Жаңа сабақты түсіндіруде
ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT-ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
жүктеу/скачать 3,38 Mb.
|
Дипл БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
| 2 ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА IT-ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1 Физиканы оқытуда IT-технологияны қолданудың психолого- педагогикалық негіздері IT-технлогиялар оқу тәрбие процесінде түр үшін қажетті шарт құруға көмектеседі. Ол шындықты көрсете отырып ғылымның өмірдің табиғаттың фактілерімен тікелей операция жасауға мүмкіндік береді және оқу фильміне жиналған жекелеген модельді құрайды. Психологтардың айтуы бойынша сезімталдық күй белгілі бір шекте ғана ол көрсететін нысанмен байланысыты. Үлгілік модель оқу танымдық процестерде қажетті белгілі бөлшектерді белгілеуші ретінде жүреді. Нысанның үлгілік моделін ойша көрсетілетін немесе материалды жүзеге асқан жүйе ретінде түсінеді. Үлгілік модель көрнеклігімен ерекшеленуі тиіс. Модель нысан туралы толыққанды білімнен тұрмайды. Ол тек ойлауға және көрініске арналған материал беретін қайнар көзі болып табылады. Барынша мәнісін белгілеу, таңдауды үлігілік модельдің авторлары жүзеге асырады. Көрініс дыбыс күй құра отырып, олар басты бас нысаның көрсетілуіне арналған құрал іздейді және сезімталдық күйден логикалық ойлау үшін көпірді қамтамасыз етеді, өйткені үлгілік модель арқылы алынған нысан құрылымды туралы білімді түсінкті және теоретикалық қорытындыларды қалыптастыру өте маңызыды [15]. Ақпарттық технология модельдердің дәстүрлі модельден айырмашылығы неде? Біріншіден, тек видео және кинофильмдерде ғана емес, слайд фильмдерде және диагозатив немес транспорант серияларына тиісті динамикалық. Бұл динамикалық негізі тек экрандағы нысан қозғалысында ғана емес, сондай-ақ барынша маңызды нысан немес құбылыс негізін белгілеу мүмкіндігін қамтаммасыз ететін монтаждауда да жатыр. Монтаж құбылысының тереңдігіне енуге, нақты шындықтың негізін табуға мүмкіндік береді, мысалы оның көмегімен кристалдардың түзілуін, клетканың бөлінуі мен өсуін көруге болады, айдың көрінбейтін жағына баруға және 100 жыл бұрын болған жағдайлардың куәсы болуға болады. Бірақ монтаж тек жағдайдың себептік тізбектілігін ғана көрсетпейді, сонымен бірге белгілі идеяны, ойды алып жүреді, және бұл идеяны қозғалыста ашады. Оқу процесстері шарттындағы монтаж – инструмент оқушының ойын қалыптастыру құралы. Екіншіден, кеңістікпен уақытқа билік жүргізу. Оқушыларға өткен жылдардағы ашылулар мен мұхит тереңігіне бойлау, ғарышта болумен байланысты жағдайларды көрсетуге мүмкіндік береді. IT-технология құралдарының бұл ерекшелігі сезімталдық қабылдау сферасын кеңейтетін таным құралын жасайды. Үшіншіден әр түрлі анализаторларға бір мезгілде әсер ету. Мұндай синтетикалық әсер күшті сезімталдықпен ерекшеленеді. Ол қатысу әсерін, қатысу сезімін жеңеді. Яғни сезімталдық күйден логикалық ойлауға оңай өтетін база, қажетті сезімталдық негіз құрады. Оқу материалдық сезімталдық бояуы таным процесін белсенді меңгеру тереңдігін қамтамасыз етеді. Психологтардың көзқарасы бойынша, эмоция-интуиция топырағы, олар көрініс ассоциация тудырады, ақпарат іздеуді концентрациялайды. IT басты артықшылығы оқушылардың тікелей ойлау процесіне, ойды туу және құрылу процесіне қабілеттілігі болып видеофильм, оқу радиобағдарлама деопозитивтердің сериясы алдыда өтетін жеке бөлімге, курсқа, тақырыпқа қызығушылығын тудырушы себер рөлінде болуы мүмкін. Мұндай үлгілік модел міндеті – мақсат қою, іздеуге бағыт беру, қажет болса таң қалдыру. Психологтар ақыл-ой белссенділігі қызметінің эмоционалды уайымдауларға тікелей тәуелдігін айтады. Сезім танымдық қызметпен өзара байланыста болады. Олар оқушылармен нақты шындық негізінде көрініс таба отырып, одан өздері бастау алады. Мысалы, дәлелдеу принципі оқушылармен қолданылады: көңіл аударуды бірден күшейту үшін, сезім талдықты жоғарылату үшін фильм басындағы мотвациялық кадрларға жеке эпизод беріледі. Егер фильмнің бастапқы кадрларында мотив қойылмаса, онда оқушылардың материалдарды ары қарай баяндауға қатынасында қауіптілік туады [16]. IT оқушыларды жаңа фактілермен мағлұматтарды хабарлау процесіндегі өз бетінше білім алуға үйретуі мүмкін. Тапсырманы шешудің бірнеше жылы болуы мүмкін. Видеофильмдер, мультимедиа, теледидардың ашылу жолдарын олардың тарихын іздеуді көрсетуі мүмкін. Бірақ, педагогикалық тиімділікке ғылым тарихы идея күресі ретінде көрсетілген жағдайда қол жеткізуге болады. Мұндай