Назарбаев Н.Ә. ««Казахстан-2050 стратегиясы»: жаңа Қазақстанның жаңа саяси бағыты »-Астана, Ақорда, 2012ж

«Қазақстандағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы».- Астана, 2010ж.

Қазақстан Республикасында білімді дамытудың 2010 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы.- Астана, 2003ж. 

Алимов А. Семинар-тренинг «Активные методы обучения».-Алматы КазНПУ им. Абая, 2011г.

Реализация системного управления качеством на всех уровнях обеспечивает непрерывность процесса, так как на отдельных этапах его осуществляются подпроцессы: определение целевых приоритетов, ресурсного, программного и технологического обеспечения, мониторинга результатов[2].

Проблема качества образования стоит сейчас остро. Отказ от единой государственной системы обучения, от многих давно устоявшихся традиций и введение новых (тестирование вместо традиционных экзаменов, увеличение времени обучения в школе, интенсивное развитие системы негосударственного образования и т.д.) выводит эту проблему в ряд приоритетных государственных и общественных. Все субъекты образовательного процесса заинтересованы в обеспечении качества образования (обучающиеся и их родители, педагогические коллективы школ и преподаватели вузов, органы управления образованием, работодатели).

Провозгласив в нормативных документах необходимость активной деятельности на всех уровнях управления образованием по решению вопросов качества, единого мнения, что понимать под этим, не создано до сих пор. Не разработаны критерии и показатели качества, конкретные измерители; не предлагается схема управления качеством образования; не обозначены четко пути обеспечения качества.

Каждый субъект образовательного процесса (педагог, учащиеся, родители, администрация и пр.) заинтересован в обеспечении качества образования[3].

Педагогический коллектив школы стремится дать учащимся качественное образование, которое зависит от многих факторов: базисного учебного плана, государственных общеобразовательных стандартов, качественных учебников и методических пособий.

Качеству приписываются разнообразные, часто противоречивые, значения: родители, например, могут соотносить качество образования с развитием индивидуальности их детей, качество для учителей может означать наличие качественного учебного плана, обеспеченного учебными материалами, для учащихся качество образования, несомненно, связывается с внутришкольным климатом, для бизнеса и промышленности качество образования соотносится с жизненной позицией, умениями и навыками, знаниями выпускников, для общества качество связано с теми ценностными ориентациями и более широко - ценностями обучающихся, которые найдут свое выражение, например, в гражданской позиции, в технократической или гуманистической направленности их профессиональной деятельности

Проектирование эффективной действующей системы управления качеством определяется множеством условий и факторов, создающих дискомфорт или, напротив, обеспечивающих адаптивность.

Однако можно выделить четыре основных условия, без которых получение качественного образования просто невозможно:

1. квалифицированный педагогический состав;

2. наличие современного учебного оборудования, средств обучения, применение новых педагогических технологий;

3. существование благоприятных условий для обучения (школьная столовая, библиотека, спортивный зал и т.д.);

4. благоприятная среда общения со сверстниками.

Анализ состояния проблемы убедительно указывает и на причины ее происхождения в новых социокультурных условиях нашего сообщества. Это кризис прежних систем ценностей и приоритетов, формирование новой философии общества, построенной на общечеловеческих и национальных ценностях; развитие приоритетов регионолизации образовательных систем; развитие рынка образовательных услуг, неравномерное развитие социально-экономических условий и в этой связи расслоение общества на богатых и бедных; активизация деятельности региональных конфессий и возрождение духовной жизни общества; развитие теории и практики управления на основе достижений менеджмента и маркетинга, появление и применение в практике работы образовательных учреждений международных стандартов качества ИСО; переход развитых образовательных систем на прогрессивные модели и технологии обучения и др.

Все эти причины, бесспорно, являются предпосылками, дающими достаточные основания ученым и практикам для поиска эффективных механизмов управления качеством.

При оценке качества образования следует выделить следующие положения:

Оценка качества не сводится только к тестированию знаний учащихся (хотя это и остается одним из показателей качества образования).

Оценка качества образования осуществляется комплексно, рассматривая образовательное учреждение во всех направлениях его деятельности.

Одна из основных задач, стоящих перед коллективом школы – это совершенствование управления качеством образования. Это значит обоснование, выбор и реализация мер, позволяющих получить высокие результаты при минимальных затратах времени и усилий со стороны всех участников образовательного процесса. Существенную роль в решении этой задачи решает педагогический мониторинг. Внедрение мониторинга осуществляется в каждом общеобразовательном учреждении [4].

Мониторинг (лат. monitor – тот, кто напоминает, предупреждает; англ. monitoring – осуществление контроля, слежения) – комплекс динамических наблюдений, аналитической оценки прогноза состояния целостной системы.

Педагогический мониторинг – это система сбора, обработки и хранения информации о функционировании педагогической системы, обеспечивающая непрерывное отслеживание ее состояния, современную корректировку и прогнозирование развития.

Педагогический мониторинг как динамичная система результативности и прогнозирования деятельности ученика и учителя имеет цель: повысить контролирующую и оценочную деятельность:

а) учителя – анализ своего труда, его результатов и эффективности;

б) обучающихся – развивать объективный взгляд на собственную деятельность и ее результаты, воспитывать самостоятельность и ответственность, формировать самоконтроль и самооценку.

Мониторинговые исследования

– помогают каждому участнику образовательного процесса осмыслить собственную деятельность;

– определить, насколько рациональны педагогические и дидактические средства, используемые в процессе обучения;

– насколько они соответствуют целям образовательного процесса и возрастным особенностям обучающихся.

Для успешного внедрения педагогического мониторинга обязательно соблюдение трех этапов: подготовительного, практического и аналитического.

Методы сбора и обработки информации: экспертный опрос; наблюдение; анализ документов; посещение уроков; контроль знаний, умений и навыков; анкетирование; тестирование; самооценка.

Основная задача мониторинга – непрерывное отслеживание состояния учебного процесса. В процессе мониторинга выявляются следующие вопросы:

– достигается ли цель образовательного процесса;

– существует ли положительная динамика в развитии учащегося по сравнению с предыдущими результатами диагностики;

– соответствует ли уровень требований и уровень сложности учебного материала учебным возможностям обучающихся;

– существуют ли предпосылки для совершенствования работы учителя.

Эта задача может быть решена путем проведения срезов и анализа их результатов. Результаты срезов оформляется в виде таблиц сводных данных, что позволяет установить динамику успешности освоения предмета как отдельным учащимся, так и класса в целом, провести сравнение учебных достижений по годам обучения по предметам, сравнение оценок административного среза с оцениванием знаний учащихся по учебным четвертям, а также преемственность в обучении. По таким данным виден и реальный уровень квалификации педагогических кадров.

1.«Развитие социального партнерства» – Алматы, 2011.

2.Закономерности,тенденции и противоречия в системе современного образования.Инновации в образовании №4 2012 Воронов В.М.,Письменский Г.И.

3.Запрудский Н.И.Современные школьные технологии. Мн:«СэрВит»,2003

4. Сальникова Т.П. Педагогические технологии: Учебное пособие /М.:ТЦ Сфера, 2005.

