жұрнақ, жұрнақтың түрлері.

• 
  оқыту: Оқушылардың білім деңгейін көтеру, ұжымдық түрде білім алуға баулу,
  

• 
  тәрбиелік: Адамгершілікке, білімділік пен біліктілікке тәрбиелеу
  
• 
  дамыту: Алған білімдерін толықтырып, сөйлеу тілін дамыту, сөздік қорларын
  

1. 
   Құрманбаева Ш. Қазақ тілі: денсаулық сақтау саласына арналған оқу-әдістемелік кешені. Алматы: Қазығұрт, 2010ж.
   
2. 
   Ш. Бектуров, Қазақ тілі: жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық. –Алматы: Білім, 1994.
   
3. 
   Н. Оразақынов, Н. Әміреев, Н. Сапақов. Қазақ тілі сөз мәдениеті- Алматы: Мектеп 2006
   
4. 
   Ж. Адамбаева, Ф. Оразбаева, Қ. Оңалбаева. Қазақ тілі- Алмаы: Мектеп, 2006
   
5. 
   Б. Құлмағанбетова, У. Туребекова, Г. Ибраева. Қазақ тілі – Алматы: Мектеп, 2007
   
6. 
   Бектұров Ш. Қазақ тілі: ана тілі деңгейінде үйрету құралы. Алматы, Әділет ЖҚМ, 2002
   
7. 
   Қараев М.Ә. Қазақ тілі: (Фонетика, лексикология, морфология, синтаксис) Алматы, Ана тілі, 1993
   

1. Қазақ тілі пәні бойынша практикалық сабақтардың 1-курс студенттеріну арналған әдістемелік нұсқаулар жинағы. Шымкент, 2002

2. Н. Беріков. Қазақ тілі сабақтары – Ақтөбе: Ана тілі, 1994

4. Г. Байжанова, А. Маймақова. Іс жүргізу – Астана: Фолиант, 2007

5. В.И. Сакала, Б.В. Сакала, Н.В. Сакала. Қазастан Республикасында іс қағаздарын жүргізу – Алматы: LEM, 2006

6. С. Кенжахметұлы. Жеті қазына – Алматы: Ана тілі, 1997

7. К. Сариева. Қазақ тілі және елтану – Алматы: Lebiz, 1997

8. А. Нысаналин. Қазақтың мақал-мәтелдері – Алматы: Мектеп, 2004

9. С. Қалиева, М. Оразаев, М. Смайылова. Қазақ халқының салт-дәстүрлері-Алматы: Рауан, 2002

11. Е. Елубаев. Жүз жұмбақ, жүз жаңылтпаш – Алматы: Мектеп, 1999

12. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу – Алматы, 2004

13. Л. Дүйсебекова. Қазақ ресми іс қағаздары – Алматы. Ана тілі, 2005

14. Н. Оралбаева, Ғ. Мадина, А. Әбілқаев. Қазақ тілі – Алматы: қазақ университеті, 1998

15. К.О. өмірбаева. Қазақ тілін көпдеңгейлік оқыту – Ақтөбе, 2005

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

1. Қосымшалардың түрлерін ата.

2. Кірме сөздер дегеніміз не?

3. Арнаулы сөздер дегеніміз не?

Он тоғызыншы ғасырдағы қазақ әдебиетінде жыраулық поэзияны одан әрі дамытып, өзінің жарық жырлары арқылы жауынгерлік өлең үлгісін биік сатыға көтерген бірден-бір ақын – Махамбет Өтемісұлы. Ол 1830 жылдарда Қазақстанның батыс өлкесіндегі Исатай бастаған көтерілістің басшыларының бірі әрі басты насихатшысы болды. Исатай батырдың сенімді серігі, халықты оның төңірегіне топтастыра білген идеолог ретінде Махамбет ел билеушілеріне, олар арқылы отарлыққа қарсы батыл іс-әрекеттерге барды. Ақын өлеңдерінде көтерілістің мақсат-міндеттері де, себеп-салдары да айқын көрініс табады.

1. Түбірден жеке мағына бере алмайды: білімді, басшы.

