ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

1.«Развитие социального партнерства» – Алматы, 2011.

2.Закономерности,тенденции и противоречия в системе современного образования.Инновации в образовании №4 2012 Воронов В.М.,Письменский Г.И.

3.Запрудский Н.И.Современные школьные технологии. Мн:«СэрВит»,2003

4. Сальникова Т.П. Педагогические технологии: Учебное пособие /М.:ТЦ Сфера, 2005.

ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ – КӘСІБИ БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУ КӨЗІ
Кошербаева Ж.С., Садибекова М.О. (Жамбыл)
Қазіргі таңда егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл оқу-тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр. Себебі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. Болашақ ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі[ 1].

Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты мақсаты – ұлттық және жалпыадамзаттық мәдени құндылықтар негізінде жеке тұлғаның қалыптасуына қажетті жағдай жасау» делінген. Осы міндеттерді жүзеге асыруда басты нысана – білім сапасы. Сапалы білім беру педагогтардың шеберлігі мен іскерлігіне байланысты. Ал педагогикалық шеберлік пен іскерлікті дамытуда жаңа технологияны қолданудың маңыздылығы зор. [ 2]

Соған орай,оқытудың жаңа технологиясы – оқытудың тиімді әдіс – тәсілдерін қолдануды, оқытудың әр түрлі әдістері мен формаларын біріктіруді, оқу материалын тиімді пайдалануды, оқудың сапасына білім мен біліктілікті жүйелеуді жүзеге асырады.Сонымен қатар,оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары – өзін-өзі дамытып, тәрбиелей білетін, заман ағымына ілесе алатын кәсіби, білікті, жан-жақты жеке тұлға қалыптастыруды мақсат етеді. Оқушылардың білім сапасын арттырумен бірге өз қабілетіне қарап, өзін-өзі дамыта отырып, өзіне сын көзбен қарауға мүмкіндік береді. Танымдық белсенділігін арттырып, шығармашылық қабілетін дамытуға үлкен үлес қосады. Педагогикалық жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, дамыту міндеттерін көздейді. Оқытушының жеке тұлғаны зерттеуіне, оны толық танып, білуге және оқытудың мақсатына жетуге тиімді, әрі нақты жол ашады. Болашақ маман иелерінің бойында білімділік, біліктілік, саналылық, жауапкершілік қасиеттерін сіңіруде, яғни кәсіби құзыреттілікті қалыптастыруда жаңа технологияны қолданудың ролі зор. Сонымен қатар технологияны тиімді пайдалана білу оқытушының шеберлігі мен іскерлігін және кәсіби құзыреттілігін шыңдауға әсерін тигізеді.

Құзыреттілік – кәсіби әрекет тәсілдерді жан – жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі. Оқушының кәсіби мамандық игерде білім алуымен бірге өз білімін жетілдіру, үнемі ізденіспен шығармашылықпен айналыса отырып, кез – келген қиын жағдайларда шешім қабылдай білетін, қойылған мақсатқа жете білетін тұлға қалыптастыру құзыреттіліктің құрамы болып табылады. [3]

Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. Инновациялық оқыту технологиясын меңгеру үшін педагогикалық аса зор тәжірибені жұмылдыру қажет. Бұл өз қызметіне шығармашылықпен қарайтын, жеке басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамды қажет ететін жұмыс. Шындығында да әрбір педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру барысында өзін-өзі дамытады және өзін-өзі қалыптастырады. XXI ғасырда болашақ мамандарды даярлау, олардың кәсіби бейімделуін қалыптастыру мәселелері – кезек күттірмейтін өзекті қоғам талабы. Сондықтан біз болашақ педагог-психологтардың жаңа педагогикалық инновациялық технологияларды қолдануға даярлығын қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделін жасадық. Болашақ мамандардың жаңа инновациялық педагогикалық технологияларды қолдануға даярлықты қалыптастыру мына көрсеткіштерді қамтиды:

Мотивациялық өлшемдеріне танымдық қызығуды қалыптастыру бейнесі жатады. Оған болашақ мамандарды қалыптастыру, құндылық қарым-қатынас, болашақ маманның өзінің кәсіби шеберлігін дамытуға талпынуы, болашақ мамандығын ерекше жақсы көруі, ұрпақ тәрбиесінде ұстаздың жетекші орнын сезінуі, кәсіби жеке біліктілік деңгейін көтеруге бағыттылығы, инновациялық іс-әрекетке ұмтылу әрекеттері кіреді.

Мазмұндық өлшемдеріне болашақ маманның жалпы мәдениеттілік дайындығы мен мәндік әдіснамалық дайындығының деңгейі, мамандығы бойынша білімі, педагогикалық біртұтас білім жүйесі, біртұтас педагогикалық үрдістің заңдылықтары мен қозғаушы күштерінің жалпы теориялық білім негіздерімен қарулануы кіреді. Оған біртұтас педагогикалық үрдістің теориялық негіздерін және жеке тұлға теориясының ғылыми негіздерін меңгеруі, педагогикалық іс-әрекет теориясының негіздерін білуі, білім алушылардың барлық мүмкіндіктерін пайдаланғанда инновациялық іс-әрекеттің көбіне нәтижелі болатындығын сезіне алуы жатады.

Бейімділік өлшемдерін болашақ маманның барлық жағдайға бейімделе алу қабілеті жатады: бейімділік жағдаятына бағдарлана алуы, микроорта өзгерістеріне сай қолайлы инновациялық педагогикалық технологияларды таңдай алуы.

Бейімділік өлшемдері болашақ маманның білімгер мәртебесінен оқытушы, ұстаз мәртебесіне ауысуының ерекшелігін сезіне білуімен бейімділік іс-әрекетті жүзеге асырудың жаңа әдіс-тәсілдерін пайдалана алуларымен ерекшеленеді.

Танымдық өлшемдері болашақ маманның әлеуметтік кәсіби қоршаған ортаны жедел тани алуымен, өзін кәсіби жүзеге асырудың нәтижелі әдіс-тәсілдерін пайдалануымен, инновациялық педагогикалық технологияларға қызығу танытумен ерекшеленеді. Оған болашақ маманның әлеуметтік кәсіби қоршаған ортаны біліп тануы, кәсіптік білімін өз тәжірибесінде қолдана білуі, инновациялық педагогикалық технологияларды оқып меңгеруі, үйренуі жатады. Іс-әрекеттік өлшемдері болашақ маманның өзінің кәсіби іс-әрекетінің мақсаты мен міндеттерін анықтай алуы және педагогикалық қарым-қатынастық үрдісті тиімді жүзеге асыра алуымен өлшенеді. Оған болашақ маманның өз пәнін жете меңгеруі, біртұтас оқу-тәрбие үрдісінің психологиялық, педагогикалық негіздерін білуі, педагогикалық үрдісті жоспарлап, жүзеге асыра алуымен өлшенеді.

Технологияның өлшемдері оқытудың әдістемелік мақсаттары, оқыту үрдісі, оның міндетттерін анықтай алуы, оқытудың нәтижесін болжай алуы және психологиялық -педагогикалық білімдерді меңгерумен анықталады. Оған болашақ маманның біртұтас оқу- тәрбие үрдісінде сабақты тиімді ұйымдастыра білуі, оқушылармен ынтымақтастық қарым- қатынасты жүзеге асыра алуы, біртұтас педагогикалық үрдісті диагностикалай алуы және сабақтың нәтижесі жоғары болатындай ең тиімді педагогикалық технологияны таңдай алуы қажет.

Шығармашылық өлшемдеріне шығармашылық ептілікті, шығармашылық белсенділікті болашақ маманның шығармашылық-ізденушілік дамыту кіреді. Оған болашақ маманның ғылыми – зерттеу жұмыстарына өзіндік талдау жасай алуы, өз білімін көтеруге, жетілдіруге талпыныстың болуы мен инновациялық әдіс-тәсілдерді қолдануға өзіндік жаңалықтар, өзгерістер енгізумен және жаңалықты шығармашылықпен қолдана алуымен сипатталады.

Осы аталған көрсеткіштердің әсерінен білім, кәсіп, іскерлік, іс-әрекет, игеру, нәтиже құралады. Білім жалпы, кәсіби, техникалық, арнайы білім болып бөлініп кәсіппен ұштасады. Ал кәсіп – мамандық таңдау, мамандықты меңгеру. Білім алып кәсіп иесі болу үшін іскерлік қажет. Іскерлік – оқу, білім, кәсіп, тәжірибе, ізденушілік, өзіндік жұмыс, іс-шаралар, дағдыдан туындайды. Іскер болу үшін іс-әрекетті меңгеру қажет. Іс-әрекет әрекеттен, операция, қимыл-қозғалыстан тұрады. Барлық үрдіс байланыса орындалғаннан соң нәтиже көрсеткіші пайда болады.

Әрбір педагогтің инновациялық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары: инновация туралы білімі; инновацияны жан-жақты меңгеру; инновациялық іс-әрекет диагностикасын меңгеру; инновацияны тәжірибеге ендіру жұмыстары; инновацияны практикада дұрыс қолдану.Әрбір білім беру ордаларында бүгінгі таңда белең алып отырған кемшіліктері баршылық, атап айтатын болсақ: білім сапасының төмендігі; білім саласына мемлекет тарапынан реформалар жүргізілгенімен оқудың нәтижесінің болмауы; құжаттар көптеп шығарылғанымен мардымсыздығы; білім алушылардың өздігінен білім алу дағдысының болмауы; білім алушылар мен оқытушылардың бірлескен шығармашылық еңбектерінің болмауы.

Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсеткендей-ақ, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру. [4]

Әрбір кәсіптік мамандық иелерінің өзін-өзі тануына, кәсіби құзыреттілікті қалыптастыруына қазақ тілі мен әдебиет пәнінің үлкен ықпалы бар. Пәннің тағылымдық мәні, рухани әсер күші, эстетикалық талғамы ұрпақ тәрбиесі үшін айрықша мол. Әдебиет пәнінің тұтас ұлт, жалпы адамзат үшін осындай ерекше ортақ қажеттілігі тұрғысынан келгенде,оған басқа ешбір пән тең келмейтіні аян. Сондықтан ақындардың шығармашылығы бойынша мүмкіндігіне қарай мағлұмат беріп, олардың шығармаларының тарихи мәнін, дәуір тынысын көрсету сипатын аңғарту, сонымен қатар өнерлерімен өзектес болып жатқан өмірлеріндегі өнегелік үлгілерді шәкірт санасына сіңіре білу, құзыреттілікті қалыптастырудағы жұмыс бастауы. Осы орайда жаңа технологиялар сабақты әр түрлі формада өткізуге мүмкіндік береді, пәнді оқытудың тиімділігін арттырады. Пәнді оқытудың тиімділігін арттыру ең алдымен, күнделікті оқу үрдісін жақсартудан, сабақтың сапасын арттырудан туындайды. Педагогикалық технологияларды оқу үрдісінде пайдалану – өмір талабы.Қазіргі пән оқытушыларының негізгі міндеті – білім беруді нәтижеге бағыттау, яғни инновациялық жаңа технологияны меңгеру екені баршамызға мәлім.Жаңа нәтижеге бағытталған білім – инновациялық білім. Құзыреттілік білім беру жағдайында қоғамның мәдени, әлеуметтік, экономикалық сұранысты қанағаттандыратын, әлемдік бәсекеге төтеп бере алатын, теориялық білімін кез келген жағдайда өз іс-тәжірибесінде пайдалана алатын білім. [4]

Инновациялық білім беру – іскерліктің жаңа түрі. Инновациялық қызмет оқу ісін дамытуға, пәндердің мәнін тереңдетуге, оқытушының кәсіптік шеберлігін арттыруға басқа жаңа технологияларды енгізуге, пайдалануға және шығармашылық жұмыстар жүргізуге бағытталған. Мұндай технологияларды қолдану – біріншіден, оқытушы ұтады, яғни ол сабақты тиімді ұйымдастыруға көмектеседі, оқушының пәнге деген қызығушылығы артады, екіншіден, оқушы ұтады, себебі оның тақырып бойынша танымы кеңейеді. Осылайша білім берудің қалыптасқан әдістемесіне оқытудың жаңа технологиясы тұрғысынан өзгерістер енгізілсе, білім сапасы да арта түспек .