дидактикалық ақпараттық құралдарының басты артықшылығы оқушы ойын белсенді тегі қаншалықты талдау болса, соншалықты факті жинауға үйретеді. Үлгілік модель - бақылау әдетін қалыптасыру құралы. Адам қызметін де бақылай білу рөлі бірден өсіп келеді. Бірақ бақылауға қабілеттілік берілген тапсырмаға және оны тануға белгілі бір қатынасты үйрену нәтижесі. IТ әдете оқушыларда бақылау қасиетін қалыптастыру мүмкіндігін қалыптастырады. Олар үлігі модельдің басында бақылау мақсатын анықтайтын, мотив немесе қондырғыдан тұрады, содан кейін басты ісін белгілей отырып, бақылаудың таңдауын қамтамасыз етеді. Қорытындылай келе үлгілік модельді өз бетінше бақылауға тапсырма мен қорытындыларды қарастырған дұрыс. Мұндай тапсырмалар күрделі болмауы тиіс, бірақ белгілі фактілердің оқушылардан болжамын талап етуі тиіс. Бақылау әдетін қалыптастыру үшін, әрине слайд фильмдер, диапозитивтер, транспоранттар, эпионысандар қолайлы. Олар диктордың көмегінсіз өз бетінше бақылауға мүмкіндік береді. Үлгілік модельдің рөлі басты тәсілмен, іске қосатын шығармашылық көрінісінің даму процесінде маңызды. Видео мен телевидениенің жекелеген қабылдаулары тікелей көрермен ойына, оның білім, тәжірибесіне негізделген, олар мысалы көрсетілген бөлігі бойынша толық құруға көмектеседі. Үлгілік модельдердің түсінік қалыптастырған кезде қолдануға болады. Түсінік әдетте ұзақ талдау мен синтез фактілердің, құбылыстардың, бақылаулардың нәтижесінде жинақталады. Кино, видеофильмдер бұл процесті уақыт жағынан қысып бастысын белгілеуі мүмкін, сөйтіп түсінік қалыптастыруды тездетеді. Дидактикалық ақпараттық құралдар педагогке жаңа білімді мазмұндауға, түсінік қалыптастыруға, сондай-ақ практикалық білімді тексеруді қызықты, таңғаларлық етуге көмектеседі. Бұған кілт дыбыстық берілісте немесе экранда фактілердің проблемалық мазмұндалуында жатыр. Оқытудың ақпараттық құралдарының өзіндік ерекшелігі оқушыларға білім мен білмеу арасындағы қарсы пікірді қызықты ашуға, сұрақтар қоюға мүмкіндік береді, бұл сұрақтардың шешімі өз бетінше теориялық және практикалық әрекет етуді, қиыншылықтарды жеңе білуді талап етеді [17]. Сол уақытта физика сабағында ақпараттық құралдармен құрылған мәселелік жағдай, тек осы құралдардың өзіндік ерекшелігі ескерілген жағдайда ғана тиімді болады. Егер мәселе сөзбен немесе оқулықпен тез туындаса, онда мұндай сабаққа IT-технология құралдарын енгізу жасандылық сезімін тудырады және пайдасы аз. Анық жағдай, IT-технология құралдарының өзіндік ерекшелігі сабаққа дәстүрлі әдістемелік қатынаста оқу сабақтары былай ажыратылады: Мұндай сабақты екі мұғалім жүргізеді, мұғаліммен қатар түсіндіруде, әнгімелеуде, сұрақ қоюда ақпараттық техника қатысады. Әрине, бастысы- «оқушы- оқытушы» байланысын жүзеге асырушы педагог болып қала береді. Бірақ белгелі бір сәттерде сыныптағы мұғалім IT-технология құралдарына оқу ақпаратының көзі ретінде, оқу құралы ретінде яғни таным процесін бақылаушы және басқарушы, жүргізуші ретінде жол береді. Сабақтарда қазіргі заманғы ақпараттық техника оқытудың дәстүрлі құралдары - оқулық, муляж, кестелермен бірге кешенді орындалады. АТҚ қолданумен өтетін сабақтар дидактикалық принципті ескере отырып құрылған жүйе негізі болуы тиіс. Сабақтың барлық кезеңдерінде жұмыс формасы өзгереді. АТҚ қолданудың мүмкін болатын мысалдарының нұсқасын келтірейік: 1) Жаңа материалды баяандау кезеңінде: фильмі көріп біткеннен кейінгі әңгімелесу; диапозитивтерді көріп параллель талқылау; фыоно құжатты педагог түсіндірумен бірге фрагментті тыңдау.; видео-радиоэкскурсті; түсіндіруден , әңгімелесуден кейін жіне арнайы тапсырманы құрғаннан кейін видеофильиді көру; 2) Білім бақылау кезеңінде: видеофильмде қойылған сұрақтарға жауап беру; бақылау фонодиктантын орындау; көрген слайд-фильмнің мазмұнын айту; қаралған кинофильмде ұжымдық түсінік айту және тағы басқалары. IT-технология сабақтың барлық кезеңінде педагогтің жұмыс сипатын өзгертеді: педагог оқытушы құралдардың кешенін құрушы автор рөлінде болады. Бұл жаңа тапсырма үлгілік модель жасаушыларға да, әдіскерлерге де сеніп тапсырылмайды: кешен тек мына жағдайда ғана тиімді болады, егер ол осы оқу ұжымының оқушыларының ерекшеліктерін және барлық оқу құралдарының өзіндік ерекшеліктерін, тақырып мазмұнын ескерген жағдайда анықталған болса. Адам қызметінің психологиялық теориясы, әсіресе оқу қызметігде барынша оптималды деп оқытудағы IT-технология меңгерудің үш сатылы моделін айтуға болады.: жүктеу/скачать 3,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|