ҚАЗІРГІ БІЛІМ БЕРУДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
Баймаханова Н.(Қызылорда)
«Қазіргі заманғы жастарға ақпараттық технологиямен байланысты

әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет»

Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы өзінің Жолдауында «Білім беру реформасы- Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі» деп атап көрсетті. Олай болса, Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі «ХХІ ғасыр – білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры».

ХХІ ғасыр – техниканың озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында қазіргі таңда барлық мектептер компьютермен, компьютерлік құрал – жабдықтармен қамтамасыз етілуде.

Қазіргі білім беру жүйесінің ерекшелігі тек біліммен қаруланып қана қоймай, өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік туындауда. Менің ойымша, ақпараттық білім беру ортасын жобалаудағы басты мақсат - оқушыны өздігінен оқуға талаптандыру, ізденімпаздыққа баулу, белсенділігі, сенімділігі, өз білімін шыңдап жетілдіре алады. Оқу арқылы ақпараттың 10%-ы, тыңдау арқылы 20%-ы, оқыту процесінде 40-50 %-ы оқушы белсенділігін арттыру мүмкіншіліктері жасалу нәтижесінде білімнің сонда ғана 70 %есте сақталатындығы зерттелген.

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың негізгі артықшылығы:

1. Оқу материалының сапасын арттырады;

2. Компьютер көмегімен оқушының өз бетінше, өзге де оқушылармен бірге жұмыс істеуге мүмкіндігі артады;

3. Оқушының қарым-қатынастарын машықтандырады;

4.Тақырып шеңберінде мәліметтер көлемі ұлғаяды.

Ақпараттық ортада жұмыс жасау үшін кез- келген педагог өз ойын жүйелі түрде жеткізе алатындай, коммуникативті және ақпараттық мәдениеті дамыған, интерактивтік тақтаны пайдалана алатын, Он-лайн режимінде жұмыс жасау әдістерін меңгерген мұғалім болуы тиіс. Сонымен қатар ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану оқушы шығармашылығын арттыруда белсенді роль атқарады. Мұғалім сабақты дұрыс жоспарлап, жұмыс тәсілін дұрыстап ойластыру арқылы мақсатын нақты белгілеп алмайынша көздегеніне жете алмайды.

Дәстүрлі оқытумен салыстырғанда оқушыларға шынымен де ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану өте тиімді екен. Тақта арқылы оқушылар өз бетінен үйден зерттеп келген тың деректерін, видео деректерін қуана көрсетуге де дағдылана бастайды. Сонымен қатар, ғаламтормен жұмыс - тақырыпқа байланысты материалдарды тауып, оларды өзара әлеуметтік іс-әрекет барысында топпен талқылау жұмыстарын жүргізу нәтижесінде оқушылар сыни тұрғыдан ойлап, диалогтік қабілетін арттыруға қалыптасады.

Өзім сабақ берген уақыттан бері байқағаным, оқушыны күнделікті сабақ түсіндіріп, кері сол сабақты сұрай берген де мүлдем жалықтырады. Сондықтан кейбір сабақтарды слайдпен өзің ізденіп, дайындалып келуін өтінген оқушының ынтасын арттыратынын байқадым. Ол сол сабақ үшін кітаптан тыс ізденіп, өзге бір тың мәліметтер жинап, жан-жақты ізденіп, сабаққа деген ерекше бір құлшыныс пайда болады. Оның дайындаған слайдтары да қалған оқушылар үшін үлкен ерекше бір қызықты дүние болып табылады. Келесі сабақтарда басқа оқушы ол оқушының слайдын қайталамауға, одан да жақсы нәтиже көрсетуге тырысады.

Компьютерлік презентациялар қолдану сабақты көрнекті және жан-жақты етіп, жаңа сабақты жақсы игеруге көмектеседі. Бірақ осының бәрін іске асырып отыруға кабинеттің жабдықталмауынан үлкен кедергі келтіріп отыр. Электронды оқулықтар да бүгінгі таңда оқушының сабаққа ынтасын арттырушы құрал болып табылады. Кейбір сабақтарды қысқаша осы оқулықпен түсіндіріп өтсең де, келесі сабақта оқушының өзгеше дайындықпен келіп отырғанын байқауға болады. Күнделікті әр сабақты жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып өткізу арқылы оқушылар бойынан төмендегі қабілеттерді дамытуға тез қол жеткізуге мүмкіндік тудыра алады:

1. Білім, білік дағдыларын дамытуға қызығушылығын арттыру;

2. Жауапкершілік пен міндеттерін қалыптастыру;

3. Логикалық және ақпараттық ойлау қабілеттерін дамыту;

4. Өз бетінше ізденуге үйрету және компьютерлік сауаттылыққа тәрбиелеу;

5. Алған білімдерін өмірде қолдана білуге тәрбиелеу;

Географиялық білімнің маңызды көзі - географиялық картаны оқып, үйрену, географиялық сипаттағы мағлұматтарды ала білу дағдыларын дамыту, қалыптастыру болып табылады. Бүгінде мектепте географиялық карта жоқтың қасы. Ал география сабақтарын картасыз елестету мүмкін емес. Картасыз өткен сабақта тек теориялық білім ғана алады, практикалық тұрғыда ол оның ешбірін жүзеге асыра алмайды.«Көзбен көріп, қолмен ұста» дегендей, әр сабақта картамен жұмыс оқушының карта бетіндегі географиялық нысандардың есте сақталуына ықпал етеді. Мүмкіндігіне қарай оқулықтармен қоса, атластар мен жұмыс дәптерлері да бірге берілсе, оқушының картамен, кескін картамен жұмыс жасауына үлкен жағдай туғызар еді.

Ақпараттық – телекоммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.

Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса зор.

ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір.

Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу- тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.

БҰҰ – ның шешімімен «ХХІ – ғасыр ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.

Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.

Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған үрдіс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді және компьютерлік ақпараттандыру технологияларына алмастыру, оларды сүйемелдеу және дамыту, нақты жүзеге асыру шаралары.

Ақпарат алмасу істеріндегі компьютерлік технологиялар рөлі өте жылдам өсіп келе жатыр, соңғы кезде телефон, радио, теледидар сияқты құралдар орнына электрондық телекоммуникациялық құрылғылар пайдаланыла бастады, олар - өндірістік, әлеуметтік және тұрмыстық мәселелерге кеңінен араласып келе жатқан электрондық почта мен Интернет жүйелері болып табылады.

Ақпараттық технологияларды тәжірибе жүзінде пайдалану жолында арнайы білім беру мақсатында жаңа пән – информатика сабағы соңғы 20 жыл көлемінде оқытылып келеді. Оның орта білім жүйесіндегі алатын орны қазіргі ақпараттық қоғамдағы кәсіби қызметінің негізі болып табылатын әлемнің ақпараттық – жүйелік бейнесін жасау, ақпараттық орта мен адамның тиімді қарым – қатынасын қалыптастыру сияқты мәселелермен анықталып келеді. Осыған қоса қазіргі кезде педагогикалық ғылым саласында да оның әдіснамасы мен парадигмасын жетілдіруге қажет тереңдетілген әлеуметтік өзгерістер болып жатыр.