Инновация дегеніміз – жаңа мазмұнды ұйымдастыру, жаңалық енгізу, жаңа үлгілердің бағытындағы нақты әрекет, нақтыланған мөлшердің шегінен шығатын кәсіптік іс-әрекеттің жаңа сапалы деңгейге көтерілуі, жаңа нәтижені қамтамасыз ететін жаңа теориялық, технологиялық және педагогикалық іс-әрекеттің біртұтас бағдарламасы. [5] Кәсіптік білім беру жүйесінің негізгі міндеті – белгілі бір көлемдегі білім берумен шектелмей, алынған кәсіптік білімді адам өз қажетіне, өмірдің нақты жағдайларында қолдана біліп, қоғамға пайдасын келтіру.Ендеше,осы міндетті орындауда инновациялық технологияны қолдану – өмір талабы.

1.Раджерс Э.Иновация туралы түсінік.-//Қазақстан мектебі, №4,2006.

2. Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңы

3. М.Валиева «Жаңа педагогикалық технологиялар» Әдістемелік нұсқау, 2002 жыл

4. «Қазақстан кәсіпкері» журнал №10, 2010 ж

5. «Қазақстан кәсіпкері» журналы №7, 2008 жыл

Қазіргі кезеңде білім ғылым саласында заманауи педагогикалық технологиялар қаншалықты маңызды болса, мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын ұғымдардың біріне айналды. Ендеше мектепке дейінгі білім беру саласының басты міндетінің бірі - өскелең ұрпақты оқыту мен тәрбие беру үрдісіне заманауи әдістерін енгізу. Әрине, ол үшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуында педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана білу сауаттылығына да байланысты.

Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Астанадағы Назарбаев Университетінде «Қазақстан - білім қоғамы жолында» тақырыбында интерактивті дәріс оқу барысында, Үкіметке мектепке дейінгі тәрбие мен білімнің заманауи әдістерін енгізуді тапсырды. «Бұлар- инновациялық білім беру технологиялары- креативті болуы шарт», - деді Н. Назарбаев. Cөз арасында Мемлекет басшысы соңғы жылдары мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің саны 3,5 есеге артқанын айтты. Ал соңғы 2 жылда мектепке дейінгі мекемелерде балалардың қамтылуы 65 пайызға жеткен. 2020 жылға қарай бұл көрсеткіш 100 пайызға жетеді. «Балаға 3 жастан бастап білім сіңіре беру және оған ұжым аясында тәрбие беру керек. Мектепке дейінгі білім беруді жаңғырту қажет», - деді Н. Назарбаев.

Егеменді еліміздің талабына сай мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру, қазіргі заманға сай білімді де тәрбиелі ұрпақ тәрбиелеу- педагогтар еншісінде. Заман өзгерген сайын әдіс – тәсілдер көбейіп, жаңарып, толығып жатыр. Балалардың тілін дамытуды, қызықты үйрету үшін жаңа әдістер мен технологияларды өз тәжірибемізде қолдануға ізденеміз. Жаңа технологияны, әдіс - тәсілдерді тиімді қолдану білім сапасын арттырады.

Жаңа заман баласы ертеңгі еліміздің болашағы. Жаңа заман баласын қалыптастырып, дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен оның қыр-сырын анықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет. Әрине, ол үшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуында педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана білу сауаттылығына да байланысты. Яғни, педагогикалық технологияны қолдану негізінде келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау- қазіргі таңдағы әрбір педагогтың міндеті.

Қоғамдағы қазіргі даму кезеңінде мектепке дейінгі мекемелердегі білім беру жүйесінде оқыту, тәрбие беру үрдісін технологияландыру - басты мәселенің бірі. Білім беру жүйесінде педагогикалық технологияны қолдану келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау әрбір педагогтың міндеті болып табылады. Осыған орай мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесіне оқыту мен тәрбиелеудің әр түрлі технологиялары жасалып енгізілуде. Білім беру жүйесінде қолданылып жүрген педагогикалық технологиялар: ынтымақтастық педагогикасы, білім беруді ізгілендіру, ойын арқылы оқыту, проблемалық оқыту, модульдік оқыту, тірек сигналдары арқылы оқыту, дамыта оқыту, түсіндіре басқарып оза оқыту, өздігінен оқыту, сын тұрғысынан ойлауды дамыту, оқытудың компьютерлік технологиясы, бағдарламалап оқыту, деңгейлеп оқыту, т.б.. Кез келген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жан дүниесіне терең үңіліп оны ұғына білуді талап етеді.

Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде қолданылатын заманауи педагогикалық әдістердің бірнеше түріне тоқталайық. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуда балалардың шығармашылығын дамытуда интербелсенді әдістерді қолдану бірнеше міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Интербелсенді әдістер тәрбиеленушілердің басқа балалармен, тәрбиешімен диалогқа кірумен, шығармашылық тапсырма орындаумен, оқытудың «субъекті» ретінде сипатталады. Педагогтың ұстанымы ауысады: ол балаларға басшы емес, білім беру іс-әрекетінің тең қатысушысы. Бала тұлғасын әлеуметтендіру үдерісінің ең басында туындайтын интербелсенді оқыту баланың интеллектуалды қабілеттілігін айтарлықтай шамада анықтайды. Интербелсенді әдістер балаларға мінезін қалыптастыруға, байланыс тілді, логикалық ойлауды, дүниетанымды дамытуға, сыни ойлауды қалыптастыруға және жеке мүмкіндіктерді беретін заттық-дамытушы орта құруға мүмкіндік береді.

Еліміздің мектепке дейінгі мекемелері мемлекеттік стандартымызды, ұлттық тәрбиемезді негізге ала отырып, оқу іс-әрекетін жүргізумен қатар, бала тәрбиесіндегі әлемнің көптеген мемлекеттері пайдаланып отырған үздік тәжірибелі италиялық ағартушы-ғалым М.Монтессори әдісімен жұмыс жасауда. Мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру стандартында қарастырылған бес білім беру салалары М.Монтессоридің әдістемесі бойынша ортаны ұйымдастырумен үндес болып келеді.

М.Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге, өздігінен шешім қабылдауына, топта да, жеке де жұмыс жасай алуына, таңдау жасай алуына, өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады.