Бұл сөздердегі –ім, -ді, -шы – қосымша морфемалар, оларды өзі қосылып тұрған түбірден бөліп қолдана алмаймыз.

2. Қосымшалар түбірге жаңа мағына қосады: біл десек, қимыл, іс-әрекетті білдіреді, ал білім десек, дерексіз заттық мағынаға ауысып тұр; -ді қосылып сындық мағына жасалған: білімді адам (қандай?) немесе қосымша мағына үстейді: мектеп+ке бағыттық мағына беріп тұр.

3. Қосымша морфемада дербестік болмайды, түбірдің айтылуына қарай өзгеріп отырады (мектеп+тер, бала+лар, адам+дар, үй+лер, кітап+тар).

Қосымшаның екі түрі бар: жұрнақ және жалғау.

2. Морфологиялық талдау жасау.

Оқушылардың өз бетінше атқарған жұмысындағы тапсырмаларды талқылау.

2. М. Өтемісұлының ерліктерін ата.

3. Жалғаудың түрлерін атаңдар.
14. Үйге тапсырма беру: 2 мин (2%)
Маханбет Өтемісұлы. Қосымшалардың орын тәртібі.


26-сабақ
1. Сабақтың тақырыбы: Бауыржан Момышұлы. Қос сөз. Біріккен сөз.
2. Сағат саны: 2 90 (100%)
3. Сабақ түрі: тәжірибелік
4. Сабақтың мақсаты:

• 
  оқыту: Қос сөз, біріккен сөздер туралы мағлұмат беру. Кейбір сөздер бірнеше түбірлерден құралып, бірігіп жазылатынын мысалдар арқылы түсіндіру. Бауыржан Момышұлы туралы түсіндіру.
  
• 
  тәрбиелік: Әдемі, таза, сауатты жазуға төселдіру. Ұйымшылдыққа, белсенділікке тәрбиелеу.
  
• 
  дамыту: Екі түбірдің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалатын сөздер қос сөздермен таныстыру, қос сөздердің жасалу жолдарын меңгерту, деңгейлік тапсырмалар беру. Бауыржан Момышұлының қанатты сөздерін айта отырып білімдерін дамыту.
  

1. 
   Құрманбаева Ш. Қазақ тілі: денсаулық сақтау саласына арналған оқу-әдістемелік кешені. Алматы: Қазығұрт, 2010ж.
   
2. 
   Ш. Бектуров, Қазақ тілі: жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық. –Алматы: Білім, 1994.
   
3. 
   Н. Оразақынов, Н. Әміреев, Н. Сапақов. Қазақ тілі сөз мәдениеті- Алматы: Мектеп 2006
   
4. 
   Ж. Адамбаева, Ф. Оразбаева, Қ. Оңалбаева. Қазақ тілі- Алмаы: Мектеп, 2006
   
5. 
   Б. Құлмағанбетова, У. Туребекова, Г. Ибраева. Қазақ тілі – Алматы: Мектеп, 2007
   
6. 
   Бектұров Ш. Қазақ тілі: ана тілі деңгейінде үйрету құралы. Алматы, Әділет ЖҚМ, 2002
   
7. 
   Қараев М.Ә. Қазақ тілі: (Фонетика, лексикология, морфология, синтаксис) Алматы, Ана тілі, 1993
   

1. Қазақ тілі пәні бойынша практикалық сабақтардың 1-курс студенттеріну арналған әдістемелік нұсқаулар жинағы. Шымкент, 2002

2. Н. Беріков. Қазақ тілі сабақтары – Ақтөбе: Ана тілі, 1994

4. Г. Байжанова, А. Маймақова. Іс жүргізу – Астана: Фолиант, 2007

5. В.И. Сакала, Б.В. Сакала, Н.В. Сакала. Қазастан Республикасында іс қағаздарын жүргізу – Алматы: LEM, 2006

6. С. Кенжахметұлы. Жеті қазына – Алматы: Ана тілі, 1997

7. К. Сариева. Қазақ тілі және ел тану – Алматы: Lebiz, 1997

8. А. Нысаналин. Қазақтың мақал-мәтелдері – Алматы: Мектеп, 2004

9. С. Қалиева, М. Оразаев, М. Смайылова. Қазақ халқының салт-дәстүрлері-Алматы: Рауан, 2002