Білім беруді ақпараттандырудың негізгі бағыттары;

- методологиясын жетілдіру мен стратегиялық мазмұнын таңдау;

- әдістері мен формаларын ұйымдастыру;

- қоғамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында тұлғаны тәрбиелеу мен дамыту;

- оқытудың әдістемелік жүйесін жасау;

- оқушының интеллектуалдық потенциалын дамытуға бағыттау;

- өз бетімен білім алу біліктілігін қалыптастыру;

- ақпараттық – оқу, эксперименттік – зерттеу қызметінің өз бетімен түрі іс - әрекеттерін жүзеге асыру;

- тестілік, диагностикалық бақылау әдістері мен оқушылардың білім деңгейін бағалау. Болашақта Қазақстанда білім беру жүйесін ақпараттандыру телекоммуникациялық желілерді жасау және дамытумен ұштасады. Ал білім беру жүйесінің негізгі міндеттері біртұтас телекоммуникациялық желіні құру және дамыту арқылы шешіледі.

Олар:

- жасалынған және дамып келе жатқан телекоммуникациялық желілерді біртұтас бүкіл әлемдік ақпараттық кеңістікте интеграциялау;

- біртұтас ақпараттық кеңістікте әртүрлі деңгейдегі ақпараттармен алмасуды қамтамасыз ету;

- білім беруді дербестендіруді қамтамасыз ету, дистанциялық оқытуға мүмкіндік жасау.

Біз бейбіт елде, мемлекеттік білімді жетілдіруге аса мән берген елде тұрамыз. Жалпы білім берудің мақсаты – терең білімнің, кәсіби дағдылары негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі дамытуға адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдерді қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру, яғни жеке тұлғаны қалыптастыруға негізделген, ақпаратты технологияны терең меңгерген, жылдам өзгеріп жататын бүгінгі заманға лайықты, жаңашыл тұлғаны қалыптастыру.

Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде — өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашуы керек.

Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп есептейміз.

Қорытындылай келе, қоғамдық сананы қалыптастырудың бір құралы ретінде ақпараттық технологиялардың елдің интеллектуалды әлеуетін арттырудағы маңызы зор. Қоғамның барлық салаларында қолданыс табатын ақпараттық технологиялар арқылы елімізде орын алып отырған маңызды өзгерістер, жаңа бастамалар, халықтың ой-өрісін дамытуға бағытталған бағдарламалар қоғам санасына белгілі бір деңгейде еніп жатыр. Бұл әрине қазіргі ақпараттық заманға тән қалыпты жағдайдың бірі.Ақпараттық-коммуникативті технология құралдарды орынды қолдану оқыту сапасын жетілдіруге көмектеседі.

Ұлы ғалым Сократ былай дейді: «Білмеген масқара емес, білгісі келмеу ұяттырақ». Қорыта келе, жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын білім алу арқылы дамуын қойып отыр. Тәуелсіз елді өркениетті әлемге танытатын дамыған елдер қатарында терезесін тең ететін күш – білім және білімді ұрпақ болмақ. Сондықтан білімді ұрпақты тәрбиелеу — біздің қасиетті ұстаздық борышымыз деп білемін.

Әдебиеттер

1. Н.Ә.Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» (Ел президентінің халыққа жолдауы) 2007 жыл

2. «Қазақстан - өз дамуында жаңа серпіліс жасау қарсаңында» (Ел президентінің халыққа жолдауы) 2006 жыл

3. Оқу – тәрбие үрдісінде ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану қажеттілігі. №4 Ж.Сатыбекова

4. ҚР білім беру жүйесін 2010 жылға дейін дамытудың мемлекеттік бағдарламасы.

5. «Интерактивті тақтаны қолдану жолдары», Мектеп республикалық ғылыми әдістемелік журнал №9-72.

6. Білімдегі жаңалықтар. №4, 2008ж. 12-бет.

7. Оқыту тәрбиелеу технологиясы. №4, 2009ж. 9-бет.

Елбасының «Қазақстан-2050» стратегиясы-қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек»,-деген еді. Демек,ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік деңгейімен айқындалады

Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған бағдарламасында білім беру саласына «заманауи технологияларын енгізу үшін оқу орындарының педагог кадрларының біліктілігін арттыру және қайта даярлау тұрақты түрде іске асырылатын болады» деп атап көрсетілген. Сондықтан бүгінгі таңда педагогтардың алдында білім беруде түйінді құзыреттілікті меңгеру қажеттілігі туындап отыр. Екінші жағынан, еліміздің халықаралық экономикалық қауымдастыққа енуі білім беру саласындағы өзгерістерге байланысты жаңа жағдайда жұмыс істеуге қабілетті педагог қызметкерлердің кәсіби құзыреттіліктерін дамытуға бағытталған.

Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауында «Біздің болашақтағы жоғары технологиялық және ғылыми қарқынды өндірістер үшін кадрлар қорын жасақтауымыз керек» деген сөздері бар. Демек, оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, қазіргі технологияны тиімді пайдалану мәдениетіне тәрбиелеу – мұғалімнің басты міндетінің бірі болып отыр.

Қай ұстаз болсын қазіргі күн талабына сай оқытудың ең тиімді жаңа әдіс-тәсілдерін қолдану арқылы оқушылардың білімін тереңдетіп, оны практикада қолдана білуге, таным белсенділігін арттыруға тырысатыны анық.

Қазіргі талаптың басты міндеті – педагог мамандардың кәсіби құзырлығын қалыптастыру мен біліктілігін үздіксіз арттыруды, ғылыми-әдістемелік қызметтің жаңашылдығын, түрлері мен әдістерін іздестіруді қамтамасыз ету, оны үйлестіре білу болып отыр.

Әдістемелік ізденіс - жаңалыққа жол ашу. Ендеше сабақтың қызықты өтуі мұғалімнің үнемі іздену, ұтымды әдіс-тәсілдерді қолдану, оқыту әдістемесін жаңартып отыруына байланысты.Инновациялық және интербелсенді әдістемелерді сабақ барысында пайдалану сабақтың сапалы әрі қызықты өтуіне ықпалын тигізеді.

Қазіргі заманауи білім беруде әр оқушының қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуда. Өйткені, мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді.Технология – бұл қандай да болсын істегі, шеберліктегі, өнердегі амалдардың жиынтығы деген ұғымды білдіреді.

Жаңа технологиялардың мақсаты мен тиімділігі:

• 
  шығармашылықпен жұмыс істей алатын жеке тұлға қалыптастыру;
  
• 
  демократиялық білім беру;
  
• 
  білім берудің ұлттық үлгісін қалыптастыру;
  
• 
  білім сапасын көтеру;
  
• 
  өзін бағалай білу және өзгелердің ой-пікірімен санасуға, құрметтеуге басқаны баулу;
  
• 
  әр оқушы өз мүмкіндігінше дамиды;
  
• 
  жауапкершілігі, қызығушылығы артады;
  
• 
  пікір айтуға, жаңаша ойлауға жағдай туғызады;
  

1.Жағымды психологиялық орта орнату;

2.Білімді игеруге деген қызығушылықты (мотивация, ынта, ұмтылыс) тудыру;

3.Білім игеруде үйренушілерді сәттілікке бағыттау;

4.Білім игеру процесін коммуникативтік процесс деп түсініп, бірлескен әрекеттерді қолдану.