Бұл әдістің мақсаты - балалардың табиғи мінезін, қабілетін, тәрбиешінің нұсқауымен емес, өз еркімен тәуелсіздік рухында тәрбиелеу. «Өзімнің жасауыма мүмкіндік бер» дейді мұндағы бала. Педагог әрқашан мейірімді,балаға басшылық ете отырып, бала мен дайындалған дидактикалық орта арасындағы елші болады.

М.Монтессори әдісі ұлттық, діни, мәдениеттілік дәстүрлерін жалпы философиялық тұжырымдамалық тәрбиемен жарастыра біріктіретін, әдістемелік базасы бар мәні бойынша тұтас, ұтқыр эволюцияландырушы авторлық жүйе болып табылады.

Мектепке дейінгі шақ адамзат өміріндегі ең шешуші кезең болып келеді. Өйткені осы кезеңде баланың бойындағы табиғи бар дарындылық жан-жақты дами бастайды. Сондықтан осы шақта балалармен анағұрлым жан-жақты дамытушылық әрекеттер жүйелі жүргізілсе, соншалықты жұмыс нәтижелі болады. Міне осыған сәйкес жеке тұлғаны дамытуда Г.С.Альтшуллердің «Тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясы» технологиясын республикамыздың мектепке дейінгі мекемелері қолдануда. Шығармашылықты зерттеген ғалымдардың бірі Г.С.Альтшуллер 50 жылға жуық шығармашылық тұлға іс-әрекеті заңдылығын зерделеумен айналысты.

Кейбір психологтар шығармашылықты былай деп бағалайды: алғырлық, білімпаздық, жүйелілік, түпнұсқалық. Ал тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясының мақсаты – ойлау стилін жетілдіру, ереже қылу. Яғни адамның өмірге деген көзқарасынан шығармашылық туындайды, ол өмірдегі өзгерістерді, дамуды қабылдауына байланысты болады.

Мектепке дейінгі балалық шаққа бейімделген ТТШТ технологиясы баланы шығармашылық тапсырмаларды орындауға үйретеді және оның бойында шығармашылық қажеттілікті дамыта отырып, оның қызығушылығына сүйене отырып, шығармашылыққа жүйелі түрде жетелеуге мүмкіндік береді. Баланың шығармашылық потенциалының тұлға ретінде даму мәселесі мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартындағы білім мақсатының біріне жатады.Бүгінгі күні осы Тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясының әдістері арқылы мектепке дейінгі балалардың тілдік құзыреттіліктерін, қабілеттерін дамытудағы маңызды орынды алатыны айқын. ТТШТ әдістерін дұрыс қолданудың арқасында балалардың шығармашылық қиялы, тапқырлығы, диалектикалық ойлауы жетіледі.

Елбасының «Қазақстан -2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» жолдауында білім-ғылым саласына де ерекше көңіл бөлінді. Елбасы алдағы уақытта осы салаға айрықша назар аударуды, әсіресе оқу-ағарту саласын заманауи әдістемелік жағынан жарақтандырып, толық қамтамасыз етуге тапсырды.

Бүгінгі күні Қазақстанның заманауи білім беру жүйесі үшін өзекті мәселелердің бірі – балаларды ғана емес, педагогтердің де кәсіби құзыреттілігін дамытуды қамтамасыз ету. Сондықтан қазіргі кезде облысымыздағы мектепке дейінгі педагогтердің тәрбиелеу мен оқытуда заманауи әдістерін қолдануы, оларға әдістемелік қолдау көрсету – басты назарда. Біліктілікті арттыру жүйесі қоғам сұраныстарына дер кезінде жауап беруге мүмкіндігі бар үздіксіз білімнің ең бір оралымды құрылымдарының бірі. Білімнің әлеуметтік және өмірлік рөлінің, адамның танымдық – шығармашылық мүмкіндігінің өзгеруі біліктілік арттыру жүйесіндегі білім беру ісін үздіксіз жаңаша ұйымдастыруды талап етуде. Осыған орай, біліктілік арттырудың курс бағдарламаларында мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеу және оқытудың заманауи педагогикалық технологиялары модульдік оқу бағдарламалары болып еңгізілген. Педагогтердің кәсіби құзыреттілігін жетілдіруге бағытталған біліктілікті арттырудың мазмұнына әлемдік және отандық тәжірибе негізінде жаңалықтар енгізуде. Біліктілікті арттыру жүйесінің басты функциясы педгогтердің заманауи технологияларды пайдалана білу қабілеттерін дамыту ғана емес, олардың жаңа әдіс-тәсілдерді өздері таба алатын, жаңғырту мен даму тенденцияларына сай өзінің кәсіби қызметіне рефлексивті өзгерістер енгізе алатын кәсіби құзыреттілігін дамыту болып табылады.

1. 
   Г.Ахметова, Ж.Қараев. қазақстан Республикасы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М.Монтессоридің педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық. Алматы 2013.
   
2. 
   А.А.Гин. Педагогика+ТРИЗ. Сборник статей для учителей, воспитателей, менеджеров образования. Москва 2001.
   
3. 
   Обнинск 1997. Программа развития, обучения, и воспитания детей дошкольного возраста на основе ТРИЗ иРТВ. Г.
   
4. 
   Р.Жеткенбаева, Ж.Қантарбева. Мектепке дейінгі жастағы балалардың шығармашылықтарын интербелсенді әдістер арқылы дамыту. Әдістмелік ұсынымдар. Қарағанды 2013.
   

Мектеп оқушылары, колледж бен жоғары оқу орындарының студенттерінің дайындық сапасының объективті критерийі маман ретінде олардың қажет болуы.

1. 
   білім беру мен тәрбиелеудің жоғары деңгейі;
   
2. 
   білім алу үрдісіне жағымды мотивацияны тудыру;
   
3. 
   әлеуметтік икемделуге бейімділігі;
   
4. 
   білім мен құндылықтарды иемденуге қызығушылық білдіру.
   

Қойылған міндеттерді шешу үшін республиканың интеллектуалды және шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту және дарынды балалармен жастардың дамуы үшін өркениетті жағдайлар жасау қажет.

1. 
   Ахметжанов А.И. Балалар дарындылығының дамуының психологиялық ерекшелігі
   
2. 
   Бурдина И.А. Сынып жетекшісінің анықтамалығы. №5 2012.
   
