Сборник научных статей научно-практической конференции «Байтанаевские чтения-Х»

580 
ӘОЖ: 371.263 
ОҚУ ҮРДІСІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ СЫНИ ТҰРҒЫСЫНАН 
ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУ
 
Берикбосын Б. - 128-18а тобының студенті
Ғылыми жетекші: э.ғ.к., доцент Сарсенбиева Н.Ф. 
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті 
Резюме 
Педагогическая технология направлена на выявление рациональных принципов и 
методов достижения оптимальных результатов при минимальных затратах, 
рациональном расходовании труда учителя и ученика. Он объясняет, что все действия, 
относящиеся к деятельности учителя, имеют определенную целостность и 
последовательность, а ее осуществление строится таким образом, что оно приобретает 
прогностический характер, предполагая достижение желаемого результата.
Ключевые слова:
 
образование, информационные технологии, педагогическая 
технология, критическое мышление
 
2019 жыл білім мен ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған 
жаңа мемлекеттік бағдарламасының қабылдануымен ерекшеленді, онда 
Қазақстан Республикасының Президенті Қ. К. Тоқаевтың тапсырмасы көрініс 
тапты. Жаңа стратегиялық құжат халықтың өмір сүру сапасын қамтамасыз 
етуге, қазақстандық білім берудің жаһандық бәсекеге қабілеттілігіне қол 
жеткізуге бағытталған [1]. 
Қазіргі уақытта Қазақстанда тек экономикалық және саяси процесте ғана 
емес, білім жүйесінде де жаңа ақпараттық технологиялар кеңінен қолданыла 
бастады. Ақпараттық технологияларды және компьютерлік желі арқылы жаңа 
білім әдістерін пайдалану кеңейтіліп келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды 
білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші — 
адам, сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылуы тиіс. Осыған 
байланысты адамның шығармашылық потенциалын дамыту үшін қажетті 
жағдай жасалуы тиіс. «Білім саласындағы жаңа коммуникациялық 
технологиялар» түсінігі компьютерлік техника және электрондық анықтамалық 
жүйелері мен адамның әрдайым жаңа оқыту әдістерін ізденуінен пайда болады. 
Оны оқыту әдіс-тәсілі уақыт талабына сай өзгеруде.
Білім беру жүйесінде педагогикалық технологияны қолдану келешек 
ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл 
болуына жағдай жасау әрбір педагогтың міндеті болып табылады. Білім беру 
жүйесінде қолданылып жүрген педагогикалық технологиялар: ынтымақтастық 
педагогикасы, білім беруді ізгілендіру, ойын арқылы оқыту, проблемалық 
оқыту, модульдік оқыту, тірек сигналдары арқылы оқыту, дамыта оқыту, 
түсіндіре басқарып оза оқыту, өздігінен оқыту, сын тұрғысынан ойлауды 
дамыту, оқытудың компьютерлік технологиясы, бағдарламалап оқыту, 
деңгейлеп оқыту т.б. Мақсаты-мектепке дейінгі білім балалардың білім алуына 
бірдей бастапқы мүмкіндіктерді қамтамасыз ету [2].
Жаңа педагогикалық технологияларды күнделікті сабақ үрдісінде 
пайдалану үшін, әр мұғалім алдында отырған оқушылардың жас 
ерекшеліктерін ескере отырып, педагогтік мақсатына, мүддесіне сай, өзінің 