І.Жағымды психологиялық климат құру – әр сабақтың және жалпылама алғанда бүкіл білім игеру процесінің басты мақсаты, яғни:

• 
  үйрену процесіне қатынасушылардың әрқайсымен өзара сыйластық пен сенімге негізделген жеке қарым-қатынас орнатуға мүдделі болу;
  
• 
  қарым-қатынаста қысымнан бас тартып, «жұмсақ» әдістерді қолдану;
  
• 
  әрбір оқушы мен бүкіл топ жұмысына көмек пен жәрдем жасау, қол ұшын беруге дайындық,әрбір пікірді тыңдай білу, оны сыйлау және онымен санасу;
  
• 
  жағымды (позитивті) және конструктивтік көзқарас ұстану, ешкімді де, ешнәрсені де (өзгенің пікірі мен көзқарасы) сөкпеу, даттамау;
  
• 
  жұмысқа әртүрлі тәсілдер мен құралдарды қолдану арқылы үнемі жаңалықтар енгізіп отыру;
  
• 
  шығармашылыққа негізделу, шығармашылық тұрғыдан қатысушылардың ашылуына мүмкіндік беру;
  

2.Мотивация тудыру және қызығушылықты ояту түсінігі:

Мотивация - әр үйренушінің білімге деген қажеттілігі мен мұқтаждығы, құлшынысы мен ұмтылысы, ынтасы мен көңілі, қызығушылығы мен құмартушылығы, оның білім процесінде алдына қойған мақсаттары мен мүдделері.

• 
  мотивацияны тудырмай, қызығушылықты оятпай тақырыпты терең игеру мақсатына жету екіталай.Сол себепті қызығушылық тудырып, оны үнемі қолдап, қыздырып отыру керек;
  
• 
  әр тақырыптың басында «мен осы тақырып бойынша не білемін? Не білгім келеді? Бұл білім маған қалайша және қаншалықты қажет болады?» деген сұрақтарға жауап іздеу орынды;
  
• 
  сабақта алған білімдердің практикалық маңызына ерекше көңіл бөлу керек. Әр сабақ прагматикалық (пайда тұрғысынан) сипат алуы керек;
  
• 
  оқушыларды үнемі мақтап, қолпаштап, қолдап отыру керек;
  
• 
  мұғалім өзі де шабыттанып, сол көтеріңкі күйін оқушыларға көрсетуі керек;
  
• 
  сабақ барысында тұлға аралық қатынастардың дамуына ықпал жасау керек;
  

• 
  басты назарды жұмыстың сәтті шыққан жерлеріне аудару;
  
• 
  жіберген қателерді кемшілік ретінде қабылдамай, оларды үйренудің заңды көрінісі деп түсіну, қателерді түзетуді оқушылардың өздеріне тапсыру;
  
• 
  «сөйлеу» ұғымын «әңгімелесу» ұғымымен алмастыру, «ұстамды», «сабырлы» қарым-қатынастық тәсілдерді қолдану;
  
• 
  Әр оқушының атқарған жұмыстарының қорытынды нәтижелерінің сәтті шығатындығына сендіру, оларды өздеріне жеңімпаз сезімін қалыптастыруға ынталандыру;
  

• 
  қарым-қатынас жасау және өзара әрекет ету машығын дамытады;
  
• 
  топтың бағалық-бағыттаушылық бірлігін қалыптастырады;
  
• 
  жағдайға байланысты әлеуметтік рөлдер сменасының икемділігін кеңейтеді;
  
• 
  әр оқушыға өзінің қабілеттері мен ерекшеліктерін ашуға (көрсете білуге) жағдай жасалады;
  
• 
  оқушылар арасында еркіндік және сенім атмосферасы қалыптасады;
  
• 
  оқушылар топ жұмысында позитивтік, конструктивтік, шығармашылық қағидаларды ұстанады;
  

1.Назарбаев Н.Ә. Инновациялар мен оқу-білімді жетілдіру арқылы білім экономикасына /Л.Гумилев атындағы Еуразия университетінде оқыған лекция-Егемен Қазақстан, 2006, 27 мамыр

2.Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050» стратегиясы дамыған мемлекеттің жаңа саяси бағыты» -Қазақстан халқына Жолдауы -Егемен Қазақстан, 2012 жыл 17 қаңтар

3.Назарбаев Н.Ә.Қазақстан білім қоғамы жолында / Назарбаев Университетеінде оқыған лекция/Егемен Қазақстан, 6 қыркүйек ,2012 жыл

4.ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жж.арналған мемлекеттік бағдарламасы Астана,2010 жыл

5.Қисымова Ә.Қ.Оқыту технологиялары – Алматы, 2007 ж

6.Абдуллина Г.Интерактивті оқыту таным белсенділігінің қазіргі бағыты-Ұлт тағылымы, 2009,№2,17б.

7.Әлімов А.Интербелсенді әдістерді жоғары оқу орындарында қолдану.Оқу құралы.-Алматы,2009, 328б.

8. Әлімов А.,Базарбекова Р. Интербелсенді әдістеме.Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы, 2012.-40б.

НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В УПРАВЛЕНИИ КАЧЕСТВОМ ВОСПИТАТЕЛЬНО-ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА В ДОШКОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ ОБРАЗОВАНИЯ
Линькова Н.Н., Жеткенбаева Р.Т. (Караганды)
Эффективное управление дошкольным образованием в современных условиях требует особых подходов, нестандартных решений, которые в полной мере могли бы учесть особенности воспитательно-образовательной среды, запросы и потребности родителей и других социальных партнеров дошкольных организаций. Изучение практики качества образования вдошкольных организаций образования (ДОО) показали необходимость поиска к обеспечению новых подходов в управлении.

Препятствием для реализации новых подходов продолжает оставаться традиционный механизм управления качеством образования в дошкольных организациях, основанный на жесткой регламентации деятельности воспитателей и детей, стандартизированной оценке качества образования на основе индикаторов эффективности конечного результата. Сложно ожидать от руководителя, реализующего иерархическую управленческую модель, находящегося под прессом ежедневных проблем с системами жизнеобеспечения в организации образования, рационального управленческого решения. Качество дошкольного образования во многом зависит от стиля управления, от степени привлечения к вопросам управления наиболее опытных и инициативных членов коллектива. В связи с этим качественными характеристиками управления в системе образования на современном этапе становятся мобильность, оперативность, умение продуктивно работать с информационными потоками, принимать нестандартные управленческие решения в быстро меняющихся социальных условиях.

• 
  первое направление: регулирование качества воспитательно-образовательных услуг дошкольной организации.
  
• 
  второе направление: регулирование качества педагогического состава (повышение профессиональной компетентности педагогов).
  
• 
  третье направление: Регулирование качества развивающей, обогащающей и оздоравливающей предметной среды.
  

• 
  для детей — это обучение в интересной для них игровой форме.
  
• 
  для родителей - это эффективное обучение детей, т.е. обучение по программам, хорошо готовящих детей к школе:
  
• 
  для воспитателей - это, во-первых, положительная оценка их деятельности руководителями ДОО, родителями:
  
• 
  для руководителя - это высокая оценка деятельности воспитателейродителями и детьми, повышение тем самым престижа детского сада как фактора сохранения и развития ДОО;
  

1. 
   Осуществлять преобразующее управление, совершенствуя саму педагогическую деятельность в соответствии с тем, каким мы хотим видеть результат, на основе тщательного изучения деятельности и ее идеальной модели.
   
2. 
   Определить приоритет в управлении, направляя его на совершенствование деятельности своего непосредственного подчиненного с тем, чтобы он так же успешно мог формировать необходимые умения у своих подчиненных. Таким образомоказывается управленческое влияние на всю управленческую структуру в целом.
   
3. 
   Деятельность управленца должна быть направлена на формирование эффективной технологии (у педагогов — педагогической, у руководителей — управленческой). На первом этапе анализируется качество образования, обеспечиваемое дошкольной организацией.
   

• 
  Управление должно быть преобразующим. То есть деятельность управленцадолжна быть направлена на совершенствование профессиональных компетентностей.
  
• 
  Содержание обучения и воспитания детей должно определяться с учетом пожеланийсоциума.
  
• 
  Деятельность, направленная на обеспечение качества педагогического процесса, должна объединять всех сотрудников дошкольной организации и одновременно должна бытьстрого структурирована.
  
• 
  Контроль над качеством педагогического процесса должен осуществляться не только и не столькоуправленцами, сколько самими педагогами.
  

• 
  изучение установленных и предполагаемых потребностей;
  
• 
  определение качества результатов образовательного процесса с точки зрения их соответствия установленным и предполагаемым потребностям;
  
• 
  выявление степени влияния факторов и условий на качество результатов.
  

Таковыми являются документы, в которых представлены:

• 
  стандарт дошкольного воспитания и обучения;
  
• 
  требования, предъявляемые к санитарно - гигиеническим условиям организации образовательного процесса;
  
• 
  требования,определяющие порядок отбора образовательных программ для использования в дошкольных организациях и т.п.
  

О развивающем эффекте обучения детей можно судить по комплексу показателей, представленных в методическом пособии «Модель выпускника дошкольной организации как основа формирования его ключевых компетентностей в условии перехода на 12-летнее образование», Эти показатели характеризуют создание основного фундамента развития ребенка – формирование базовой культуры его личности, которая подразумевает физическое, познавательное и художественно-эстетическое развитие.физическое развитие; социальное развитие; познавательное развитие; развитие речи и речевого общения; эстетическое развитие. [3]

Какими путями должна идти выработка эффективных технологий управления качеством образования дошкольников?

Для более эффективного развития ДОО создаётся гибкая система управления.

Администрация во главе с директором разрабатывает функции различных служб ДОО, которые утверждаются на педагогическом совете. Для совершенствования работы расширяется научно-методическая служба: организуется система мониторинга, методического наставничества, коучинга с целью передачи, распространения передового педагогического опыта, оказания информационно-методической помощи молодым педагогам. Данные преобразования будут способствовать более тесному взаимодействию специалистов всех уровней, что обеспечит повышение качества воспитательно-образовательной работы в целом.

Структура системы управления в ДОО


1-й уровень

Совет детского сада

Директор

2-й уровень

Родительское собрание

Педсовет

Общее собрание

Каждая дошкольная организация образования может повысить свой рейтинг и занять достойное место в нише образовательных услуг. Для этого нужно разработать собственную систему управления имиджем. [4]

Имидж – явление не новое, но актуальное и его результат определяют все члены коллектива. Поэтому каждый сотрудник понимает и разделяет ответственность за свою работу отдельных составляющих имиджа, находящихся в его компетенции.

Таким образом, эффективное управление качеством воспитательно-образовательного процессапоможет ДОО перейти в инновационный режим развития. Сегодня налицо противоречие между сложившимися за долгие годы стереотипами управленческого мышления и деятельности с новыми условиями жизни общества. Прежние подходы управления, дающие положительный результат, не позволяют перевести ДОО в режим его развития. Перевод из режима функционирования в режим развития делает необходимым определение новых подходов к его управлению.

1. 
   Фалюшина Л.И. Управление качеством образовательного процесса в дошкольном образовательном учреждении: Пособие для руководителей ДОУ.–М.:АРКТИ, 2003
   
2. 
   Поздняк Л.В., Лященко Н.Н. Управление дошкольным образованием. Учебное пособие для студ. педвузов. 2-е изд., стереотип.– М. Издательский центр “Академия”, 1999. – 432 с.
   
3. 
   Модель выпускника дошкольной организации как основа формирования его ключевых компетентностей в условиях перехода на 12-летнее образование». Методическоепособие. Астана, 2012 - 158 c.
   
4. 
   Белая К.Ю. Ежедневник старшего воспитателя детского сада.– М.: ООО “Издательство Астрель”, ООО “Издательство АСТ”, 2000 г. – 208 с.
   

Бүгінгі таңда В.П.Беспальконың және басқа да көптеген ғалымдардың технологиялары кеңінен танымал. Қазақстанда педагогика ғылымының докторы, профессор Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі, филология ғылымының докторы

Ә. Жүнісбектің, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Т. Жұмажанованың және т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда. Бұл оқыту технологиясының бір ерекшелігі – оның білімді меңгеруге емес, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерді: яғни, жадының алуан түрлерін (есту, көру, қимыл және т.б.), ойлауды, ынтаны, қабылдау қабілетін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, сондай-ақ тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға; белсенді сөздік қорын (ауызша және жазба тілінде) дамытуға бағытталуы. Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады. Тақырып мазмұнына (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) «өсу» бағытымен – қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр тілді үйренушіге оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға мүмкіндік береді. Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс топты 2-6 адамнан шағын топтарға бөлу арқылы негізінен оқушылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әр сабақта үш күрделілік деңгейде берілген оқу материалын тыңдау, жазу, көру және айту мүмкіндігі болатындай етіп құрылған. Оқытуды ойын түрінде ұйымдастыру және әр түрлі белсенді формаларды (топтық, топтық-жеке және жұппен жұмыс, пікірталастар) қолдану оқытудың міндетті шарты болып табылады.

Бұл технологияның негізгі шарты – оқушылардың кез келген ғылыми көздерді, оқулықтарды, оқу құралдарын пайдалануына болатындығы, сондай-ақ ұйымдастырушы, көмекші, кеңесші ретінде мұғалімнен жедел кеңес ала алатындығы. Сөйлесу бөлімі сабақтарының ережелері, құрылысы және жүру барысы алдын-ала таныстырылады. Егер оқушы қандай да бір себептермен оқу модулінің сөйлесу бөліміндегі сабақтарда болмаған болса, оған осы сабақтарда қолданылған барлық деңгейдегі тапсырмалар жеке беріледі. Оны оқушы сабақтан тыс уақытта орындауы тиіс. Тапсырмаларды орындаған соң оқушыға өзін-өзі тексеруі үшін жауап үлгілерін беруге немесе оқытушының өзіне, не болмаса осы топ оқушыларының біреуіне тексеруге болады. Тек сонан кейін ғана оқу модулінің қорытынды бөлімінің тапсырмалары берілуге тиіс, ал ол тапсырмалардың орындалуын мұғалім өз бақылауына алуы қажет.

Оқу модулінің қорытынды бөлімі – бақылау, оқушылардың сөйлесу бөліміндегі танымдық қызметі барысында қалыптасқан білім, білік, дағдыларын бақылауға, тексеруге және бағалауға арналған бөлім. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс. Білімді бақылау формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, шығарма немесе диктант оқытылатын пәннің ерекшелігіне орай қолданылып, оқу модулінің осы қорытынды бөлімінде беріледі.

Сыни ойлау қабілеті дамыған, ұғынғанын тәжірибемен ұштастыра білетін белсенді тұлға қалыптастыру оқыту үрдісінде жүргізілетін барлық жұмыстың негізі болып табылады.Қазақ тілін ортаға оқытып үйрету барысында көзделетін басты мақсаттардың бірі – сыни тұрғыда ойлай білуге үйрету, нәтижелі білімге қол жеткізу. Оқушылардың сыни ойлау мүмкіндігінің жетілуімен бірге оқыту ісінде де өзгерістер жүреді. Сыни ойлауды дамытуға негізделген әдістер оқушының өз ойын жеткізуге мүмкіндік жасайтындай дәрежеде болуы керек.

Оқушылардың сыни ойлауын дамытуда сабақ үрдісін үш кезеңнен құруға болады:

1) ізденіс;

2) жаңа білімді игеру;

3) тәжірибелік дағды қалыптастыру.

1. Берілген мәтіндегі сан есімдерді тауып, оларды өздері тіркескен сөздерімен көшіріп жазып, тапқан сан есімдерді құрамына қарай талдаңыздар.

2. Мәтіннен сан есімдерді тауып, олардың қалай жасалғандығына қөңіл бөліңіз, сан есімге фонетикалық талдау жасаңыз.

3. Мәтіндегі сан есімдердің мағынасын түсіндіріңіздер.

4. Мәтін бойынша өз ойларыңызды қысқаша баяндаңыздар, сан есімдерді тауып, жасалу жолына қарай талдаңыздар.

Тапсырмалар орындалған соң, оқушылар жалпы есеп, сан, рет, реті, реттік сөздерінің мәні айтқызылады. Әр топ өз ойын қорытады және қорғайды. Оқушылар өз болжамдарын айтып, пікір алысады.

Келтірілген мысалдардан есептік сан есімнің басқа сан есімнің түрлерін жасауға ұйтқы екендігін өздері дәлелдейді.

Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына игі әсерін тигізеді, сондай-ақ тілді оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын молайтуға, белсенділіктерін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге көмектеседі. Оқушылар өз тәжірибелерін бір-бірімен, мұғаліммен қарым-қатынас жасау арқылы толықтырады.

Халқымыздың рухани көсемі Ахмет Байтұрсынұлы «Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек, оларды өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдану керек», - дегені әр мұғалімнің жадында болуға тиіс.

Әдебиеттер

1. 
   Беспалько В.П. Слагаемое педагогической технологии. - М.: «Педагогика», 1989.
   
2. 
   Выготский Л. Образование. – Москва, 2000.
   
3. 
   Жанпейісова М.М. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде.- Алматы, 2002.
   
4. 
   Мирсеитова С.С. Әрекеттегі RWCT философиясы мен әдістері. – Алматы: ИздатМаркет, 2004.
   
5. 
   Мирсеитова С.С., Бахишева С. Идеи Дьюи и наша практика. – Алматы: Верена, 2005.
   
6. 
   Мирсеитова С.С. Сыртқы әлем: күнделіктіні академиялықта қолдану. – Алматы: Верена, 2007.
   
7. 
   Пиаже Ж. Речь и мышление ребенка. – Москва: Педагогика-пресс, 1994.
   

Это тем более важно, что судьба каждого начинания в сфере образования в первую очередь зависит от учителя, уровня его направленности к определенной работе, сформированности его личностной концепции на определенную проблему, от адаптации учителя к определенному нестандартному компоненту в обучающей системе. Учитель, выступа­ет как ролевая модель для школьников, поэтому в процессе воспита­ния важными факторами выступают личностные, сугубо индивидуальные ха­рактеристики педагога, к которым относятся социальное поведение, состояние здоровья, культура общения, этическая культура и т.д.

Говоря о мастерстве современного педагога, стоит отметить необходимость обязательного наличия у него умений и навыков эффективной работы в быстроизменяющихся социально- педагогических условиях.

В понятии «педагогическое мастерство» заложена большая смысловая нагрузка, именно через уровень обозначенного понятия определяется степень педагогического профессионализма. Для достижения уровня мастера учителю необходимо овладеть закономерностями и механизмами педагогического процесса. Это даст ему возможность самостоятельно анализировать педагогические явления, расчленять их на составные элементы, осмысливать каждую часть в связи с целым, находить в теории обучения и воспитания идеи, выводы, принципы, адекватные логике рассматриваемого явления; правильно диагностировать явление - определять, к какой категории психолого-педагогических понятий оно относится; находить основную педагогическую задачу (проблему) и способы ее оптимального решения.

Успех в педагогической деятельности, по мнению Н.В.Кузьминой, зависит от того, как педагог умеет связать решение оперативных задач с тактическими и стратегическими. А это возможно только в том случае, если учитель обладает умениями прогнозировать конечные результаты своей деятельности, непрерывно обогащаться научными знаниями, формировать компетенции, необходимые для достижения профессионализма.

Общеизвестно, что совершенствование профессиональной деятельности и личности необходимо начинать с определения исходного состояния, то есть посредством использования системы методов и средств изучения профессионального уровня, определять уровень развитости мастерства, ее достоинств и недостатков, развития личностно-деловых качеств. Проведенная в данном направлении работа даст возможность учителю создать основу для выявления затруднений в работе.

Затем на основе полученных результатов следует наметить направления повышения профессионального мастерства как каждым сотрудником, так и педагогическим коллективом в целом.

Диагностика профессионального мастерства учителя, являясь составной частью мониторинга всего образовательного процесса школы, включает в себя: изучение научно-теоретической, методической и психолого-педагогической подготовленности учителя, степень развитости его деловых и личностных качеств; определение уровня эффективности применяемых разнообразных форм и методов обучения и воспитания, педагогических воздействий на учащихся и способов взаимодействия с ними; оценку социально-психологических и профессионально-педагогических установок; оценку особенностей профессиональной мотивации и компетенции; оценку степени целеустремленности и заинтересованности в работе и ее результатах.

На настоящий момент в педагогической литературе разработано достаточно много различных методик диагностики учительского труда: оценка качественных результатов деятельности педагога (Ю.К. Бабанский, П.А. Победоносцев), диагностика уровня развития педагогической деятельности (В.И. Зверева, Н.В. Кузьмина, Т.И. Шамова), диагностика профессионально значимых личностных качеств (М.И. Лукьянова, Е.И. Рогов, В.П. Симонов и др.).

Диагностирование, выявляя сильные стороны деятельности учителя и его потенциальные возможности, потребности, помогает определить личностно значимую для него проблему профессионального саморазвития и спланировать самообразовательную и самовоспитательную работу по ней, то есть, создает гибкую систему выявления его педагогических, методических и научных затруднений. Также диагностирование позволяет учителю намечать профессиональное развитие в индивидуальном стиле, а научно обоснованный анализ является мощным источником развития.

С целью диагностики профессиональных качеств учителей физической культуры, работающих в специальных (коррекционных) учреждениях VIII вида (для учащихся с умственной отсталостью) нами было проведено исследование с участием 63 специалистов: руководителей (21 человек), учителей-предметников (21 человек) и учителей физической культуры (21 человек) Жамбылской области

В качестве основного метода исследования была использована диагностическая методика, представленная в работе А. А. Деркача, А. А. Исаева.

Ее оригинальность состоит в том, что в отличие от других методик она позволяет оценить развитие двигательных педагогических умений, которые являются одними из профессионально значимых в области физической культуры.

Исследование профессиональных и личностных качеств педагогов по данной методике предполагает измерение успешности профессиональной деятельности по четырехбалльной шкале, где "5" означает "качество ярко выражено", "4"` "достаточно сформировано", "3" - "имеет место", "2" - "сформировано в минимально критической степени". На основе итоговой оценки, выведенной аттестационной комиссией, делается одно из следующих заключений:

1. Итоговая оценка от 2 до 2,9 балла - критический уровень - преподаватель-тренер минимально соответствует занимаемой должности и нуждается в дальнейшем развитии профессиональных качеств, в первую очередь тех, которые получили наиболее низкие оценки.

2. Итоговая оценка от 3 до 3,8 балла - средний уровень - преподаватель-тренер соответствует занимаемой должности при условии совершенствования недостаточно развитых компонентов профессиональной деятельности.

3. Итоговая оценка от 3,9 до 4,5 балла - высокий уровень - преподаватель-тренер соответствует занимаемой должности, заслуживает поощрения и тем не менее имеет возможность совершенствовать свое профессиональное мастерство.

4. Итоговая оценка от 4,6 до 5 баллов - оптимальный уровень -профессиональной состоятельности преподаватель-тренер соответствует занимаемой должности, заслуживает поощрения, а его педагогический опыт - распространения.

К.М. Левитан в работе «Основы педагогической деонтологии» пишет, что оценка профессиональной деятельности и личности учителя может выполняться как самим учителем (самооценка), так и коллегой, завучем, директором, инспектором или методистом, которые в этом случае выступают в качестве компетентных судей или экспертов.

В данном случае речь идет об использовании метода экспертных оценок. Как известно, вопросами изучения количественной оценки качественных показателей занимается такой раздел метрологии, как квалиметрия.

С точки зрения квалиметрических представлений к обозначенному методу обращаются всякий раз, когда осуществить измерение более точными методами невозможно, так как метод субъективен, а субъективная оценка в немалой степени зависит от индивидуальных особенностей эксперта: квалификации, эрудиции, опыта, личных вкусов, состояния здоровья и проч. В квалиметрии хорошо описаны требования к подбору экспертов: высокий уровень профессиональной компетентности, степень близости оценки эксперта к среднегрупповой, результаты решения тестовых задач и т. д.

Таким образом, очевидно, что подбор экспертов- это важный этап экспертизы. В качестве экспертов нами были привлечены директор или завуч образовательного учреждения и коллега оцениваемого специалиста, все эксперты были хорошо знакомы с его деятельностью. Использовалась также и самооценка деятельности учителем физической культуры. Поскольку используемая методика не предполагает наличия у экспертов специальных знаний в области физической культуры, а оценивает гностические, проектировочные, конструктивные, организаторские, коммуникативные, двигательные показатели, педагогические умения и направленность личности, участие в процедуре экспертизы представителей администрации школы вполне оправдано.

В результате обработки полученных данных удалось выявить, что наименьшие средние баллы были получены по уровню развития гностических способностей (4,26), равное количество баллов - за развитие проектировочных и организаторских умений (4,35), далее идут конструктивные (4,38), коммуникативные (4,46), направленность личности (4,49) и наивысшие баллы (4,59) получены за уровень развития двигательных педагогических умений.

При оценке профессиональной деятельности педагога необходимо учитывать, что формирование одних профессиональных качеств происходит быстрее, других - медленнее, исходя из этого оценивание следует осуществлять с учетом продолжительности педагогического стажа данного специалиста. Поэтому с целью изучения динамики профессионально-личностной деятельности учителей физической культуры в зависимости от продолжительности педагогического стажа нами было проведено ранжирование данных показателей. Предварительно весь преподавательский корпус мы распределили на четыре группы.

В первую группу вошли учителя с педагогическим стажем 37 лет, они составили 44 % от всего числа специалистов, во вторую - учителя со стажем 10-13 лет, таких специалистов меньшинство, и они составили всего 6 %. Третья группа специалистов - со стажем 2026 лет (31 %) и последнюю, четвертую, группу составили учителя, проработавшие более 26 лет (19 %).

Наиболее низкие показатели уровня развития всех видов умений - у учителей со стажем работы 37 лет, наиболее высокие по большинству исследуемых показателей - у специалистов второй группы (стаж 10-13 лет), в развитии гностических умений они уступают только специалистам третьей группы и конструктивных - специалистам четвертой группы (стаж более 26 лет). Относительно ранжирования различных видов умений необходимо отметить следующее: первые три ранговых места - у специалистов первой и второй групп совпадают, а именно наиболее развитыми оказались двигательные педагогические умения (1-й ранг), направленность личности (2-й ранг) и коммуникативные умения (3-й ранг). Далее ранговые места распределились различно: у первой группы специалистов 4-й ранг занимают гностические умения, 5- й - конструктивные,6-й - проектировочные и на последнем месте (7-й ранг) - организаторские умения; у второй группы: 4-й ранг - организаторские, 5-й - проектирочные,6-й - конструктивные и на последнем месте - гностические. У специалистов третьей и четвертой групп развитие различных видов умений находится прямо противоположно (исключение составляют организаторские умения, которые занимают 5-й ранг как у третьей, так и у четвертой группы специалистов): так, если у специалистов третьей группы наиболее развиты гностические умения (1-е ранговое место) и наименее - коммуникативные (7-й ранг), то у специалистов четвертой группы 7-й ранг - гностические и 1-й ранг - коммуникативные, и далее: если у специалистов со стажем 20-26 лет проектировочные умения занимают 3-й ранг, а конструктивные - 6-й, то у специалистов со стажем более 26 лет конструктивные умения 6-й ранг, а проектировочные - 3-й.

Кроме того, хотелось бы обратить внимание на совпадения ранговых мест: в каждой группе показателей в двух из четырех групп специалистов они совпадают. Так, по развитию гностических способностей наиболее низкое,7-е место у учителей второй и четвертой групп. Проектировочные умения слабо развиты в первой и четвертой группах (6-й ранг), организаторские занимают 5-й ранг в третьей и четвертой группах, по направленности личности первая, вторая и третья группы специалистов имеют 2-е ранговое место, и наивысшее ранговое место в развитии двигательных педагогических умений имеют первая и вторая группы специалистов. Следующий, не менее интересный момент, - определение разницы между самооценкой и оценкой деятельности учителя со стороны руководства и коллег.

Наиболее объективно относятся к себе учителя со стажем работы 20-26 лет, так как их мнение полностью совпадает с мнением коллег и руководства. Явно заниженную самооценку демонстрируют молодые специалисты со стажем педагогической работы более 26 лет и 3-7 лет. Специалистов со стажем 10-13 лет руководители оценивают выше, чем коллеги и они сами.