3. 
   Назарбаев Н.А. Қазақстан -2030. Қ.Р. білім берудегі заңнамалары.
   
4. 
   Кеналиева А.С. Ақылбеков Ж.А. Мектепте дарынды балаларға білім беруді ұйымдастыру.
   

Елбасымыздың «болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтанда ұстаздарға жүктелетін міндет өте ауыр» деген сөздері үлкен жауапкершілікті жүктейді.

Мұғалім қазіргі заманға лайық өзінің білім беру ісінде рухани, этно – мәдени дәстүрлерді сақтап, дамыта отырып, шығармашылық ізденіспен жұмыс істеп, өмірге еніп жатқан жаңа технологилар мен техниканы меңгеретін білігі мен білімі жоғары ұлағатты тұлға болуы міндет. Қоғамда болып жатқан өзгерістердің мектепке әсері оның оқу үрдісіне ізгілік және демократиялық бағыттарды енгізуді қажет етуінен айқын көрінеді.

Бүгінгі мұғалім ойлау икемділігі дамыған, жан – дүниесі терең, өмірге көзқарасы жоғары болуға тиіс, өйткені өзіндік рухани өсуін өзі басқара алатын адамның қолынан ғана шығармашылық жасампаздық келеді. Ондай ұстаз педагогикалық жаңалықтарды қабылдауға даяр. Сондықтан өз әрекеттеріне өзгеріс енгізе алатынымен, ізденістік жұмыстар жүргізуге бейімделгендігімен, әр оқушының рухани өсуіне, өзіндік мүмкіндігін дамыту үшін, жағдай туғыза алатындығымен құнды.

Мұғалімнің негізгі міндеті –оқушының ешкімге ұқсамайтын даралығын, шеберлігін көрсету, оны дамыту, жарыққа шығару. Сондай – ақ балаларды оқытып қана қоймай, дұрыс тәлім - тәрбие беретін шебер тәрбиешіболуы қажет. Мектеп оқушыларын қоғамдық белсенді және жан – жақты дамуына жағдай туғызу керек. Мұғалім оқушы арасындағы тығыз байланыс қалыптасқанда ғана бірлік одақты қызмет істейді. «Жақсы мұғалім маған әр уақыт қымбат, өйткені ол мектептің жүрегі» деп ағартушы Ыбырай Алтынсарин айтқандай, мектеп үшін ең керегі – жақсы мұғалім.

Қарым – қатынас дегеніміз – мұғалім мен оқушының мақсаты бір педагогикалық мәселелерді шешу кезіндегі сөз, қимыл – қозғалыс, ым арқылы бір-бірімен байланыс жасауы. Мұғалім оқушымен сөздік қарым – қатынас жасау кезінде әсер етудің сендіру және ұялту, болмаса дегеніне көндіру тәсілдерін қолданады. Сендірудің сөздік түрі: әңгімелесу, үйрету, тапсырма беру, жаттықтыру, дәріс оқу әдістері арқылы іске асады.

Бұл әдістердің тиімді болуы мұғалім үніне, ым, қимыл – қозғалысты тиімді пайдалануына байланысты. Мұғалім ым, қимыл – қозғалысты өз сөзін дәлелдеу, болмаса оқушылардың іс – әрекетін басқару кезінде жиі қолданылады.

Белгілі педагог Ш.Амонашвили мұғалімнің оқушымен қарым – қатынасын зерттей келіп, оны мағыналы етудің басты шарттары мыналар деп санайды.

1. 
   Оқытуды және мектептегі басқа жұмыстарды оқушылардың қызығуы тұрғысынан басқару.
   
2. 
   Әрбір оқушының мүмкіндіктері мен болашағына үнемі сеніп отыру.
   
3. 
   Оқушылармен оқыту үрдісінде ынтымақтасу.
   
4. 
   Оқушылардың ар – намысын құрметтеп отыру.
   

Оқушының мұғаліммен қарым – қатынасы мұғалімнің келбетіне, сөйлеу мәдениетіне, әдептілігіне байланысты. Келбет деп отырғанымыз мұғалімнің түр – әлпеті, киім –киісі қарапайым әрі қонымды, жүріс – тұрысы тік және жинақы жүру бұл мұғалімнің өзіне деген сенімін анықтайды, өзіне сай таза, өте сыпайы, дауысы бір қалыпты, сөзі жинақы, тиянақты, дәлме – дәл, тұжырымды болып жүретін мұғалімдерді оқушылар құрметтейді және соларға сай ұқсағысы келеді. Әсіресе соның ішінде мұғалімнің сөйлеу мәдениетімен сөздік қорының байлығы көбірек әсер етеді.

Мұғалімнің рухани мәдениеті – тұлғаның интегративті сапасы, ол субьектінің шығармашылықты өзіндік реттелуінің тәсілі мен шегін сипаттайды. Ол баланы мұғалімге жақындастыратын атмосфераны құрады.

Рухани – әдептік мәдениеті педагогикалық қарым – қатынас мәдениетінің қалыптасуының кепілі. Бұл процесте баланың тұлғасын дамытатын жағында атмосфера құрылады. Педагогикалық такт – бұл баланы тәрбиелеуде дұрыс жолды таңдай білу қабілеті.

Әдептілік – мұғалімнің жоғары шындық, қарапайымдылық, сабырлылық көрсетуі өзін – өзі басқарып ұстамдылық жасауы, әртүрлі жағдайларда оқушылармен, өзге адамдармен қарым – қатынас жасай алу ептілігін біріктіретін адамгершілік тәртібі. Әдепті мұғалім - әр уақытта оқушылардың құрметті адамы. Олардың айтқаны шәкірттер мүлтіксіз орындайды және өнеге тұтады.

Сонымен қатар мұғаліммен мұғалімнің қарым – қатынасындағы ең маңызды көрсеткіштерінің бірі – ұстаздық әдепті сақтау.