11. Е. Елубаев. Жүз жұмбақ, жүз жаңылтпаш – Алматы: Мектеп, 1999

12. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу – Алматы, 2004

13. Л. Дүйсебекова. Қазақ ресми іс қағаздары – Алматы. Ана тілі, 2005

14. Н. Оралбаева, Ғ. Мадина, А. Әбілқаев. Қазақ тілі – Алматы: қазақ университеті, 1998

15. К.О. Өмірбаева. Қазақ тілін көпдеңгейлік оқыту – Ақтөбе, 2005

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқытушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

2. Фонетикалық талдау жасау.

(1910-1982)

1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында жеңімпаз батыр командир ретінде шыққан қазақтың біртуар ұлдарының бірі – Бауыржан Момышұлы. Соғыс басталған жылы күзгі, қысқы алапат шайқастарда өз батальонын 27 рет шабуылға бастап шыққан, 5 рет жау қоршауын бұзып, жауынгерлер құрамын аман-есен дивизиясына қайта қоса білген Бауыржанның атағы аз уақыттың ішінде-ақ шартарапқа жайылып үлгерді. Ұлтжандылығы, ержүректігі, ақыл-парасаты, әскери білімділігі мен тактиканы терең білуі отансүйгіштікпен ұштасқан ол майдан даласында жасаған ерліктері арқылы шын мәнінде көзі тірісінде аты аңызға айналған тұлға болды. Қандай жағдайда жүрсе де ұлтжандылығын көрсете білді, ұлттық намысты қорғай білді. Тез арада-ақ аты аңызға айналған Бауыржанның соғыс жүріп жатқан кездің өзінде өмірін, ерлік, істерін арқау еткен А. Бектің «Волоколамск тас жолы» атты кітабы жарық көрді. Кейінгі дәуірде де ол туралы Ә. Нұршайықов «Ақиқат пен аңыз», К. Серікбаев «Менің өмірімдегі Бауыржан Момышұлы» (орыс тілінде) атты кітаптар жазып жариялады.

Күрделі сөздер

Екі немесе одан да көп түбірлердің бірігіп, бір мағына, бір ұғым, бір атау, мезгіл, қимылды т.б. білдіретін сөздерді біріккен сөздер дейміз. Мысалы: отбасы, сексен, әкел, әпер, былтыр т.б.

Қазақ тілінде біріккен сөздер екі түрлі болады. Олардың біреуінде күрделі сөз құрамындағы түбірлердің тұлғалары сақталып, өзгеріске ұшырамайды. Мысалы: әрқашан, ешкім, Темірқазық Көкшетау т.б. Сөздердің ендігі бір тобының құрамындағы түбір сөздер фонетикалық (дыбыстық) жағынан өзгеріске ұшырап, бір-бірімен белгілі бір дәрежеде үндесіп айтылуы негізінде дыбыстық жағынан ықшамдалуы да мүмкін. Бұларды кіріккен сөздер дейміз. Мысалы: бүгін (бұл+күн), әкел (алып+кел), түрегел (тұр+кел) т.б.
Біріккен және кіріккен сөздердің емлесі

1. Біріккен сөздер үнемі бірге жазылады: бағдаршам, кәсіпорын, өнеркәсіп, қарлығаш т.б.

2. Кіріккен сөздер қосылып жазылады: алаңғасар, апар, биыл, былтыр т.б.

3. Еш, әр, кей, бір, қай, әлде сөздерімен біріккен есімдіктер мен үстеулер түбір тұлғасын сақтап, бірге жазылады: ешбір, ешкім, әрқалай, кейбір, біркелкі, біржолата т.б.

4. Екі немесе үш түбірден біріккен кісі аттары мен географиялық атаулардың түбірі сақталып, бірге жазылады: Талдықорған, Сарыарқа, Сарыөзек, Әбдіманап т.б.

5. Екі түбірден құралған кейбір кісі аттары айтылу дәстүрін сақтап, түбір тұлғалары өзгеріп жазылады: Торайғыр, Қожахмет, Дәметкен т.б.

6. Екінші сыңары к, қ дыбыстарынан басталатын кейбір кісі аттарын жазу кезінде алдыңғы сөз қатаң дыбысқа аяқталса к,қ алдыңғы дыбыс дауысты немесе ұяң, үнді болса, келесі түбірде алғашқы дыбыс г,ғ дыбыстарымен жазылады: Амангелді, Нұргелді, Ботагөз т.б.

Қос сөздер

Екі түбірдің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздер қос сөздер деп аталады. Мысалы: ауыл-аймақ, ұсақ-түйек, көзбе-көз т.б.

Қос сөздер қайталама және қосарлама қос сөздер деп бөлінеді.

Қос сөздердің жасалу жолдары

1. Бір сөздің ешқандай өзгеріссіз қайталануынан: қора-қора, бара-бара, айта-айта, жазып-жазып т.б.

2. Буындардың қосылуынан: ап-ащы, кіп-кішкене, тіп-тік т.б.

3. Бір дыбыстың өзгеруінен: ет-мет, кемпір-семпір, тарс-түрс, кісі-місі т.б.

4. Мағынасы жағынан жарқын сөздерден немесе мағынасы қарама-қарсылықты білдіретін сөздерден: аспай-саспай, азды-көпті, жатса-тұрса, талан-тараж т.б.

1. Қосымшалы, қосымшасыз түбірдің өзгеріссіз қайталануы: өркеш-өркеш, ұзын-ұзын, сай-сай, келе-келе т.б.

2. Бір сыңары қосымшалы, бір сыңары қосымшасыз түбірлердің қайталануынан: үй-үйге, қолма-қол, бес-бестен, сөзбе-сөз, т.б.

3. Алғашқы сыңары өз қалпын сақтап, екінші сыңарының алғашқы дыбысы өзгеруінен: жігіт-мігіт, ет-мет, май-пай т.б.

4. Еліктеу сөздердің қосарлануынан: арс-ұрс, тарс-тұрс, сарт-сұрт т.б.

5. Түбірдің алдынан күшейткіш буын қосылу арқылы: жап-жақсы, ап-анық, қып-қызыл т.б.

1. Қосарлама қос сөздердің құрамындағы сөздердің мағыналары көбіне бір-біріне синонимдес немесе антонимдес болып келеді: тұрған-өскен, қарғап-сілеп, алды-арты, ертелі-кеш, астан-кестен, тоқты-торым т.б.

2. Бір сыңарының мағынасы қазіргі қазақ тілінде анық, екінші сыңарыынң мағынасын лексикалық тарихын зерттеу негізінде ғана анықтауға келетін сөздерден болады: келін-кепшек, абысын-ажын, жоқ-жітік, көрші-қолаң т.б. Бұл сөздердің екінші сыңарыынң мағыналары – тілдің белгілі бір кезеңдерінде дербестігі болған сөздер. Оған дәлел – көбі қазақ тілімен туыстас көптеген түркі тілдерінде (өзбек, қырғыз, қарақалпақ, түркімен, ұйғыр, чуваш т.б.) қазіргі қалпында толық мағынаға ие түбірлер.

3. Екі сыңарының да мағынасы қазіргі тілде күңгірт сөздерден құралады: анда-санда, ың-жың, оқтын-оқтын, жым-жылас т.б.

Қос сөздердің құрамындағы сөздер бір ғана сөз табына қатысты болады. Құрамына көбіне-көп біркелкілік тән. Қос сөздер сөздерді қайталау, қосарлау арқылы жинақтау, болжалдау, мөлшерлеу, топшылау сияқты ұғымдарды береді. Қосарлама қос сөздердің құрамындағы түбірлерді бөліп, сөйлемнің бірыңғай мүшесі ретінде жұмсауға да болады: Әке-шешесі білім алуын қалады.