В результате статистической обработки экспериментальных данных, а именно анализа корреляционных связей между показателями самооценки и оценки деятельности педагогов, было установлено наличие сильной положительной связи между самооценкой и оценкой со стороны коллег (r = +0,963 % при р= <0,05). Недостоверной оказалась взаимосвязь показателей самооценки и оценки деятельности со стороны руководства, что является по нашему мнению вполне естественным и закономерным явлением.

Результаты применения диагностических методик могут помочь как руководителям образовательных учреждений, методистам, специалистам системы повышения квалификации, так и самому учителю получить необходимую информацию и определить направление профессионального развития, адекватно управлять профессиональным продвижением.

1. Кириченко А.М. Психология и педагогика в инновационных процессах современного образования: монография /[Абрамовских Н.В., Аль-Момани Е.А., Леготина И.М. идр .];под общей ред. А.В. Беляева – Ставрополь: изд-во СГУ, 2008. – С.196-203.

Реализация системного управления качеством на всех уровнях обеспечивает непрерывность процесса, так как на отдельных этапах его осуществляются подпроцессы: определение целевых приоритетов, ресурсного, программного и технологического обеспечения, мониторинга результатов[2].

Проблема качества образования стоит сейчас остро. Отказ от единой государственной системы обучения, от многих давно устоявшихся традиций и введение новых (тестирование вместо традиционных экзаменов, увеличение времени обучения в школе, интенсивное развитие системы негосударственного образования и т.д.) выводит эту проблему в ряд приоритетных государственных и общественных. Все субъекты образовательного процесса заинтересованы в обеспечении качества образования (обучающиеся и их родители, педагогические коллективы школ и преподаватели вузов, органы управления образованием, работодатели).

Провозгласив в нормативных документах необходимость активной деятельности на всех уровнях управления образованием по решению вопросов качества, единого мнения, что понимать под этим, не создано до сих пор. Не разработаны критерии и показатели качества, конкретные измерители; не предлагается схема управления качеством образования; не обозначены четко пути обеспечения качества.

Каждый субъект образовательного процесса (педагог, учащиеся, родители, администрация и пр.) заинтересован в обеспечении качества образования[3].

Педагогический коллектив школы стремится дать учащимся качественное образование, которое зависит от многих факторов: базисного учебного плана, государственных общеобразовательных стандартов, качественных учебников и методических пособий.

Качеству приписываются разнообразные, часто противоречивые, значения: родители, например, могут соотносить качество образования с развитием индивидуальности их детей, качество для учителей может означать наличие качественного учебного плана, обеспеченного учебными материалами, для учащихся качество образования, несомненно, связывается с внутришкольным климатом, для бизнеса и промышленности качество образования соотносится с жизненной позицией, умениями и навыками, знаниями выпускников, для общества качество связано с теми ценностными ориентациями и более широко - ценностями обучающихся, которые найдут свое выражение, например, в гражданской позиции, в технократической или гуманистической направленности их профессиональной деятельности[].

Проектирование эффективной действующей системы управления качеством определяется множеством условий и факторов, создающих дискомфорт или, напротив, обеспечивающих адаптивность.

Однако можно выделить четыре основных условия, без которых получение качественного образования просто невозможно:

1. квалифицированный педагогический состав;

2. наличие современного учебного оборудования, средств обучения, применение новых педагогических технологий;

3. существование благоприятных условий для обучения (школьная столовая, библиотека, спортивный зал и т.д.);

4. благоприятная среда общения со сверстниками.

Анализ состояния проблемы убедительно указывает и на причины ее происхождения в новых социокультурных условиях нашего сообщества. Это кризис прежних систем ценностей и приоритетов, формирование новой философии общества, построенной на общечеловеческих и национальных ценностях; развитие приоритетов регионолизации образовательных систем; развитие рынка образовательных услуг, неравномерное развитие социально-экономических условий и в этой связи расслоение общества на богатых и бедных; активизация деятельности региональных конфессий и возрождение духовной жизни общества; развитие теории и практики управления на основе достижений менеджмента и маркетинга, появление и применение в практике работы образовательных учреждений международных стандартов качества ИСО; переход развитых образовательных систем на прогрессивные модели и технологии обучения и др.

Все эти причины, бесспорно, являются предпосылками, дающими достаточные основания ученым и практикам для поиска эффективных механизмов управления качеством.

При оценке качества образования следует выделить следующие положения:

Оценка качества не сводится только к тестированию знаний учащихся (хотя это и остается одним из показателей качества образования).

Оценка качества образования осуществляется комплексно, рассматривая образовательное учреждение во всех направлениях его деятельности.

Одна из основных задач, стоящих перед коллективом школы – это совершенствование управления качеством образования. Это значит обоснование, выбор и реализация мер, позволяющих получить высокие результаты при минимальных затратах времени и усилий со стороны всех участников образовательного процесса. Существенную роль в решении этой задачи решает педагогический мониторинг. Внедрение мониторинга осуществляется в каждом общеобразовательном учреждении [4]

Мониторинг (лат. monitor – тот, кто напоминает, предупреждает; англ. monitoring – осуществление контроля, слежения) – комплекс динамических наблюдений, аналитической оценки прогноза состояния целостной системы.

Педагогический мониторинг – это система сбора, обработки и хранения информации о функционировании педагогической системы, обеспечивающая непрерывное отслеживание ее состояния, современную корректировку и прогнозирование развития.

Педагогический мониторинг как динамичная система результативности и прогнозирования деятельности ученика и учителя имеет цель: повысить контролирующую и оценочную деятельность:

а) учителя – анализ своего труда, его результатов и эффективности;

б) обучающихся – развивать объективный взгляд на собственную деятельность и ее результаты, воспитывать самостоятельность и ответственность, формировать самоконтроль и самооценку.

Мониторинговые исследования

– помогают каждому участнику образовательного процесса осмыслить собственную деятельность;

– определить, насколько рациональны педагогические и дидактические средства, используемые в процессе обучения;

– насколько они соответствуют целям образовательного процесса и возрастным особенностям обучающихся.

Для успешного внедрения педагогического мониторинга обязательно соблюдение трех этапов: подготовительного, практического и аналитического.

Методы сбора и обработки информации: экспертный опрос; наблюдение; анализ документов; посещение уроков; контроль знаний, умений и навыков; анкетирование; тестирование; самооценка.

Основная задача мониторинга – непрерывное отслеживание состояния учебного процесса. В процессе мониторинга выявляются следующие вопросы:

– достигается ли цель образовательного процесса;

– существует ли положительная динамика в развитии учащегося по сравнению с предыдущими результатами диагностики;

– соответствует ли уровень требований и уровень сложности учебного материала учебным возможностям обучающихся;

– существуют ли предпосылки для совершенствования работы учителя.

Эта задача может быть решена путем проведения срезов и анализа их результатов. Результаты срезов оформляется в виде таблиц сводных данных, что позволяет установить динамику успешности освоения предмета как отдельным учащимся, так и класса в целом, провести сравнение учебных достижений по годам обучения по предметам, сравнение оценок административного среза с оцениванием знаний учащихся по учебным четвертям, а также преемственность в обучении. По таким данным виден и реальный уровень квалификации педагогических кадров.