Омарова аккенже бердихановна
жүктеу/скачать 8,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Диссертация
| Bacillus bifidus communis
деп аталды. Тиссье бифидобактериялар диарея тудыратын протеолитикалық бактерияларды алмастыра алады және осы синдромнан зардап шегетін нәрестелерге бифидобактерияны енгізуді ұсынды. «Пробиотиктер» термині алғаш рет 1965 жылы енгізілді. Антибиотиктерге қарама-қарсы пробиотиктер басқа микроорганизмдердің өсуін ынталандыратын микробтық факторлар ретінде сипатталған. 1989 жылы Рой Фуллер пробиотиктердің өміршеңдігін атап өтіп, емделушілер үшін олардың оң әрекеттері туралы идеяны ұсынды [76]. Мал дәрігерлік медицинада пробиотиктер емдік препарат ретінде өзі туралы жақында мәлімдеді. Ветеринарлық пробиотиктерді дамытудағы негізгі түрткі 2006 жылы Еуропада жемдік антибиотиктерді қолдануға тыйым болды. Сапалы ауыстыруды әзірлеу міндеті қойылды, ол жануардың толыққанды денсаулығын қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар жемнің конверсиясын, соның салдарынан сүт өнімділігінің артуына ықпал етті. Сол кезде бактериялардың 1 штаммының (I буын) негізінде алғашқы пробиотикалық препараттарды қолдану кезінде тек бір ғана мақсат — мал басының денсаулығы ғана емес, сонымен қатар жанама заттар қатарына да қол жеткізілді, бұл өнімділікті арттыру, малдардың дамуын жеделдету, жем- шөптерді айтарлықтай үнемдеу және т. б. Осындай керемет нәтижелер алып, ғалымдар препаратты жетілдіру нұсқаларын іздестіре бастады. Микроорганизмдердің әртүрлі штаммдарының композициясы, олардың саны, қатынасы, жалпы титрі бойынша көптеген тәжірибелер жүргізілді — пробиотикалық әсер ететін препараттардың жаңа буындары пайда болды. Қазіргі уақытта ветеринариялық препараттар нарығында пробиотиктердің бәсекелес екі желісі бар, бұл тірі пробиотиктер (белсенді микроорганизмдер негізінде) және лиофильді кептірілген және даулы (құрғақ мұздату арқылы анабиозға енгізілген). Лиофильді кептірілген – бірқатар көрсеткіштер бойынша тірі пробиотиктерден едәуір төмен, бірақ оларды белсенді пайдаланады, өйткені олардың маңызды ерекшелігі бар – олар сақтауға (температура, ылғалдылық, ұзақтық) төзімді. Бұл ерекшелік соңғы тұтынушыға ғана емес, дайындаушы мен өткізушілерге де маңызды. «Тірі» пробиотиктер бірқатар маңызды функцияларға ие – жануардың ішектерінде отарлаудың жоғары жылдамдығы, қосымша емдік факторлар, метаболиттер және т.б. Жалғыз кемшілігі – аз сақтау мерзімі мен қатаң температуралық режим. Пробиотиктердің иммуномодуляциялық әсерін А.Н. Панин, Н.И. Малик, О.С. Илаев олардың мукоздық және жүйелі иммунитетті қалыптастыруға және 46 реттеуге қатысуы тұрғысынан қарайды. Пробиотикалық бактериялар табиғи резистенттілік факторларымен қамтамасыз етілетін инфекциялардан ерте қорғану механизмдерін қалыптастыруға белсенді қатысады: секреторлық IgA концентрациясын, фагоцитарлық белсенділікті, қан сарысуының бактерицидін, сарысулық лизоцим мен комплемент белсенділігін арттырады. Әдеби деректерде пробиотиктерді қабылдау Т-лимфоциттердің салыстырмалы және абсолюттік санының төмендеуі кезінде В-лимфоциттердің салыстырмалы және абсолюттік санының айтарлықтай артуына ықпал ететінін көрсетеді [77-80]. Иммундық жауаптың дамуындағы микрофлораның маңызды рөлі иммуностимуляцияны, сондай-ақ иммуносупрессияны қамтитын оның әмбебап иммуномодуляциялаушы қасиеттеріне негізделген. Бактериялық липополисахаридтер және әртүрлі нормофлораның жасушалық қабырғасының құрамына кіретін пептидогликандар иммундық реттеу әсерін көрсетеді. Сондықтан пробиотикалық препараттар аурудың жіті кезеңінде де, реконвалесценция кезінде де, олардың инфекция қоздырғыштарына антагонистік әсер ету және табиғи иммунитетті ынталандыру қабілетіне байланысты тағайындалады. Зооантропонозды трихофитиямен ауыратын балалардың Л.С.Азнабаева, З.Р.Хисматуллина және т.б. ғалымдардың мәліметтеріне сәйкес нейтрофилдердің функциялық белсенділігінің айтарлықтай төмендеуі байқалады. «Бактиспорин» пробиотигін кешенді терапияда қолдану нейтрофилдердің функционалдық қасиеттеріне иммуномодуляциялаушы әсер етеді. Жасушалардың функционалдық белсенділігі белсендіріледі, бұл қабыну ошағында айқын байқалады. Бұл фагоцитарлық индекстің, фагоцитарлық санның, емдеудің 10 тәулігіне нейтрофилдердің миелопероксидаза белсенділігінің жоғары көрсеткіштерімен анық көрінеді. Тырысқақ уыттарымен иммундау алдында бронхтың шырышты қабығында осы токсинге (IgG және IgA) антиденелер деңгейінің артуын тудырды. Alvarez S., Herrero C., Bru E., Perdigon G. L.casei 3 апталық тіндерге енгізу PS өсіндісімен инфекцияланғаннан кейін бронхтардың шырышты қабықтарында IgА және IgМ синтезінің күшеюін туындатқан [81]. Пробиотиктерді қазіргі заманғы анықтау Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының жұмыс тобымен берілген: «Пробиотиктер — патогенді және шартты патогенді бактерияларға қатысты антагонистік белсенділігі бар және ішектің қалыпты микрофлорасын қалпына келтіруді қамтамасыз ететін апатогенді бактериялар». Бұл анықтама ветеринариялық препараттар үшін де әділ. Пробиотикалық препараттардың профилактикалық және терапиялық әсер ету механизмі олардың құрамына кіретін микроорганизмдердің алуан түрлік және штаммдық тиістілігіне, сондай-ақ нақты дәрілік заттың құрамында қосымша заттардың болуына негізделген. Осы пробиотиктерді топтарға жіктеуге болады: - монокомпонентті пробиотиктер; - поликомпонентті пробиотиктер немесе симбиотиктер; - құрамында химиялық белсенді заттар – пребиотиктер бар кешенді пробиотиктер (синбиотиктер); 47 - табиғи адсорбенттерде иммобилизацияланған пробиотикалық кешендер. Ветеринариялық медицинада пробиотиктерді қолдану үшін жануарлар ағзасында олар тудыратын оң әсерлер негіз болып табылады. Пробиотиктердің негізгі әсерлеріне ас қорытуды жақсарту, иммуностимуляциялық әсер ету және жануарлардың өнімділігін арттыру жатады [82]. Ас қорыту процесінің жақсаруы биологиялық белсенді заттарды өндіретін шартты-патогенді энтеробактериялардың антагонистері болатын пробиотиктер микроорганизмдерімен (көбінесе лакто-бифидобактериялар бар) ішектің отарлануы есебінен жүреді. Нәтижесінде микробтық протеин мен витаминдердің синтезі, қоректік заттардың сіңуі артады. Пробиотикалық препараттар сипатталған қасиеттер есебінен мал шаруашылығының экономикалық тиімділігін арттыруға қабілетті. Мысалы, рационға пробиотик Витафорт қосқан кезде құстардың өсуі мен дамуының қарқындылығы белгіленді, бұл олардың ет өнімділігін арттырды. жүктеу/скачать 8,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|