Қос сөздер дефис (-) арқылы жазылады. Сөз тіркесінде, сөйлемде қосымша қос сөздердің екінші сыңарына жалғанады. Мысалы: ақ-қараны ажырату. Бұл сөз тіркесінде біртұтас ұғымды білдіретін ақ-қара сөзінің екінші сыңарына жалғанған –ны- табыс септік жалғауы екеуіне де ортақ. Мысалы: Үй-үйлеріне тарап кетті. Сөйлемде үйдің көптігімен бірге сол үйлерге тарап кеткен адамдардың, яғни қимыл, әрекет иелерінің көптігі де аңғарылады, -і- иелік ұғым, -не- бағыттық мағынадағы барыс септік жалғауы қос сөздің екі сыңарына да тиесілі.

3. Күрделі сөзге мысалдар келтіріңдер.

Бауыржан Момышұлы. Қос сөз. Біріккен сөз.

• 
  оқыту: Қысқарған сөз, тіркескен сөз арқылы білімдерін жетілдіру. Талғат Бигелдинов туралы түсіндіру.
  
• 
  тәрбиелік: Әдемі, таза, сауатты жазуға төселдіру. Ұйымшылдыққа, белсенділікке тәрбиелеу.
  
• 
  дамыту: Қабылдауы мен ойлау қабілеттерін зерттей отырып, ой қорытқызу және жаңа ұғымды өзі іздеп табуға бағыттау, ой-өрісі мен дүниетанымын дамыту, өз ойын еркін айта білуге қалыптастыру.
  

8. 
   Құрманбаева Ш. Қазақ тілі: денсаулық сақтау саласына арналған оқу-әдістемелік кешені. Алматы: Қазығұрт, 2010ж.
   
9. 
   Ш. Бектуров, Қазақ тілі: жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық. –Алматы: Білім, 1994.
   
10. 
    Н. Оразақынов, Н. Әміреев, Н. Сапақов. Қазақ тілі сөз мәдениеті- Алматы: Мектеп 2006
    
11. 
    Ж. Адамбаева, Ф. Оразбаева, Қ. Оңалбаева. Қазақ тілі- Алмаы: Мектеп, 2006
    
12. 
    Б. Құлмағанбетова, У. Туребекова, Г. Ибраева. Қазақ тілі – Алматы: Мектеп, 2007
    
13. 
    Бектұров Ш. Қазақ тілі: ана тілі деңгейінде үйрету құралы. Алматы, Әділет ЖҚМ, 2002
    
14. 
    Қараев М.Ә. Қазақ тілі: (Фонетика, лексикология, морфология, синтаксис) Алматы, Ана тілі, 1993
    

1. Қазақ тілі пәні бойынша практикалық сабақтардың 1-курс студенттеріну арналған әдістемелік нұсқаулар жинағы. Шымкент, 2002

2. Н. Беріков. Қазақ тілі сабақтары – Ақтөбе: Ана тілі, 1994

4. Г. Байжанова, А. Маймақова. Іс жүргізу – Астана: Фолиант, 2007

5. В.И. Сакала, Б.В. Сакала, Н.В. Сакала. Қазастан Республикасында іс қағаздарын жүргізу – Алматы: LEM, 2006

6. С. Кенжахметұлы. Жеті қазына – Алматы: Ана тілі, 1997

7. К. Сариева. Қазақ тілі және ел тану – Алматы: Lebiz, 1997

8. А. Нысаналин. Қазақтың мақал-мәтелдері – Алматы: Мектеп, 2004

9. С. Қалиева, М. Оразаев, М. Смайылова. Қазақ халқының салт-дәстүрлері-Алматы: Рауан, 2002

11. Е. Елубаев. Жүз жұмбақ, жүз жаңылтпаш – Алматы: Мектеп, 1999

12. Ә. Хазимова. Іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізу – Алматы, 2004

13. Л. Дүйсебекова. Қазақ ресми іс қағаздары – Алматы. Ана тілі, 2005

14. Н. Оралбаева, Ғ. Мадина, А. Әбілқаев. Қазақ тілі – Алматы: қазақ университеті, 1998

15. К.О. Өмірбаева. Қазақ тілін көпдеңгейлік оқыту – Ақтөбе, 2005