Қазақстан республикасының

ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«Педагогикалық психология»

«5В050300» – «Психология» мамандығына арналған

Семей

2013

1 Глоссарий

2 Дәрістер

3 Практикалық және лабораториялық сабақтар

4 Курстық жұмыс (проект)

5 Студенттің өздік жұмысы

1. 
   Педагогикалық психология пәні, мақсат-міндеттері
   
2. 
   Педагогикалық психологияның құрылымы
   
3. 
   Педагогикалық психологияның қалыптасу кезеңдері
   

«Педагогикалық психология жалпы психологияның заңдылықтарын, баланың оқу – тәрбие ісінде психикасын түсінуге тікелей әкеліп қана қоймай, оқушының психикасын оқу әрекеті үстінде зерттеп, оның ерекшеліктерін, заңдылықтарын өзінше бөлек мақсат деп есептейді» (Л.С.Выготский).

«Әлеуметтік – мәдени тәжірибені адам тарапынан игеру фактілері, механизмдері, заңдылықтары және осыдан туындаған оқу әрекеті субъектісі ретінде адамның интеллектуалдық және жеке тұлғалық даму деңгейіндегі өзгерістерді меңгеру, білім беру процесінің әр түрлі жағдайда ұйымдастарылуы педагогикалық психологияның пәні болып табылады» (И.А.Зимняя).

Педагогикалық психология тәрбие мен оқытудың психологиялық заңдылықтарын зерттейтіндіктен осы ұғымдарға тоқтала кетейік.

• 
  Оқыту мен тәрбиелеудің өзара байланысы мәселесі;
  
• 
  Дамудағы сензитивтік кезең мәселелері;
  
• 
  Балалар дарындылығы мәселесі;
  
• 
  Бала дамуының жүйелік сипаты және педагогикалық ықпал етудің кешенділігі мәселесі;
  
• 
  Баланы педагогикалық қараусыз қалдыру мәселесі;
  
• 
  Балаларды мектептегі оқуға даярлау мәселесі;
  
• 
  Оқытуды жекелендіру (индивидуалдандыру) мәселесі;
  
• 
  Психологиялық – педагогикалық диагностика мәселесі;
  
• 
  Мұғалім мен тәрбиешіні психологиялық – педагогикалық даярлау мәселесі;
  
• 
  Әлеуметтік адаптация және әлеуметтік реабилитация мәселелері және т.б.
  

• 
  Оқу – тәрбие процесінде білім алушылардың интеллектуалдық және жеке тұлғалық даму заңдылықтары мен психологиялық ерекшеліктерін зерттеу,анықтау;
  
• 
  Білім алушылардың әлеуметтік – мәдени тәжірибені, оның құрылымын меңгеру механизмдері мен заңдылықтарын анықтау, өзіндік санасында сақтау;
  
• 
  Оқыту мен тәрбиелік әсер ету форма, әдістерінің білім алушының интеллектуалдық және жеке тұлғалық даму деңгейлері арасындағы байланысына әсерін анықтау;
  
• 
  Білім алушылардың оқу әрекетін ұйымдастыру мен басқару ерекшеліктерін және осы процестердің интеллектуалдық, жеке тұлғалық дамуы мен іс-әрекеттің психологиялық негізін зерттеу;
  
• 
  Дамыта оқытудың фактілерін, заңдылықтарын, механизмдерін анықтау;
  
• 
  Білімді меңгеру, заңдылықтарын, шарттарын, критерийлерін (өлшем), осылар негізінде іс-әрекеттің құрамын анықтау;
  
• 
  Меңгерудің диагностикалық деңгейі мен сапасының психологиялық негізін анықтау және білім беру стандартына сәйкестендіру.
  

• 
  Педагогикалық психология принциптері:
  

• 
  Детерминизм принципі;
  
• 
  Сана мен іс-әрекеттің бірлігі принципі;
  
• 
  Жеке тұлғаның дамуы принципі және т.б.
  

• 
  Оқыту психологиясы;
  
• 
  Оқу психологиясы;
  
• 
  Тәрбие және өзін-өзі тәрбиелеу психологиясы;
  
• 
  Педагогикалық іс-әрекет және ұстаз тұлғасы психологиясы.
  
• 
  Оқыту психологиясы
  

• 
  Әр түрлі дидактикалық жүйе жағдайында танымдық әрекеттің ерекшелігін ажырататын сыртқы және ішкі факторлардың өзара байланысын ашу;
  
• 
  Оқыту жағдайында мотивациялық жіне тұлғалық дамудың өзара байланысын зерттеу;
  
• 
  Баланың дамуы мен оқыту процесін басқару мүмкіндіктерін ашу;
  
• 
  Оқыту тиімділігінің психологиялық – педагогикалық критерийлерін бөліп алу.
  

• 
  Тәрбие психологиясы
  

• 
  Оқушының мотивациялық сферасы мазмұнын, оның бағытын,адамгершілігін,т.б, зерттеу;
  
• 
  Әр түрлі жағдайда тәрбиеленіп жатқан тәрбиеленушілердің өзіндік санасының ерекшелігін анықтау;
  
• 
  Балалар мен жасөспірімдер ұжымының құрылымы мен олардың жеке тұлғаның қалыптасуына әсерін зерттеу.
  

• 
  Педагогикалық іс – әрекет және ұстаз психологиясы
  

• 
  Педагогтың шығармашылық әлеуетін және олар арқылы педагогикалық стереотиптерді жою мүмкіндіктерін анықтау;
  

• 
  Ұстаздың эмоционалдық тұрақтылығын зерттеу;
  
• 
  Ұстаз бен оқушы қарым – қатынасы даралық стилінің оңды ерекшеліктерін анықтау.
  

• 
  Педагогикалық психологияның басқа ғылым салаларымен байланысы. Педагогикалық психологияның басқа ғылым салаларымен байланысу себептері:
  

• 
  Педагогикалық жас ерекшелігі психологиясының өзара байланысы зерттелу объектісі – бала, жеткіншек,жасөспірім – ортақтығымен түсіндіріледі.Жас ерекшелігі психологиясы әр жас кезеңдеріндегі адам психикасының дамуын зерттесе, педагогикалық психология оқыту мен тәрбиелеу жағдайындағы адамның даму заңдылығын зерттейді.
  

• 
  Жас ерекшелігі психологиясының принциптері:
  

• 
  Белгілі бір жас кезеңі жеке дара зерттелмейді, ол жалпы тенденция бойынша осы жасқа дейінгі мен кейінгілерді ескере зерттеледі;
  
• 
  Жас ерекшелігі (хронологиялық шеңбер және мазмұн) статистикалық емес, олар қоғамдық – тарихи факторлар арқылы анықталады;
  
• 
  Әрбір жастың қоршаған ақиқат орта мен өзінің іс-әрекетіне қатысты ұйымдастырылған даму резервтері болады;
  
• 
  Бір жастан екінші жасқа өту ондағы психологиялық жаңа сапалардың қалыптасуымен, яки басты әрекет типінің өзгеруімен, дамудың әлеуметтік жағдаяттарымен, адамның қоршаған ортамен қатынас типімен және т.б. анықталады.
  

ІІ кезең ерекше психологиялық-педагогикалық бағыт - педологияның пайда болуымен сипатталады.Педология (грек. Paidos-бала, logos- ілім) ұғымын 1893 жылы американдық психолог О.Хризман ұсынды.Осы ағымның негізін қалаушылар - С.Холл, Дж.М.Болдуин, Э.Киркпатрик, неміс психологы Эрнст Мейман (1862-1915), В.Прейер,П.П.Блонский (1884-1941), Л.С.Выготский (1896-1934) және т.б. Бұл ағымның мазмұның жасөспірімдердің дамуы туралы психологиялық анатомиялық – физиологиялық,биологиялық,әлеуметтік сияқты көзқарастардың жиынтығы құрады.

• 
  Баланы оның психикасына ғана емес, дамудың антропоморфиялық көрсеткішіне әсер ететін әлеуметтік ортасын ескере отырып қана зерттеуге болады.
  
• 
  Бала туралы ғылым теориялық қана емес, практикалық та болуы тиіс.
  
• 
  Баланы, оның үнемі даму үстінде екендігін ескерген кезде ғана түсінуге болады.