Ұстаздық әдеп – жоғарыда айтып өйткенімдей, әділеттіліктен, ұстамдылықтан, адамгершіліктен тағыда басқа қасиеттерден көрініс беруі тиіс. Ұжымда бірге жұмыс істейтін әріптестер арасында түсінбестік, дау - дамай, кикілжіңдер кездесуі мүмкін. Мұндай жағдайда әр педагогтің өз - өзін өзгенің орнына сезіне білуі, ойы, сөзі ұстазға тән ерекшеленуі қажет. Болмашы түсінбестікке бола өз басының қадірін түсірмеуі керек. Ұстаздық әдеп – әр мұғалімнің көркі. Әрқашанда әрбір педагог өзінің өмірге жақсы ұрпақ тәрбиелеп шығаратын, оқу-білім нәрімен сусындататын ұмытпағаны жөн.

Сондай – ақ ұстаздар арасында болған түсінбестік оқушылардың алдында, не болмаса мәдени орындарда, кеңседе, көшеде айтылып жатпауы тиіс.

Мұғалімнің мәдениеті – білім ошақтарында ғана емес, күнделікті жүріс–тұрысынан, өзін қай ортада болсын ұстай білуден, өзгелер қызығатын жан дүниесі бай, кең, көпшіл, білімді, адамгершілігі мол, жан – жақты жарасымды болғанда ғана нағыз ұстаз екенін дәлелдейді.

Ұстаздың мінез – құлқының әр түріне байланысты, Американдық психотерапевт Вирджиния Сатир мұғалімнің типологиялық стилін ұсынады.

1. 
   Мұғалім – басшы. Оның «беделі» - биік.
   

2. 
   Мұғалім – компьютер. Оның «беделі» белгілі бір аймақтағы негізделген білімді меңгерген (робот).
   

3. 
   Мұғалім – қиналушы. Оның «беделі» әйгілілік.
   

Сонымен қорыта келе, белгілі педагог К.Д.Ушинскийдің «Мұғалім-өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, ол оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады» деген пікірін айтқым келеді.

3. Білімдегі жаңалықтар. Ақпаратты-әдістемелік журнал. №1,2007.

3 деңгейлік Кембридж университетінің сындарлы оқуына келмес бұрын мен қаншалықты өз ойымша жақсы сабақтар берсемде, мен белсенді емес сыныптың көрінісінде жұмыс істегенмін. Себебі, өзім бөлме ішінде қозғаламын, өзім түсіндіремін, өзім көрсетемін, өзім оқимын, ал оқушылар жазады, оқушылар тыңдайды және т.с.с. Дайын білім беруге негізделген «дәстүрлі стиль арқылы алынған білім оқушылардың жинақтаған өзге білімдерімен тиімді сіңісе алмайды, сондықтан механикалық есте сақтау, үстірт білім алу жағдайлары орын алады. Дәстүрлі оқытудан алынған механикалық түрде есте сақталған мәліметтерді емтихан кездерінде ұтымды пайдалануға болады, бірақ мән-мағынасы терең меңгерілмей, жай ғана жатталғандықтан, тақырыпты оқыту немесе емтихан аяқталған соң керексіз болып қалады және оқушы оны өмірде тиімді пайдалана алмайды. Сондықтан да, мен өзіме мақсат қойдым, мұғалім болған соң білім реформасында болып жатқан еш жаңалықтан қалмай тек алға ұмтылу. Жаңа тәсілдерді меңгерген оқушының оқуына оң ықпал ететін жаңа форматтағы мұғалім болу. Осы мақсаттың орындалуына 3 деңгейлік Кембридж университетінің сындарлы оқытуын меңгеру болды.

Білім жүйесіне енгізілген әлеуметтік-сындарлы оқыту бағдарламасы үлкен серпіліс әкелді. Сындарлы оқытудың мақсаты – оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету. Сындарлы оқытуға негізделген сабақтар оқушыларға өз білімдері мен ұстанымдары жайында ойланып, сұрақтар қойып, білімін толықтырып, белгілі бір тақырыпты оқып-білу кезеңінде өз түсінігін өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл үдеріс оқушының өз болжамдарына күмәнмен, сыни тұрғыдан қарай отырып, сол арқылы әлем, тіршілік, жаратылыс туралы өзінің түсінігін тереңдетіп, кеңейтуге ұмтылу мүмкіндігін ұлғайтады. Оқытудың бұл түрінде оқушылар өте маңызды рөл атқарады: олар құрбы-құрдастарымен әлеуметтік байланыс жасау арқылы белсенді түрде білім жинақтайды. Мұғалім оқушылардың оқуына мүмкіндік тудырып, оқу материалы және өзгеде қажетті құралдармен қамтамасыз етіледі, ал оқушылар өз кезегінде пән бойынша өз түсініктерін арттыру іс-әрекеттеріне ынталы болғаны абзал.

Оқыту мен оқытудағы жаңа тәсілдерді қолдану арқылы ең бастысы мен сыныпты белсенді сыныпқа айналдыру керектігін түсіндім. Ол үшін, әрине сабаққа деген оқушының белсенділін және қызығушылығын ояту керек. Ал оқушының белсенділігі мен қызығушылығын ояту үшін сыныпта диалогтік оқытуды дамыту, сұрақ қоюдың түрткі болу және қайта бағыттау сияқты әр түрлі техникаларын пайдаланып, сабақ беруде оқытудың 7 модулін ықпалдастыруға болады. Диалогтік оқытуды өз іс-тәжірибемде пайдалана отырып түйгенім, сабақтың қай кезеңінде болсын, қандай сабақта болсын қолдануға болатындығын, нәтижесінде көзделген мақсатқа жететіндігін, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыруға болатындығын, сөздік қорының молаятындығын білдім.

Осы оқудан түйгенім сыныпты бір ұжым ретінде қалыптастыру, сабаққа деген қызығушылығын арттыру үшін түрлі сергіту ойындарын, психологиялық тренингтер және топқа бөлудің бірнеше тәсілдерін қолдану арқылы ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру. Ынтымақтастық атмосферасы қалыптасқан ортада оқушылар бірлесіп жұмыстану арқылы оқушы ортақ іске өз үлесін қосады, диалог орнатылады, әр оқушыға жауапкершілік пен міндеттеме жүктеледі. Ал ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыруда диалогтық оқытудың маңызы зор деп есептеймін. Себебі сыныпта ынтымақтастық атмосферасы қалыптаспаған жағдайда оқыту нәтижелі бола алмайды. Бұрынғы сабақтарымда балалар үнемі екі-екіден отырса, ендігі сабақтарымда оларды топтастырып оқытудың маңызды екенін түсіндім.

Қазіргі заман – ақпараттық технологиялардың дамыған ғасыры болғандықтан, информатика сабағында міндетті түрде компьютер қолданылады. Қазір біз ақпаратты қоғамда өмір сүріп жатқандықтан, күнделікті өмірде қарапайым ұялы телефоннан бастап Интернеттің мүмкіндіктерін пайдалана алмайтын оқушылар кемде-кем. Сондықтан да сабақ барысында оқушыларға компьютерді тиімді пайдалана білуге үйрете отырып, сабағымда таймерды презентация арқылы шығарып қойып, уақытпен жұмыс жасауға дағдыландырдым. Мысалы, 9-эксперимент сыныбында өткізген сабақтарымда топ жұмысын қорғауда барлық топтан да бұрыннан да белсенді оқушылар қалды. Олар бастапқыда «Қоғамның ақпараттық ресурстары» сабағында ресурс түрлерін ажыратуда қателесті, бірақ басқа топтардың жауаптарын ескеріп, уақытында жауаптарын түзете білді. Жұптық, топтық жұмыстар арқылы сыныпта оқшауланып өзімен-өзі болып отыратын оқушыларыма қозғау салдым. Онда байқағаным оқушылар тақырыпты өз бетімен меңгеруге, өз түсінгенін басқаларға түсіндіруге қабілетті екен. Өз түсінгендерін басқаларға түсіндіру барысында барлығы шамалары жеткенше жұмыстанды.

Келесі берген тапсырмада топтар үйден оқыған және сабақта алған білімдерін «Табиғи ресурс», «Ақпараттық қоғам» және «Ұлттық ақпараттық ресурс» тақырыптары бойынша мазмұнын постергесуреттеп салып көрсету керек болды. Мақсатым сабақта ынтымақтастық қағидатын орнатуды ұстана отырып, бұл тапсырмада оқушылар бірлесіп жұмыс жасау арқылы оқушы ортақ іске өз үлесін қосады, диалог орнату үшін қолайлы жағдай жасалып, орта құрылады, әр оқушыға жауапкершілік пен міндеттеме жүктеледі. Сондықтан мұғалім сабаққа тапсырмалар дайындағанда әр кезде оқушыға қызметтің жаңа түрін ұсынып, қажеттілігін қамтамасыз ете алатындай деңгейде болу керек.

Кез келген сабақ жалпы сұрақ қоюдан басталса, мен сұрақты қалай қою керектігін және түрлерін ажыратып үйрендім. Соның ішінде жуан-жіңішке, ашық-жабық, мәртебесі жоғары және төмен сұрақтардың атауларымен, «бастама-жауап –кейінгі әрекет» (БЖӘ), «түрткі болу», «сынақтан өткізу», «қайта бағыттау» техникаларымен таныстым. Дұрыс сұрақ сабақ берудің тиімді құралы болып табылады. Сондай-ақ, көп жағдайда мұғалімнің қояр сұрағына да берілер жауап белгілі бір шеңберде, нақты жауабы бар болса, оқушы қиялы жетілмей, бара-бара тоқырауға ұшырауы мүмкін. Мұғалімдер көбінесе осындай оқушының ойлау қабілетін шектейтін «жабық сұрақтар» қояды. Сұрақ қою арқылы оқушыларды диалогқа тартуға болады. Сондықтан да жіңішке сұрақ қою аса маңызды дағдылардың бірі болып табылады, себебі сұрақ дұрыс қойылған жағдайда ғана сабақ берудің тиімді құралына айналады және оқушылардың оқуына қолдау көрсетіп, оны жақсарта және кеңейте алады. Сонымен қатар жоғары дәрежелі сұрақтар арқылы оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауын да дамытуға болады, оқушылардың жоғары дәрежелі сұрақтарға берген жауаптары арқылы оқушының қабілеті мен оның деңгейін, дүниетанымын байқап, бағалауға болады.

Қызығушылық білдірген және белгілі мақсатты көздеген оқушылар табыстарға қол жеткізеді және бұл фактінің өзі бұдан да қызығып, мақсатқа ұмтылуға итермелейді. Осылайша, шеңбер пайда болады. Егер де оқушылар сабақ барысында керемет нәтижелерге қол жеткізсе, сол сабақтар сәтті болды деп, сіз пікір таластыра аласыз. Бірақ, менің ойымша, егер барлық оқушылар қандай да болмасын табысқа кол жеткізсе, сол сабақ сәтті болып саналады.

Жаңа форматтағы сабақты оқушылардың білімді өз бетімен меңгеруіне негіздей отырып өткізгеннен түйгенім -мұғалімнің бұл әдісте ұтары көп екен. Нақтылап айтқанда: өз бетімен меңгерген білім сіңімді болады әрі оқушының тәуелсіз білім алу құзыреттілігі, өзіне деген сенімі артады, ынталанады, мәселелерді шешуде еркіндік берілгендіктен сыни ойлау қабілеттері дамиды.

«Ғылым қалғып кетсе қараңғылық бас көтереді» дегендей, заман талабына сай жаңа технологиялармен жұмыс жүргізу алдымызда отырған бала тәрбиесіне зор ықпал ететіні белгілі. Алдыңғы қатарлы тәжірибені жетілдіре отырып, оқу үрдісіне жаңа әдіс-тәсілдерді, оқытудың жаңа технологияларын енгізіп, білім алушылардың жалпы дамуын қамтамасыз ету керек. Бала жаны жаңалыққа құмар, білгенін білгісі келіп, белгісіз нәрсені ашуға тырысатын болғандықтан, әр мұғалім олардың осы талпынысын дамытуға көңіл бөлуі тиіс.

Оқыту технологиялары көмегімен білім алушының білімді игеру дәрежесінің қаншалықты екендігін байқауға болады. Білім алушы оқу мазмұнының элементтерін өз бетінше, өзіне тән қарқынмен, жылдамдықпен меңгереді. Оқыту технологияларын қолдануда оқытудың проблемалы ізденімпаздық, интерактивті, коммуникативті, ойын әдістері пайдаланылады, білім алушыныңөз бетінше жұмыс жасауы, белсенділігі, қызығушылығы ескеріледі. Осы орайда мектепте ақпараттық – коммуникативтік технологияны кеңірек пайдаланған абзал. Заман ағымына сай күнделікті сабақта :

• 
  Мультимедиа (электрондық оқулықтар);
  
• 
  Компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивтік тақта);
  
• 
  Анықтамалық мәліметтер (сөздік, энциклопедия, карта, деректер қоры);
  
• 
  Электронды кітапханалар (мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне ақпараттар);
  
• 
  Виртуалды зертханалық тәжірибелер
  
• 
  Интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже береді.
  

Ақпараттық – коммуникациялық технологияның негізгі бағыттары мыналар:

• 
  Білім алушыларды білімді, білікті, дағдыны, құзыреттелікті меңгеру және дамыту үшін ақпараттық технологияларды пайдалануға үйрету;
  
• 
  Білім алушылардың функионалдық сауаттылығын дамыту;
  
• 
  Қоғамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында тұлғаны тәрбиелеу мен дамыту;
  
• 
  Білім сапасын арттыру, дербестендіру, қоғам мүшелерінің ой-өрісінің даму деңгейін көтеру.
  

• 
  Жаңа материалды түсіндіргенде;
  
• 
  Сабақты бекіткенде;
  
• 
  Қайталауда;
  
• 
  Білім мен іскерлік дағдыларын бақылағанда.
  

• 
  Уақытты үнемдеу;
  
• 
  Материалды қысқаша безендіру;
  
• 
  Оқытушының эстетикалық, эмоциялық, ғылыми сенімділігін жоғарылату;
  
• 
  Кез келген уақытта таныс материалдарға қайта оралу;
  
• 
  Өз бетімен оқуға мүмкіндік жасау;
  
• 
  Проблемалық сабақтастықты тереңдетуге көңіл аудару.
  

• 
  Оқу – көбіне жаңа білімді меңгеруге бағытталған. Олардың көбісі оқытуды салалық бағдарлама бойынша бағдарламаға жуық режимде жұмыс істейді. Бұл жерде білім алушыларға білім беру электронды оқулықтар, интерактивті тақта т.б көмегімен жүзеге асырылады.
  
• 
  Бақылау – білім мен ептіліктің белгілі деңгейін бақылау үшін. Бағдарламалардың бұл түрі әртүрлі тексеру тапсырмалары, соның ішінде тест формасында ұсынылады. Қазіргі заман талабына сай оқушыларды бақылау үшін Activote, MyTest, т.б. тестілеу жүйелерін қолдану тиімді.
  
• 
  Демонстрациялық - сипаттамалы оқу материалын, әртүрлі көрнекілік материалдарын (картина, фотографияларды, бейне үзінділерді) көрнекі демонстарциялау үшін. Гарфикалық түзетулер енгізуге болатын және білім алушылардың шығармашылық жұмыстары үшін қолданылатын презентациялық бағдарламаларды осы түріне жатқызуға болады. Сондай-ақ химия, физика, биология сабақтарында датчиктерді қолданып, зертханалық, сарамандық жұмыстарды көрнекілеу заман талабына сай келеді деген ойым бар.
  
• 
  Ақпараттық- анықтамалық – Ғаламтордың білім беру ресурстарына қосылу арқылы қажетті ақпараттарды алу үшін білім беру материалдары көпшілік сайттар көбеюде.
  
• 
  Мультимедиа – оқулықтар – бағдарламаның аталып өткентүрлері элементтерінің көбісін үйлестіретін кешенді бағдарламалар.
  

Іс – тәжірибемде ақпараттық –коммуникациялық технологиялардың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, білім алушылардың шығармашылық даралығын қалыптастыру үшін сабақта төмендегі іс – шараларды қолданудың маңызының зор екенін байқадым:

• 
  Білім алушының дайындық деңгейін, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру арқылы жаңа материалдарды меңгеруіне байланысты оқытуды ұйымдастыру және оқыту процесінде интерактивті құрылғылардың мүмкіндіктерін пайдалану;
  
• 
  Оқытудың жаңа әдістері мен формаларынсабақта жиі қолдану;
  
• 
  Жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типті компьютерлер, телекоммуникация, виртуалды орта және мультимедиялық – технология, интерактивті құрылғылар) пайдалану арқылы оқу процесінің материалдық техникалық базасын жетілдіру.
  

1. 
   Білім алушы жұмысты бастамас бұрын оның негізгі мақсатын айқындап алуы керек
   
2. 
   Білім алушы интернеттен алынған материалды сұрыптау алуды үренуі керек
   
3. 
   Білім алушы өз бетінше жұмыс істеуге дағдылануы керек
   
4. 
   Білімалушы өзінің іздеп тапқан материалын слайд, проект, флипчарт арқылы қорғауға дайындала алуы керек.
   

Қай елде болсын, балаға білім беру ісі елеулі орын алып, онымен шұғылданатын мамандарды ізденіске итермелеп отырған. Себебі еліміздің мәртебесінің биік болуы қоғам мүшелерінің келешек ел қожасы – жас ұрпақтың белсенділігі мен іскерлігіне тікелей байланысты болмақ. Қазіргі таңда еліміздің келешегін, нағыз өз елін сүйетін, әдет-ғұрпын, салт-санасын қастерлейтін ұрпақты тәрбиелеу- біздің басты парызымыз.

Қазір еліміз өркендесін, өссін деген саналы адамның ойында алдымен Елбасының елу елдін қатарына қосылуы туралы зор мақсаты тұру керек. Қазір мемлекетіміздің басшысы ғылымды да, білімді де осы мақсат жолына бағыштап отыр. Президент Жолдауындағы білім алдына қойылған міндеттер өте маңызды. Егер біз жоспарлар мен іс-әрекеттерімізде жүйелік пен іскерлікке жетсек, онда бұл міндеттерді орындау әбден мүмкін.

Қазіргі инновациялық технология туралы айтатын болсақ, технология грек сөзінен, яғни өнерпаздық, шеберлік, іскерлік деген ұғымды білдіреді.

• 
  Дүниетаным қабілеті жоғары;
  
• 
  Дарынды, өнерпаз;
  
• 
  Іздемпаз, талапты:
  
• 
  Өз алдына мақсат қоя білу керек;