Нұрлан Сайлауұлы Әкім Алымуддинұлы

үмбетіңе куә етеміз...»
(«Нахл» сүресі, 89)
Ақиретте өзге үмбеттің бәрі өздеріне жіберілген пайғамбарларының 
тәблиғын жоққа шығарады. Аллаһ тағала сол пайғамбарлардан тәблиғ 
еткеніне куә сұрайды. Соңында мұны Мұхаммед (с.а.с.) үмбетінен де 
сұрайды. Мұсылмандар басқа үмбеттердің пайғамбарларына және сүйікті 
Елшіміздің (с.а.с.) пайғамбарлық міндетін атқарғанына куәлік етеді. Басқа 
үмбеттер «Мұны қайдан білесіңдер?» – деп сұрайды. Сонда мұсылмандар: 
«Мұны бізге Аллаһ Құранмен, өзінің жіберген пайғамбарының тілімен 
жеткізді», – дейді. Осы кезде Пайғамбарымыз (с.а.с.) шығып, үмбетінің 
дұрыс айтқанына куәлік етеді. 
«Осылайша сендерді артық-кемсіз орташа 
үмбет қылдық. Адамдарға куә болуларың және пайғамбарларыңның 
сендерге куә болуы үшін...» 
(349 «Бақара» сүресі, 143) деген аят осыны 
құптайды.
Хазірет Пайғамбарымыз (с.а.с.) ақиретте ететін осы куәлігін есіне 
алғанда, мұңға шоматын. Ибн Мәсғуд (р.а.) мына бір оқиғаны әңгімелейді: 
«Бір күні Аллаһ расулы (с.а.с.) маған: «Құран оқы», – деді. «Құран сізге 
түспеп пе еді? Оны өзіңізге қалай оқып беремін?» – дедім. Сонда 
Пайғамбарымыз (с.а.с.): «Мен басқалардан тыңдағанды ұнатамын», – деді. 
Мен «Ниса» сүресін оқи жөнелдім. 
«Әр үмбетке бір айғақ келтіріп, сені де 
оларға куә еткенде, олардың жағдайы қалай болар екен?»
(«Ниса» сүресі, 
41) деген аятқа келгенде, «Жетер, жетер», – деді. Қарасам, Пайғамбарымыз 
(с.а.с.) жылап отыр екен (Бұхари, Тәпсір 4/9) 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 
 
1. Абдулмалик ибн Һишам. «Сира набауия». Каир 2005ж.
2. Фетхуллаһ Гүлен. «Ғаламның рақым нұры» Көкжиек баспасы, 
Алматы 2007 ж.
3. Афифи Мухаммед Абдулфәттах. «Хадисул- Қуранул-Керим әл-
Имамул Әнбия», Дарул Мысрия әл -Лүбнание, Каир 1995.
4. Қалмахан Сейітұлы. «Пайғамбарлар тарихы». Көкжиек. Алматы, 
2010.
5. Ахмед әш-Шами Салих. «Дирасетис-Сире». әл- Мактабул Ислами, 
Бейрут, 1990.
6. Фетхуллаһ Гүлен. «Ғасыр тудырған күмәндар». Көкжиек баспасы, 
Алматы, 2009.
7. Дамира Өмірзаққызы. «Адамзаттың асыл тәжі». Алтын қалам 
баспасы, Алматы, 2007.
8. Мұхаммад Сайд Рамазан әл-Бути. «Фиқһу ас- сира».
9. Ақгүл Мұхитдин. «Қуран Керимде хазірет пейгамбер». «Ышык» 
баспасы, Измир 1999.
10. Ақики Неджип, «әл-Мүстәшрикун», Дарул-Маариф, Мысыр 1965.
11. Мухиддин Акгул. «99 соруда Ефендіміз». «Ышык яйынлары» 
баспасы, Түркия 2010.
12. Алуси Шихабуддин әс-Саид Махмуд. «Рухул Ме- ани фи Тефсирил-
Қуранил-Азими уәс-Себьил- Месани». Дару Ихиа-Турасил-Араби, Бәйрут 
1985.
13. Байрактар Ибраһим. «Хазірет Пейгамберин Ше- маили». Сеһа 
Нәшрият, Стамбул, 1990. 
14. Бинтуш-Шаты Айше Абдуррахман, «Меал-Мустафа», Дарул-
Меариф, Каир 1992.
15. Әбу Зеһра Мухаммед. «Хатемун-Небиюн». Дарул-Фикрил-Араби, 
Каир 1993.
16. Аркам Дия Умри. «Шығыстанушылардың хадистегі және 
Пайғамбар өміріндегі күмәні».
17. Газали Мухаммед. «Фыкһус-Сира». Дарул-Кутубул-Исламие, Каир.
18. Гүнер Осман. «Ресулаллаһын еһли китапла мүнасебетлери». 
«Феджр» баспасы, Анкара 1997.
19. Хаким Мухаммед Бакыр, «ел-Мүстешрикун ве Шүбехатүһүм 
Хевлал Куран». Бейрут 1985.
20. Құрманбаев Қайрат. Хадис ілімі. «Нур Мубарак». Алматы 2010ж
21. Ибн Хишам Джемаладдин Абдулмелик. «ес- Сиратун-Небия». 
Мысыр.
22. Кутуб Мухаммед, «Йірминджи асрын джахилие- ти», (ауд. Хасан 
Бешер), «Хилал» баспасы, Анкара.
23. Кутуб Сейд, «фи Зилалил-Куран» Даруш-Шурук, Бейрут 1988.

24. Зеһеби Мухаммед ибн Ахмед ибн Осман, «ес- Сиретун-Небийе», 
Дарул-Кутубул-Илмие, Бейрут 1982.
25. Р. Хайламаз. Жүрек төрінен орын алған теңдессіз тұлға Мұхаммед 
(с.а.с.). түрік тілінен аударған Ғ, Тобашев. Көкжиек баспасы Алматы 2013ж. 

Мазмұны 
Алғы сөз .................................. .....................................................................3
1. Пайғамбарлардың жіберілу сыры неде?............................ ....................4
2. Пайғамбарлар неге періштелерден таңдалмаған?........ .........................6
3. Пайғамбарымыздың «Мен – Ибраһимнің дұғасымын» дегенін қалай 
түсінеміз? . .................. ................. ................. ........................................6
4. Аллаһ елшісінің әкесі Абдулла не себепті құрбандыққа шалынбақ 
еді?..................................... ........... ........... ................................................... 7
5. Ата-анасы мүмин бе?...... .......................................................................8
6. Пайғамбарымыз (с.а.с.) туылған кезде қандай ерекше оқиғалар орын 
алған?.................................. ........... ........... ........... ........... .....................................9
7. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) есімін кім қойған?.......... ........... .............10
8. Қосымша есімдері мен лақап аттары қандай?.............. ........... ...........11
9. Болмыс-бітімі қандай еді?................................... ..................................12
10. Бауырлары болған ба?................................................................12
11. Қандай кәсіппен айналысқан?...................................................13
12. Көкірегінің ашылуын (шарх-садр) қалай түсінеміз?. ..... ................14
13. Мұхаммед (с.а.с.) барша адам баласына ортақ пайғамбар 
ма?.......................................................................... .................................17
14. Таурат пен Інжілде Пайғамбарымыз (с.а.с.) туралы айтылған 
ба?................................................................. ........... ........... ..........................18
15. Яһудилер мен христиандар Пайғамбарымызды (с.а.с.) білген бе? 
........................................................................ ........... ........... .......................20
16. Аллаһ елшісін (с.а.с.) көре тұра кітап иелері неліктен иман етпеді? 
......................................................................... ........... ........... .................22
17. Қас дұшпандары иман келтірген бе?.... .............................................23
18. Пайғамбарлық келмей тұрып Хира үңгірінде қалай ғибадат етуші 
еді?...................................................... ........... ........... ............................25
19. Хазірет Мұхаммед (с.а.с.) өзіне пайғамбар жүгі артылатынын білген 
бе?...................................................... ........... ........... ........... ........... ..................26
20. Исламда оқу-жазуға ерекше мән бере тұрып Пайғамбарымыздың 
(с.а.с.) қара танымауының астарында нендей хикмет жатыр?......................28 
21. Хазірет Мұхаммед (с.а.с.) жындардың да пайғамбары ма?.... .........30
22. «Сен олардың арасында болған кезде Аллаһ оларға азап етпейді» 
деген аятты қалай түсінеміз?................ ........... ........... ................................30
23. Кісі есімдерін өзгерткен бе?................................. ..............................32
24. Үйінде қандай дүниелер ұстаған?................... ....................................32
25. Не себепті жұпыны өмір сүрген?.................... ...................................33
26. Жетім өсуінің сыры неде?................................ ...................................34
27. Дінімізде мұғжизаға сену қаншалықты маңызды?................ ...........36
28. Пайғамбарларға не үшін мұғжиза берілген?............................ .........38
29. «Құран кәрім Мұхаммедтің (с.а.с.) пайғамбарлығына дәлел» дегенді 
қалай түсінуге болады?.................................. ........... ........... ........... .............39

30. Айдың екіге жарылу мұғжизасына неге бүкіл әлем куә 
болмаған?.......................... ......................................................................41
31. Аллаһ елшісінің (с.а.с.) қандай пайғамбарлық сипаттары 
бар?.................................. ........................................................................42
32. Көркем мінез-құлқы да пайғамбарлығына бір дәлел дегенді қалай 
түсінеміз?........................ ........... ........... ................................................44
33. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) жұмсақтығы мен кешірімділігі 
Аллаһтың нығметі ме?................ ........... ........... ...................................45
34. Әзіл айтатын ба еді?...................................................................46
35. Ел билеп, әскер басшысы болса да қарапайымдылықтан айнымаған 
ба? .................................. ........... .......... .....................................................48
36. Науқас адамдарды емдеген бе?. ................................................48
37. Намазы қандай еді?.....................................................................51
38. Хатшылық қызметін қай сахабалары атқарды?............ .....................53
39. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) айтқанының барлығы хадис па?. .........54
40. Өзге діндердің кітаптарын оқып сауат ашқан ба?........... .................55
41. Исра мен Миғраж деген не?. ................................. .............................56
42. Миғражға денесімен шыққан ба?.................. .....................................58
43. Миғражда тозақтағы күнәһарлардың жазалануын көрген бе? 
................................................................... ........... ......................................59
44. Пайғамбарымыз (с.а.с.) уланғандықтан шейіт болып дүние салды 
ма?.................................................. ........... ........... ................................. 60
45. Махмуд дәрежесі қандай дәреже?.... ................................................. 62
46. Үмбетін қаншалықты жақсы көрді?. ....... ......................................... 63
47. Ғайыпты білетін бе еді?......................... .............................................69
48. Пайғамбарымыздан (с.а.с.) басқа болашақ жайлы айтатындарға сену 
дұрыс па?.......................................... ........... ........... ........... ...................72
49. Күнәсіздігін қалай түсінеміз?........................ .....................................73
50. Жеке басы күнәсіз бола тұра неге Аллаһтан кешірім сұрап истиғфар 
еткен?................................................. ........... ........... ........... ........... ....................74
51. Жеке басына қатысты «бұрынғы және келешектегі күнәларының 
кешірілуі» дегенді қалай түсінеміз?..... ........... ........... ........... ........... ..............75
52. Құранның кей жерлерінде Расулаллаһқа (с.а.с.) ескертулер жасалған 
ба?...................................................... ........... ........... ........... ........... ...............76
53. Алғаш кіммен үйленген? . .......................................................77
54. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) Айшамен (р.а.) үйленудегі мақсаты не 
еді?. .................................... ........... ........... ........... ...............................................79
55. Көп әйел алу сол кезеңнің салт-дәстүрінде бар ма еді?...... .............81
56. Әйелдеріне қаншалықты тең қараған?............................ ..................82
57. «Мүминдердің анасы» деген атауды қалай түсінеміз?........ .............83
58. Бірнеше әйел алуының негізгі мақсаты шариғатты жеткізу дейді, 
мұны қалай түсінеміз?...................... ........... ........... ........... ..........................83
59. Үйленуінде саяси мақсат болды ма?....... ...........................................86
60. Жарларына уақыт бөле алған ба?............ ...........................................87
61. Жұбайларымен кеңескен бе?................. .............................................87

62. Әйелдеріне жақсы қараған ба? .................. ........... .............................89
63. Жұбайларының қызғаншақтығына қалай қараған?. ...... ..................91
64. 
Жұбайларының 
туыстарымен 
қандай 
қарым-қатынаста 
еді?.................................................. .......................................................92
65. 
Ерлі-зайыптыларға 
отбасына 
қамқор 
болу 
жайлы 
не 
айтқан?........................................... .......................................................92
66. Жүкті әйелге және туылған нәрестеге қаншалықты көңіл 
бөлген?......................................... .........................................................93
67. Қанша баласы болған?.......... ..............................................................94
68. Не себептен ұлдары ерте жастан қайтыс болған?....... .....................95
69. Балаға тәлім-тәрбиені қалай берген?......................... ........................97
70. Балаларды қаншалықты жақсы көрген?..................... .......................98
71. Киім киісі қандай еді және әйелдерінің сәнді киім кигенін ұнатқан 
ба?........................................ ........... ........... ........... .....................................101
72. Тамақтануы қандай еді?...........................................................102
73. Әһл-бәйіт деген кім?. ...............................................................103
74. Пайғамбарымызға (с.а.с.) сиқыр жасалған ба?................. ...............103
75. Пайғамбарымызға (с.а.с.) салауат айтып, сәлем жолдаудың 
мағынасын қалай түсінеміз?...................... ........... ........... ........... ...................104
76. Құран Пайғамбарымызға (с.а.с.) бағынудың Аллаһқа бағыну екенін 
айтады. Бұны қалай түсінеміз?.............. ........... ........... ........... ........... ............105
77. Аллаһқа сеніп, Пайғамбарымызға (с.а.с.) сенбеген адам мұсылман 
болып санала ма?.......................................... ........... ........... .....................106 
78. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) әлемге рақым болып келуін қалай 
түсінеміз?.............................................. ........... .....................................107
79. Пайғамбарымызды (с.а.с.) жақсы көру әрбір мұсылманның міндеті 
ме?................................................ ........... ........... ........... ........... ..................109
80. Пайғамбарымызбен (с.а.с.) кездесерде садақа беру керектігі жайлы 
аят бар ма? ............................... ........... ........... ........... ................................111
81. «Тікелей Аллаһтың қорғауында өмір сүрді» дегенді қалай 
түсінеміз?............................. ........... ......................................................112
82. Көп жерлерде періштелерден көмек алғаны айтылады. Бұл құбылыс 
қалай жүзеге асқан?. ............ ........... ........... ........................................114
83. 
Уахи 
періштесінің 
шынайы 
бейнесін 
көрген 
бе?........ 
.....................115
84. Мәдинаға барғанда ең алғаш не істеді?...................... .....................116
85. Мешіті қалай жарықтандырылған еді?...................... .......................118
86. Бір күндік уақытын қалай реттеген?......................... ......................118
87. Астан кейін дұға оқитын ба еді?.............................. ........................120
88. Сапарда жүргенде дұға еткен бе?.......................... ...........................121
89. Дүниеге келген жас нәресте үшін дұға еткен бе?......... ..................121
90. Елшілер мен қонақтарды қалай күтіп алатын?............. ...................122
91. Науқастарды зиярат еткенде нендей мәселелерге мән 
берген?..................................................................................... ........... ........... ...123
92. Аурудың алдын алу үшін қандай кеңес берген?.......... ...................124

93. Адал еңбек ету туралы не айтқан?....................... .............................125
94. Табиғатты қорғау, жан-жануарларға зиян тигізбеу туралы не 
айтқан?...................................................................... ........... .......................126
95. Аллаһ елшісі (с.а.с.) қандай себептермен соғысты?.. .....................126
96. Соғыс кезінде қандай тәсілдер қолданған?............... .......................130
97. Аз уақытта осындай үлкен жетістіктерге жетуінің сыры 
неде?.......................................................................................... ........... ............130
98. Мүшріктермен қарым-қатынасы қандай болды?............ ................131
99. Расулаллаһтың (с.а.с.) кітап иелерімен байланысы қандай 
болған?...................................................................................... ............133
100. Мұнафықтармен ара қатынасы қандай еді?............. ......................134
101. Қоштасу құтбасында қай тақырыптарға ерекше тоқталған..........136
102. Өмірінің соңында нені көбірек аманаттаған?.......... ......................136
103. Өмірінің соңғы күндері қалай өткен?.......... ...................................137
104. Жаназасы қалай шығарылған?................... .....................................139
105. Жерленетін жері қалай белгіленген? ........ .....................................139 
106. Дінді толық жеткізіп кетті ме?............... .........................................139
107. Мұхаммед (с.а.с.) пайғамбардан кейін пайғамбар келмейтіндігіне 
қандай дәлелдер бар?............................... ........... ........... ........... ..............140
108. Артына мирас қалдырған ба?.................................................142
109. Артта қалған жәдігерлеріне құрметпен қарау дінімізде 
қаншалықты маңызды?........................................................ ........... ..............142
110. Түске кіретіні рас па?..............................................................143
111. Ақиретте куә болатындығын қалай түсінеміз?.............. ................143
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ...................................... ........... ........269 

Нұрлан Сайлауұлы 
Әкім Алымуддинұлы 
Пайғамбарымыз 
(саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) 
жайлы 
111 
сұрақ 
Редакторы: Қ. Сабыржанұлы 
Корректоры: А. Сәрсенова 
Көркемдеуші дизайнер: Б. Алтынбекұлы