581 
шеберлігіне орай таңдап алады. Бұл жаңа технологиялар-оқушылардың 
шығармашылық қабілеттерін, терең ойлай білуін, теориялық негіздерін, 
эстетикалық көзқарастарын пайымдауын, баға беруін, танымдық белсенділігін 
дамытуға бағытталған. Білімнің жаңа мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа 
технологиялар қажет-ақ. Сондай педагогикалық технологиялардың бірі «Сыни 
тұрғысынан ойлау технологиясы». 
Сыни тұрғыдан ойлау – Қазақстандағы білім беруді дамыту үшін 
маңызды болып табылатын қазіргі ең басты педагогикалық түсінік. Бұл модуль 
балалардың да, педагогтердің де сыни тұрғыдан ойлауды дамытуды саналы 
және оймен қабылдауын көздейді.
Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз-сабақта балалардың қызығушылығын 
арттыра отырып, өз ойыңды еркін және зерттей талпындырып, тұжырым 
жасау.Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз — ой қозғай отырып, оқушының өз 
ойымен өзгелердің ойына сыни қарап, естіген, білгенін талдап, салыстырып, 
реттеп, сұрыптап, жүйелеп, білмегенін өзі зерттеп, дәлелдеп, тұжырым жасауға 
бағыттау өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс жасау.
Сын тұрғысынан ойлау – оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы. 
Оқушыны мұғаліммен, сыныптастарымен еркін сөйлесуге, пікір таластыруға, 
бір-бірінің ойын тыңдауға, құрметтеуге, өзекті мәселені шешу жолдарын іздей 
отырып, қиындықты жеңуге баулитын бағдарлама. Оқушы — ізденуші, 
ойланушы, өз ойын дәлелдеуші. Мұғалім — әрекетке бағыттаушы, 
ұйымдастырушы [3]. 
Сыни тұрғыдан ойлау - ағылш.critical thinking -негізделген қорытынды 
жасай отырып заттар мен оқиғаларды талдауда қолданылатын және негізделген 
баға мен түсініктеме беруге, алынған нәтижелерді оқиғалар мен проблемаларды 
дұрыс қолдануға мүмкіндік беретін пайымдау жүйесі. 
Д. Халперин сыни ойлаудың зияткерлік қабілеттері туралы ой жүгірте 
отырып, келесілерге назар аударады: 
- талдау / қорытындылар; 
- ұсыну, тұжырымдау, гипотезаларды әзірлеу;
- аналогтарды, метафораларды құру және құру, іздеу; 
- бұрын алған білімді жандандыру; 
- себеп-салдар қатынастарын жандандыру;
- маңыздылығын талдау; 
- салыстыру-салыстыру-контраст; 
- нақты жағдайларда қолдану; 
- контраргументация;
- бағалау және оның сенімділігі / валидтілігі; 
- идеяларды жалпылау; 
- басқа көзқарастарды зерттеу. 
П. Бонни сыни ойлауға қатысты дағдыларды ажыратады: 
- ақпарат бөліктері арасындағы ұқсастықтар мен қатынастардың басқа 
түрлерін табу; 

582 
- мәселені құрылымдау және шешу үшін ақпараттың маңыздылығын 
анықтау; 
- мәселені шешудің немесе шешудің балама жолдарын табу және бағалау; 
- ақпарат мәтініндегі проблеманы анықтау. 
Бұл студенттер мәселені өз бетінше анықтап, оны шешу үшін бұрыннан 
бар білімдерін қолдануы керек дегенді білдіреді. 
Келесі сұрақтарға жауап беретін сыни ойлауды қалыптастырудың белгілі 
бір алгоритмі бар. 
1. Бұл танымдық іс-әрекеттің мақсаты қандай? Мақсаттар шешім 
нұсқаларының бірін таңдауды, нұсқалар болмаған кезде шешім әзірлеуді; 
ақпаратты қорытуды; аргументтердің сенімділігін бағалауды; оқиғалардың 
ықтимал дамуын бағалауды; ақпарат көзінің дұрыстығын тексеруді: 
белгісіздікті сандық бағалауды қамтуы мүмкін. 
2. Не белгілі? Бұл бағытталған немесе сыни ойлаудың бастапқы нүктесі. 
Бұл кезең жетіспейтін ақпаратты табуды да қамтиды. 
3. Не істеу керек? Қандай ойлау дағдылары мақсатқа жетуге мүмкіндік 
береді? Маршруттың бастапқы нүктесінен соңғы нүктесіне қалай жетуге 
болатындығын білу-сыни ойлаудың қозғаушы күші. Мұнда бұрын қалыптасқан 
зияткерлік дағдыларды қолдану болжанады. 
Олай болса, сапалы әрі тиімді педагогикалық технологияны қолдану 
келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, 
шығармашыл болуына жағдай жасау әрбір педагогтың міндеті болып табылады.

жүктеу/скачать 8,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: