Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ филиалы Қостанай облысы бойынша ПҚ баи

1.Зат есім,сын есім,сан есімдердің орнына жұмсалатын сөздер қалай аталады?

а) етістік ә) есімдік б) бастауыш в) сөз табы
2.Сөйлемнен есімдікті тап: Ол жарысқа дайындалып жүр.

а) ол ә) жарысқа б) дайындалып в) жүр

а) әркім ә) біз б) қайда в) ешқашан

а) сілтеу ә) сұрау б) жіктеу в) өздік

а) атау ә) ілік б) табыс в) барыс

а) зат есім ә) сын есім б) есімдік в) етістік

а) бұл,сол ә) олар,біз б) бәрі,күллі в) біреу,әркім

а) адамдар ә) балалар б) олар в) оқушылар

а) өткен ғасыр ә) жаңа жыл б) он дәптер в) осы кітап

а) өзі ә) бұл б) сіз в) қалай

а) біз ә) сен б) ол в) мен

а) Әкем ә) ойланбай б) ештеңе в) істемейтін

а) оқушылар ә) ешкім б) оқулық в) мектеп

а) атау ә) ілік б) барыс в) табыс

а) етістік сөздері ә)зат есім,сын есім,сан есімнің орнына жұмсалатын сөздер б)бастауыш в) баяндауыш

а) Біздің ә) қораға б) екі қарлығаш в) келіп қонды.

а) қанша ә) сіз б) әркім в) бұл

а)күллі,түгел ә) ештеңе,ештеме б) өзім,өзімнің в) мен,сен,сіз

а) атау ә) ілік б) барыс в) табыс

а) етістік ә) зат есім б) есімдік в) баяндауыш

а) жануар ә) жазғытұрым б) оқушы в) ешбір

а) мына бала ә) бес кітап б) жүз жыл в) әдепті оқушы

а) мен ә) біз б) олар в) сендер

а) Айгүл ә) ешқашан б) өтірік в) айтпайды

а) орман ә) дала б) ешкім в) балалар

13.Оны есімдігі қай септікте тұр?

а) атау ә) ілік б) барыс в) табыс
14.Бұл сөзі қай есімдікке жатады?

а) жіктеу ә) сілтеу б) өздік в) сұрау

а) қай? қайсысы? ә) кім?не? б) қанша?неше? в) қандай?қай?

2.Грамматикалық тапсырмалар орындату арқылы үстеу туралы түсінік беру.

3.Сауаттылыққа,шығармашылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Үстеуге арналған тапсырмалар,сызбалар.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,өздік тапсырмалар орындау.

Сабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушыардың сабаққа әзірлігін бақылау.

2.Өтетін сабақ туралы түсінік беру.

Іс-әрекеттің,мезгілін,мекенін,сын-қимылын білдіретін сөз табы

Ертең ,тез, жаймен ,асықпай , қысты, жоғары, төмен ,ерте ,түнде, жақында, қазір, әрең,тез-тез.

Мезгіл үстеу: ........................................................................................................................................

Мекен үстеулер:.....................................................................................................................................

Сын-қимыл үстеулер: ...........................................................................................................................
2-тапсырма:Сөйлемдегі үстеулерді тауып,астын сыз.Сұрақ қой.

Ертең қаладан әкем келеді. Бүгін сабақ қызықты болды. Ол жақында қалаға кетеді.

Жиналысқа адамдар әрең жиналды.Бүгін уақыт тез өтіп кетті.Мұғалім келгенше біз сабақты тез-тез қайталап алдық.Айгүл дәптеріне өте таза жазады.

Сергіту кезеңі:Үлкенге де сіз , Алау болып жанамыз,

Кішіге де сіз . Құлыншақ болып шабамыз.

Барша жанды құрметтеп, Балапандай талпынып,

Бас иеміз біз. Көкке қанат қағамыз.

3-тапсырма:Үстеу түрлеріне қарай сөздер ойлап жаз:

Мезгіл үстеу Мекен үстеу Сын-қимыл үстеу

............................. ..................................... ..........................................

............................. ..................................... ..........................................

............................. ..................................... ..........................................

............................. ..................................... ..........................................

1.Үстеу қандай сөз табы?

2.Үстеудің қандай түрлері бар?

3.Мезгіл үстеуге қандай сұрақ қойылады?

4.Қайда сұрағы қандай үстеуге қойылады?

5.Сын –қимыл үстеуі дегеніміз не?

2.Тапсырмалар арқылы өзіндік тапсырмалар орындауын меңгерту.

3.Сауаттылыққа,шығармашылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі:Үстеу тақырыбына арналған екі нұсқадағы тест тапсырмалары

Сабақтың әдіс-тәсілдері:Оқушы білімдерін тексеру.

Сабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылардың сабаққа әзірлігін бақылау.2.Тест жұмыстарын алу.

Атам қойды артта шығарды. Айзат кешегі оқиғаны ерте апасына айтпады. Машина жүрген сайын тау емін-еркін мұнартып қала берді. Күн жылынып, балалар далада әрең ойнады. Есен қиын тапсырманы әдейі орындады.

1. 
   зат шылау зат етістік.
   
2. 
   одағай есімдік есім зат шылау.
   
3. 
   зат үстеу ет.
   

1.Іс-әрекеттің мезгілін,мекенін,сын-қимылын білдіретін сөз табы қалай аталады?

а) есімдік ә) үстеу б) етістік в) сын есім

2.Үстеу сөздеріне қандай сұрақтар қойылады?

а)қандай?қай? ә)қайтті?не істеді? б)қашан?қайда?қалай? в)кім?не?

3.Үстеуді тап:

а)өнерпаз ә) жұмысшы б) оқушы в) ертең

4.Сөйлемнен үстеуді белгіле:Далада түнде жаңбыр жауды.

а) Далада ә) түнде б) жаңбыр в) жауды

5.Мезгіл үстеуге қандай сұрақ қойылады?

а)қашан? ә) қайда? б) қалай? в) қандай?
6.Қайда? сұрағы қандай үстеуге қойылады?

а) мезгіл үстеу ә)мекен үстеу б) сын-қимыл үстеу в)себеп-салдар үстеу

а)қашан сұрағына жауап береді ә)қайда сұрағына жауап береді б)қалай сұрағына жауап береді

в)қандай? сұрағына жауап береді
8.Сөйлемнен мезгіл үстеуді тап: Көктемде малдар өріске шығады.

а) Көктемде ә) малдар б) өріске в) шығады

а) тез ә) есеп б)ерте в) кеше

11.Мына сөздердің ішінен үстеуді тап

а) биыл ә)ары б) ақырын в)әрең

12.Мекен үстеуге қандай сұрақ қойылады?

а)қашан? ә)қайда? б)қалай? в)қандай?

13.Көп нүктенің орнына лайықты сөзді көрсетіңіз: ................ аспанды бұлт қаптап алды.

а)жылдам ә) жоғары б) лезде в)ертең

14.Берілген үстеулердің сұрақтарын жаз:

Мезгіл үстеу сұрағы-

Мекен үстеу сұрағы-

Сын-қимыл үстеуінің сұрағы-
15.Үстеуді белгіле

а)күн ә) күндіз б) мектеп в) жинады

1.Үстеу дегеніміз не?

а)заттың атын білдіреді ә)іс-әрекеттің мезгілін,мекенін,сын-қимылын білдіреді

б)заттың санын білдіреді в)түрін,түсін білдіреді

а)қашан?қайда?қалай? ә)қандай?қай? б)қанша?неше? в)кім?не?

а)кітап ә) орман б) биыл в) балалар

а) Артта ә) мұнартып б) тау в) қалды

а) мекен ә) мезгіл б) сын-қимыл в) үстеу

а)қашан? ә)қайда? б)қалай? в) қандай?

а)мекен ә)мезгіл б) сын-қимыл в)етістік

а)қазір ә)жоғары б)тез в)ертең

а) ілгері ә) әрең б)былтыр в)жаңаша

а)шапшаң ә)төмен б)жазда в)бүгін

Түнде,алға,асықпай,күндіз,сыртта,баяу,оңға,тез,кеш,қатты.

Мекен үстеу : .........................................................................................................................................

Мезгіл үстеу: ........................................................................................................................................

Сын-қимыл үстеу: .................................................................................................................................
12.Көп нүктенің орнына керекті үстеулерді жаз:

Баяу,ертең,жоғары,үнемі,асықпай,былтыр

..................келді; .................. орындайды; .................... көмектеседі;

..................оқыды; ..................ұшты; .................... келеді.

а) жазда ә) жылдам б) кеше в) таңертең

а) Біз ә) алға б) озып в) кеттік

а) мезгіл ә) мекен б) сын-қимыл в) үстеу

сабақты қорытындылау .

2.Шылау тақырыбына байланысты тапсырмалар орындату.

3.Сауатты жазуға,шылау мен қосымшаларды ажырата білуге үйрету.

Сабақтың көрнекілігі:Шылауға арналған сызбалар,сөзжұмбақ,грамматикалық тапсырмалар.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,тапсырмалар орындау.

Сабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылардың сабаққа әзірлігін бақылау.

2.Өтетін сабақ туралы түсінік беру.

ӨЗ АЛДЫНА ТОЛЫҚ МАҒЫНАСЫ ЖОҚ СӨЗДЕР

1.Мен, және, да,де, ма,ме, қой, үшін, дейін.

Кілең бестік аламын. Мұғалімді тыңдаймын.

Бақта алма ......... , алмұрт ...... өседі. Ол көк ........... жасыл түсті таңдады.

Мен ............. ол ең жақсы адам . Балапандарға жем бере .............. .
Қорытынды:Сабақты бекітуге арналған сұрақтар:

1.Шылау дегеніміз не ?

2.Қандай шылауларды білесіңдер?




Сабақтың тақырыбы:Шылауды қайталауға арналған тапсырмалар.

Сабақтың мақсаты: 1.Шылау туралы алған білімдерін тексеру,қорытындылау.

2.Шылауларды қайталатуға арналған тапсырмаларды орындату.

3.Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту.

Сабақтың көрнекілігі:Шылау тақырыбына арналған екі нұсқада тест тапсырмалары.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:тест тапсырмаларын орындау.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылардың сабаққа әзірлігін бақылау. 2.тапсырмалар 3.Тест тапсырмаларын орындау.

(Ә.Асылбеков)

Дәптеріңе кесте сызып,өлең мазмұнына сай сөз таптарына сипаттама бер.

2тапсырма . Айтылуы да, жазылуы да бір сөздерді тап.Шылаулардың астын сыз .

1) «Келді, - деп, - жаз» 2) – Күнделікті

Дәптерге жаз! - Күнделікті толтыр да,

Сипатын жаздың Күнделікті қойғызып

Қалай – деп, жаздың?

3тапсырма

Асты сызылған сөздерді да, де, та, те шылауы арқылы жасалған бірыңғай мүшелерге айналдырып сөйлемдерді көшіріп жаз

1.Өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер қалай аталады?

а) үстеу ә) шылау б) есімдік в) етістік
2.Шылауды белгіле.

а) қазір ә) және б) бала в) отыз

а) дейін ә) да,де б) мен,бен в)үшін

күз .......... қыс ; өрік ......... шие ; оқы ........ біл ; Айгүл ............ Анар

а)да,де ә) да,те б) ма,ме в)та,те

а) да,де,та,те ә) үшін,ғой б) ма,ме,ба,бе,па,пе в)дейін,шейін

а)атау ә) ілік б) барыс в) табыс

а) атау ә) ілік б) барыс в) табыс

а) туралы ә) және б) үшін в) ғана

а) ғой ә) үшін б) ғана в) қана

а) бастауыш ә) сын есім б) баяндауыш в) үстеу

а) ғой ә) ғана б) дейін в) ақ

Ұл ........... қыз ; біз ........ сіз ; кітап ....... дәптер; кәрі ...., жас ...... , бала ..... .

14.Берілген сөйлемдегі шылауды тап: Сүйкімді маған құмың да,

а) Сүйкімді ә) маған б) құмың в) да

15.Бірыңғай сөздермен қайталанып тіркескен да (де), та (те) шылауларының арасына қандай тыныс белгісі қойылады?

а) нүкте ә) үтір б) қос нүкте в) сызықша

а) заттың атын білдіретін сөздер ә) өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер

б) қимылды білдіретін сөздер в) санын білдіретін сөздер
2.Шылауды белгіле

а) аспан ә) ертең б) жиырма в) үшін

а) әр түрлі мағына береді ә) сөзге үстеме мағына береді б)сөз бен сөзді байланыстырады

в) сөйлемде баяндауыш болады
4.Көп нүктенің орнына тиісті шылауларды жаз: мен, бен, пен, да, де, та, те,

Ақ ............ қара; жаз .......... күз; оқу .......... жазу; кәрі ....... , жас ........ ,бала ....... .

а)да,де ә) да,те б) та,те в) де,да

а) лепті сөйлем ә) хабарлы сөйлем б) сұраулы сөйлем в) жай сөйлем

а) барыс ә) атау б) табыс в) ілік

а) атау ә) ілік б) табыс в) барыс

а) туралы ә) дейін б) мен в) үшін

а) ғой ә) ақ б) қана в) және

а) қана,ғана ә) туралы б) дейін,шейін в) қой,ғой

а) нүкте ә) үтір б) сызықша в) сұрақ белгісі.

Тауық ............ қаз ; жер ........... көк ; мал .......... ; құс ........ .

а) Отан ә) туралы б) тақпақ в) жазды.

а) сызықша ә) нүкте б) үтір в) қос нүкте

Сабақты бекітуге арналған сұрақтар:

1. дегеніміз не ?

2.Қандай шылауларды білесіңдер ?

2.Оқушыларға грамматикалық тапсырмалар орындату,білімдерін дамыту.

3.Шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Сабақтың көрнекілігі:Одағай тақырыбына тапсырмалар

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,тапсырмалар орындау

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылардың сабаққа әзірлігін бақылау.

2.Өтетін сабақ туралы түсінік беру.

ОДАҒАЙ

Ей,перзентім,ата-анаңды ешқашан ренжітуші болма.Шіркін,тап қазір өзенге бір шомылып алсам ғой.Алақай,алақай ! ертең ағам келеді.Қап,сабақтан кешігетін болдым ғой.

Бәрекелді, апырау, пай-пай ,алақай-алақай ! ,әттең , қап .

.................. , адам ! қолыңа күрек ал,еңбектен. ....................., сол қалаға қыдырып барсам ғой!

............................ , балам, үйренгенің өзіңе жақсы.

Сергіту кезеңі:Күн күлімдеп атады,

Жерге нұрын шашады.

Аспанда күн күлімдеп

Бізге жылу шашады.

Алақай алақай Ағам әскерден келеді Әлди әлди ақ бөпем Айхай көктем басталды

Апырау бұл қалай болды өзі Пай-пай мына тұлпардың шабысын- ай
Қорытынды:Сабақты бекітуге арналған сұрақтар.

1.Одағай деп қандай сөз табын айтамыз ?

2.Дефис арқылы жазылатын одағай сөздерді ата

3.Одағай сөздерді сөйлем мүшесінен қалай ажыратуға болады?

2.Сөз таптары туралы тапсырмалар орындату арқылы оқушылардың

білімдерін тексеру.

3.Оқушыларды шығармашылыққа ,сауаттылыққа тәрбиелеу.

1.Оқушылардың сабаққа әзірлігін бақылау.

2.Өтетін сабақ туралы түсінік беру.

ШЫЛАУ

Бала,оқыды,қызыл,жиырма,мен,ешқашан,ғана,отыз,өнерлі,оқушы,ойнады,олар,дейін,құстар,сен,жауды,ертең,қайда,ұшты,балапан,бес,ақылды,мұғалім,тәтті,жоғары,шіркін-ай,апырау,ей.

Мен төртінші сыныта оқимын.Біздің сыныпта он бес оқушы бар.Сынып оқушылары сабақты жақсы оқиды.Біздің сыныптың оқушылары өнерлі,тәртіпті.Олар есепті жақсы шығарады. Мұғалімнің айтқанын орындайды.Ешкім сабақ қалдырмайды.

1.Сөз таптарының ережесін қайталау.

2.Сөз таптарына арналған тест тапсырмаларын орындату,білімдерін

тексеру.

3.Оқушылардың шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.

3.Тест тапсырмаларын орындау.

. «та» буынына аяқталған екі буынды сөз (зат есім) тауып жазып, 3-5 минутта тор көзді толтыру керек. Кім тез орындар екен?

Сөз

Көп нүктенің орнына керекті зат есімдерді қойып, негізгі немесе туынды зат есім екенін айырыңдар.

…. Сиыр сауады. ….. темір соғады. … бала оқытады. … көмір қазады. … ауруларды емдейді. … сурет салады. … ұшақты ұшырады. … зауытта, фабрикада істейді.

3.тапсырма

Сөздерді табыңдыр. Торкөздерде тігінен де, көлденең де түске қатысты 8 сөз жасырылған. Сөздерді тауып өз өз түсіне сәйкес бояңдар.

	1	2	3	4	5	6
А	қ	с	к	а	ң	ж
Ә	қ	ы	ө	о	а	с
Б	қ	а	з	с	ы	р
В	р	ы	ы	ы	қ	ұ
Г	а	л	к	р	л	л
Ғ	л	р	а	а	ғ	ы

1.Заттың атын білдіретін сөз табы қалай аталады?

А) сын есім ә) зат есім б) сан есім в) етістік
2.Зат есімге қандай сұрақтар қойылады?

а) кім?не? ә) қандай? б) қанша? в) қайтті?

а) заттың атын ә) заттың сынын б) заттың санын в) заттың қимылын

а) қандай? ә) қанша? б) не істеді? в) кімдер?

а) сан есім ә) сын есім б) зат есім в) етістік

а) кім?не? ә) қанша?неше? б) қай ? в) қайтті?

а) етістік ә) есімдік б) үстеу в) шылау

а) адам ә) бала б) олар в) жаңа

а) есімдік ә) үстеу б) етістік в) шылау

а) мезгіл үстеу ә) мекен үстеу б) сын-қимыл үстеуі в) сөздер

а) үстеу ә) етістік б) шылау в) есімдік

а) есімдік ә) одағай б) шылау в) үстеу

а) тәртіпті ә) оқушы б) жиырма в) жазды

а) жұмысшы ә) қырық б) ақылды в) көмектесті

15.Етістік сөзін тап

а) орман ә) жауды б) жетпіс в) өнерпаз

Пайдаланған әдебиеттер:

5.Қазақ тілінен сын жұмыстары . Ұ.Ботабаева